U xơ tử cung và đậu nành: Những điều cần biết

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Bác sĩ chuyên khoa II Bùi Thị Thu và Bác sĩ chuyên khoa II Trần Thị Mai Hương - Khoa sản phụ khoa - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Hải Phòng.

Bệnh nhân u xơ tử cung ngoài việc tuân thủ nguyên tắc điều trị theo đúng phác đồ của bác sĩ thì chế độ ăn uống cũng có tác dụng giảm bớt một số triệu chứng và biến chứng của u xơ. Nhiều quan điểm cho rằng bệnh nhân u xơ không uống sữa đậu nành hoặc các thực phẩm chế biến từ đậu nành. Quan điểm này đúng hay sai?

U xơ tử cung là những khối u nhỏ lành tính phát triển và thành hình trong cơ tử cung, thường gặp ở phụ nữ trong độ tuổi sinh sản. U xơ tử cung có thể gồm một hay nhiều u, đường kính thay đổi từ vài milimet đến vài chục milimet, hầu hết lành tính và không phát triển thành ung thư.

Phần lớn trường hợp u xơ tử cung không biểu lộ triệu chứng, không cần can thiệp bằng phẫu thuật, chỉ theo dõi hoặc điều trị nội khoa bằng thuốc progesterone. Khoảng 1/3 trường hợp u xơ tử cung không triệu chứng ở tuổi 40 khi vào thời kỳ mãn kinh thì u xơ sẽ không phát triển nữa. Khi u xơ tử cung phát triển to gây biến chứng chèn ép hoặc gây các rối loạn, thương tổn ở cơ quan sinh dục,... sẽ được bác sĩ chỉ định mổ, bóc tách u xơ tử cung hoặc cắt một phần hay toàn bộ tử cung để loại bỏ u xơ.

Nguyên nhân phụ nữ bị u xơ tử cung hiện nay vẫn chưa rõ nhưng nhiều chuyên gia giả thuyết do cường nội tiết tố nữ estrogen (estrogen tiết ra nhiều và hoạt động mạnh). Với giả thuyết u xơ là do cường estrogen, u xơ tử cung sẽ không phát triển khi phụ nữ mãn kinh, cơ thể bị suy giảm thậm chí không tiết ra estrogen nữa. Từ đó, có quan điểm cho rằng nên tránh xa những yếu tố làm gia tăng sự hiện diện estrogen trong cơ thể người phụ nữ có u xơ tử cung, trong đó có đậu nành, vì nó chứa nhiều phytoestrogen, một hợp chất có các đặc tính tương tự estrogen.

Theo các nhà khoa học, trong đậu nành có chứa phytoestrogen - chất có tác dụng tương tự như estrogen nhưng có nguồn gốc từ thực vật. Vì vậy, trong trường hợp cần bổ sung estrogen như phụ nữ ở tuổi mãn kinh, người phụ nữ sẽ được khuyên rằng nên dùng sữa đậu nành và các loại thực phẩm chế biến từ đậu nành để bổ sung phytoestrogen. Hợp chất này trong đậu nành còn giúp ức chế thụ thể estrogen trên tế bào u xơ, làm giảm thiểu các triệu chứng cũng như giảm nguy cơ phát triển u xơ tử cung.

Hiện nay, vẫn chưa có nghiên cứu khoa học nào chứng minh rằng việc uống sữa đậu nành hằng ngày có thể thay thế liệu pháp hormone thay thế (hormone replacement therapy) như một cách điều trị bằng thuốc estrogen ở người phụ nữ để sửa chữa các rối loạn do mãn kinh gây ra.

Tuy nhiên, chắc chắn rằng trong sữa đậu nành và các loại thực phẩm chế biến từ đậu nành mà chúng ta dùng hằng ngày không thể chứa đủ lượng phytoestrogen để cho tác dụng tương đương với estrogen, gây ra cường estrogen đến mức làm cho u xơ tử cung phát triển gây hại. Người bị u xơ tử cung có thể an tâm dùng sữa đậu nành và và các loại thực phẩm chế biến từ đậu nành mà mình ưa thích.

Đối với thực phẩm chức năng chứa mầm đậu nành thì phải suy nghĩ khác, không thể dùng tùy tiện cho người bị u xơ tử cung vì chưa rõ chế phẩm này có chất gì, mầm đậu nành có tác dụng như thế nào đối với người phụ nữ có u xơ tử cung và liều lượng ra sao, liệu có nằm trong mức an toàn cho phép không. Do đó, tốt nhất nên hỏi ý kiến của bác sĩ về việc dùng thực phẩm chức năng chứa mầm đậu nành.

• Thịt có màu đỏ đậm như thịt lợn, thịt bò, thịt cừu,... có thể làm tăng mức estrogen và có kích thích khối u xơ phát triển mạnh. Người mắc u xơ tử cung được khuyên là nên ăn các loại thịt trắng như thịt gà, thịt gia cầm,...
• Nội tạng động vật
• Thức uống có caffein, nước ngọt, chocolate, thuốc lá (kể cả hút thuốc thụ động), cà phê...
• Hạn chế thực phẩm chế biến và đóng gói có hàm lượng natri cao.