U nang buồng trứng có nguy hiểm không?

Hầu hết u nang buồng trứng đều lành tính nhưng trong một số trường hợp lại tiềm ẩn nguy cơ biến chứng nguy hiểm đe dọa đến tính mạng hoặc chuyển biến thành ung thư. Vì vậy, để phát hiện sớm các dấu hiệu bất thường của u nang buồng trứng cũng như các bệnh phụ khoa khác, chị em phụ nữ nên đi khám phụ khoa từ 4-6 tháng/lần.

Bài viết này được viết dưới sự hướng dẫn chuyên môn của BSCK I Lê Thị Phương - Bác sĩ Sản phụ khoa - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Hạ Long.

1. U nang buồng trứng là gì?

Phát triển bất thường trên hoặc bên trong buồng trứng, u nang buồng trứng là một khối chứa dịch hoặc chất rắn có dạng như bã đậu. Khối u này có thể là các mô mới khác thường hoặc là sự tích tụ dịch tạo thành một nang. Tình trạng này chiếm khoảng 3.6% các bệnh phụ khoa và có khả năng phát triển từ các mô của buồng trứng.

U nang buồng trứng là một bệnh lý khá phổ biến, thường gặp ở phụ nữ trong độ tuổi sinh để, khoảng 80-90% các khối u buồng trứng chính là u nang. Bệnh lý này thường phát triển âm thầm nhưng phát triển nhanh khi bệnh chuyển sang ác tính. 

2. Triệu chứng thường gặp

U nang buồng trứng có nhiều loại khác nhau nhưng phần lớn (90%) là các khối u lành tính (ít gây ung thư). Số còn lại (10%) sẽ phát triển thành ác tính.  

Nguy cơ phát triển thành ung thư của u buồng trứng ở phụ nữ tiền mãn kinh cao hơn so với phụ nữ trong độ tuổi sinh sản.  

Những khối u này thường phát triển âm thầm, ít biểu hiện triệu chứng đôi khi vô hại và tự biến mất. Một số triệu chứng bất thường gặp bao gồm: 

• Đau vùng chậu, thắt lưng hoặc đùi: Các cơn đau mơ hồ vùng chậu, dọc thắt lưng hoặc đùi là triệu chứng phổ biến nhất, thường xuyên gặp phải ở người bệnh do các khối u chèn ép lên các cơ quan hoặc các dây thần kinh chạy dọc sau xương chậu. 

• Đau tức bụng dưới, đầy hơi, buồn nôn và nôn: Khi khối u có kích thước lớn, người bệnh sẽ cảm thấy khó chịu, cảm giác chướng bụng, bụng to và sờ thấy khối u. Đặc biệt, khi bị đầy hơi liên tục hằng ngày đi kèm buồn nôn và nôn, người bệnh nên cảnh giác với các tế bào ác tính ở buồng trứng, các khối u ác tính không vỡ có thể biến chứng thành ung thư dẫn đến tình trạng hoại tử, nhiễm trùng. Tuy nhiên, chị em thường chủ quan, coi thường tình trạng đầy hơi, buồn nôn do nhầm lẫn với các triệu chứng của bệnh về tiêu hóa.
• Đi tiểu liên tục: Nhiều yếu tố và bệnh lý bao gồm các vấn đề về bàng quang, đường tiết niệu, triệu chứng của đường huyết cao và cả bệnh u nang buồng trứng đều có thể gây ra hiện tượng rối loạn tiểu tiện. Khối u nang buồng trứng khi chèn ép lên bàng quang khiến chị em cảm thấy buồn tiểu thường xuyên hơn nhưng lại bị đau buốt, bứt rứt khi đi tiểu.
• Đau khi quan hệ tình dục: Nếu sau khi quan hệ tình dục, nếu một bên đau nhức hơn so với bên còn lại, chị em nên nghĩ ngay đến u nang buồng trứng. Một số loại u nang khi phát triển kích thước lớn có thể nằm ngay cổ tử cung và gây cản trở. Chính vì thế, khi quan hệ tình dục, phụ nữ sẽ cảm thấy đau đớn.  
• Chu kỳ kinh nguyệt bất thường: Chứng rối loạn kinh nguyệt hay chu kỳ kinh bất thường là dấu hiệu của các bệnh phụ khoa, trong đó có liên quan đến sức khỏe buồng trứng.
• Tăng cân không rõ nguyên nhân: Tăng cân bất thường mặc dù không phải là triệu chứng điển hình của bệnh nhưng nếu đi kèm với các dấu hiệu khác đã đề cập thì phụ nữ nên nghi ngờ và đi khám để được phát hiện sớm. 

3. Nguyên nhân gây ra u nang buồng trứng

Một số vấn đề liên quan đến hormon hoặc các bệnh lý như lạc nội mạc tử cung, hội chứng buồng trứng đa nang (PCOS) được các báo cáo nghiên cứu cho là nguyên nhân dẫn đến u nang buồng trứng.  

