Các dấu hiệu sớm của Nhồi máu não trên CT scanner

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Bác sĩ nội trú Nguyễn Quỳnh Giang - Khoa Chẩn đoán hình ảnh và Y học hạt nhân - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Times City. Bác sĩ Giang đã có nhiều năm kinh nghiệm trong lĩnh vực chẩn đoán hình ảnh, đặc biệt trong lĩnh vực cắt lớp vi tính đa dãy, cộng hưởng từ.

Nhồi máu não đang ngày càng tăng cao do sự tăng lên của các bệnh lý về tim mạch. Có nhiều nguyên nhân dẫn tới nhồi máu não, việc chẩn đoán phát hiện sớm các dấu hiệu của nhồi máu não trên CT scanner sẽ giúp cho bệnh nhân có cơ hội được điều trị và phòng ngừa các biến chứng.

Nhồi máu não là loại đột quỵ xảy ra do sự thiếu cung cấp máu lên não, là một quá trình bệnh lý làm giảm lưu lượng tuần hoàn tới một vùng của não do hẹp, tắc mạch máu não, khác với xuất huyết não bắt nguồn từ tình trạng chảy máu não. Thiếu máu não là tình trạng một phần não bị ngừng cung cấp máu. Nếu sự thiếu cung cấp máu không được khắc phục hoặc kéo dài thì phần não đó sẽ bị hoại tử do thiếu oxy và glucose. Nhồi máu não là vùng não bị hoại tử do thiếu sự cung cấp máu.

Nhồi máu não chiếm khoảng 80% đột quỵ não và 20% là chảy máu não. Một số nguyên nhân thường gặp của nhồi máu não bao gồm:

• Xơ vữa mạch máu lớn chiếm 50%, trong đó các mạch máu lớn ngoài sọ chiếm 45%, mạch máu lớn trong sọ chiếm 5%
• Do cục huyết khối từ tim ở những bệnh hở van tim, rối loạn nhịp tim, suy tim, rung nhĩ,... tạo cục máu đông đi đến não chiếm 20%
• Tắc các mạch máu nhỏ trong não thường gặp ở những bệnh nhân tăng huyết áp, đái tháo đường chiếm 25%
• Bệnh động mạch không xơ vữa chiếm tỷ lệ <5%
• Bệnh về máu như bệnh lý đông máu, bất thường bẩm sinh của mạch máu, bệnh tế bào máu,...

Các triệu chứng của nhồi máu não có thể xảy ra đột ngột ở ngay cả khi người bệnh đang ngủ. Các triệu chứng điển hình là đau đầu nôn hoặc buồn nôn, liệt nửa người. Có thể có rối loạn ý thức nếu người bệnh có tổn thương nhồi máu não rộng, nhồi máu hai bên bán cầu não hoặc nhồi máu thân não.

Chụp CT scanner là một trong những phương pháp chẩn đoán cần thiết để phát hiện sớm và có phác đồ điều trị phù hợp. Chụp cắt lớp não trong giai đoạn tối cấp 3-6 giờ sau khi xuất hiện bệnh, các thay đổi trên hình ảnh chụp cắt lớp não rất kín đáo, chủ yếu do phù não ở vùng thiếu máu não gây ra.

Các dấu hiệu sớm của nhồi máu não trên CT scanner bao gồm:

• Mất ranh giới phân biệt chất xám và chất trắng: chất xám hoạt động trao đổi chất nhiều hơn so với chất trắng nên bị ảnh hưởng trước tiên, chất xám trở nên đầy nước và có đậm độ gần với chất trắng.
• Giảm tỷ trọng nhân bèo
• Xóa các rãnh cuộn vỏ não thùy đảo
• Xóa các rãnh cuộn vỏ não
• Hẹp khe Sylvius
• Hẹp não thất và bể đáy
• Các dấu hiệu tăng tín hiệu động mạch não tự phát
• Tăng tỷ trọng các mạch máu trong khu vực đa giác Willis do cục máu đông đặc biệt động mạch não giữa

Trong giai đoạn sau khi ổ nhồi máu não được hình thành thì hình ảnh chụp cắt lớp não là ổ giảm tỷ trọng ở vùng vỏ não, vùng dưới vỏ hoặc ở vùng chất xám, chất trắng trong sâu theo vùng chi phối tưới máu của động mạch.

Ngoài ra, để chẩn đoán nhồi máu não có thể thực hiện các phương pháp cận lâm sàng khác như:

• Chụp cộng hưởng từ não: cho phép chẩn đoán sớm hơn chụp cắt lớp vi tính, đặc biệt trên xung khuếch tán, thấy vùng giảm khuếch tán.
• Chụp mạch máu não số hóa xóa nền: là một kỹ thuật xâm nhập nhằm mục đích chẩn đoán một số bệnh lý tắc mạch máu não và đồng thời lấy cục máu đông qua đường nội mạch.

Nhồi máu não có thể gây ra một số biến chứng nếu không được xử trí kịp thời như:

• Liệt vận động: bệnh nhân có thể bị liệt nửa người, liệt tay, liệt chân,... cần sự trợ giúp trong mọi hoạt động sinh hoạt hàng ngày.
• Rối loạn ngôn ngữ: bệnh nhân nói được rất ít từ, bị nói ngọng, thậm chí không nói được,... do vùng não chi phối chức năng ngôn ngữ bị tổn thương.
• Suy giảm nhận thức: nhồi máu não có thể gây mất trí nhớ và suy giảm nhận thức, dẫn tới khó có thể làm được những công việc có độ phức tạp. Để cải thiện trí nhớ và tư duy cần cho bệnh nhân đọc sách báo, tham gia các hoạt động,...
• Mắt nhìn mờ: là một trong những biến chứng sau cơn nhồi máu não, nhiều người có dấu hiệu nhìn mờ ở một bên mắt hoặc cả hai bên mắt.

Để phòng ngừa nhồi máu não, bệnh nhân cần có một lối sống lành mạnh:

• Phát hiện sớm và điều trị các bệnh là yếu tố nguy cơ như: tăng huyết áp, đái tháo đường, bệnh van tim, rối loạn nhịp tim,...
• Ăn nhiều thực phẩm giàu chất xơ
• Giảm ăn mặn và các loại thức ăn có chứa nhiều cholesterol
• Hạn chế uống rượu bia, và phòng ngừa béo phì
• Tập thể dục đều đặn hằng ngày, tránh căng thẳng về thể chất và thần kinh
• Tái khám định kỳ và điều trị theo hướng dẫn của bác sĩ.

Tóm lại, có nhiều phương pháp chẩn đoán nhồi máu não, việc phát hiện sớm các dấu hiệu của nhồi máu não trên CT scanner sẽ làm tăng khả năng phòng ngừa các biến chứng nguy hiểm cho bệnh nhân. Khi xuất hiện các triệu chứng như: buồn nôn, nôn, tăng huyết áp, méo miệng, yếu nửa người,... cần nhanh chóng đưa bệnh nhân đến cơ sở y tế để được chẩn đoán sớm, chính xác và có phương pháp điều trị phù hợp.