Các nguyên nhân thường gặp bao gồm:  

• Sử dụng thuốc tránh thai quá nhiều.
• Tiêu thụ nhiều thực phẩm chứa hormon như trứng, sữa và các loại thịt…
• Chế độ ăn uống không hợp lý, ít thực phẩm từ tự nhiên như rau củ quả xanh tươi.
• Béo phì hoặc stress.
• Làm việc quá sức làm gan bị nhiễm độc.  

4. U nang buồng trứng có nguy hiểm không?

U nang buồng trứng được chia thành hai loại chính: cơ năng và thực thể. Trong đó, u nang cơ năng thường lành tính, không nguy hiểm và có thể tự thoái triển. Ngược lại, u nang thực thể có xu hướng phát triển chậm, âm thầm qua nhiều năm.  

Các triệu chứng rõ rệt thường xuất hiện khi u có kích thước lớn chèn ép các tạng lân cận, từ đó dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm, thậm chí đe dọa đến tính mạng.

• Xoắn u nang: Bất kỳ loại u nào cũng có thể bị xoắn, đặc biệt là những u nhỏ, có cuống dài, không dính. Người bệnh thường bị đau bụng dữ dội, liên tục, có thể buồn nôn, nôn, thậm chí choáng vì đau do u xoắn gây tắc nghẽn tuần hoàn máu đến buồng trứng. Ngoài ra, các triệu chứng như bụng chướng, ấn đau ở hạ vị và hai hố chậu, kèm theo phản ứng thành bụng còn xảy ra do khối u phình to. Khi khám âm đạo thấy khối u căng cứng, ít di động và rất đau khi ấn vào.
• Vỡ nang: Do áp lực dịch trong khối u quá lớn, u nang có thể bị vỡ. Biến chứng này gây ra cơn đau bụng dữ dội, liên tục ở vùng hạ vị và hai hố chậu. Người bệnh sẽ có phản ứng đau khi ấn vào vùng này. Trong một số trường hợp, vỡ nang còn dẫn đến chảy máu trong, thậm chí gây choáng do mất máu. Khi khám âm đạo, khối u trở nên khó xác định hơn và tử cung đau nhức khi di chuyển. Sau khi vỡ nang, người bệnh sẽ bị nhiễm trùng, bụng trướng và có phản ứng phúc mạc. Khám âm đạo lúc này sẽ thấy khối u bị dính, rất ít di động kèm theo cảm giác đau khi ấn vào. Nếu không được điều trị kịp thời, tình trạng này sẽ đe dọa đến tính mạng người bệnh.
• Chèn ép các tạng xung quanh: Khi u đã phát triển lớn và lâu ngày, các tạng xung quanh sẽ bị chèn ép gây ra nhiều triệu chứng. Bàng quang bị chèn ép khiến người bệnh đi tiểu rắt, trực tràng bị chèn ép gây táo bón. Nghiêm trọng hơn, niệu quản bị chèn ép còn dẫn đến ứ nước bể thận. Thậm chí, những khối u buồng trứng lớn còn chèn ép tĩnh mạch chủ dưới gây phù 2 chi dưới, tuần hoàn bàng hệ và cổ trướng. Ngoài ra, ung thư hóa cũng có thể xảy ra đối với nang nước.

5. Một số cách điều trị

Tùy thuộc vào từng trường hợp, u nang buồng trứng sẽ có cách điều trị khác nhau. U nang buồng trứng cơ năng thường không cần điều trị đặc biệt, chỉ cần theo dõi trong vòng 3-6 chu kỳ kinh nguyệt, đa số sẽ thoái triển.

Với u nang buồng trứng thực thể, bệnh nhân cần phẫu thuật loại bỏ càng sớm càng tốt để ngăn ngừa biến chứng và nguy cơ ung thư, cụ thể:

• Nang nước: Nên cắt bỏ cả hai buồng trứng, đặc biệt ở người lớn tuổi.
• Nang nhầy: Để tránh nhầy tái phát,  2 buồng trứng cần được cắt bỏ càng sớm càng tốt.
• Nang bì: Chỉ cắt bỏ phần u, đồng thời cố gắng bảo tồn nhu mô lành.
• Nang ở phụ nữ mang thai: Nên phẫu thuật cắt u ở tháng thứ tư nếu có chỉ định giữ thai. Trường hợp có biến chứng thì cần mổ cấp cứu bất kể tuổi thai ở tháng nào.
• Ở người trẻ tuổi còn nhu cầu sinh sản, nếu có nang buồng trứng hai bên thì cần tiến hành phẫu thuật bóc tách khối u, bảo tồn tối đa phần buồng trứng lành và vòi trứng. Riêng đối với bệnh nhân trên 40 tuổi, nếu khối u có bề mặt sần sùi hoặc dấu hiệu nứt vỡ thì cần sinh thiết ngay để đề phòng ung thư. Trường hợp u nang buồng trứng phát triển xâm lấn dây chằng rộng, phẫu thuật bóc tách khối u cần được thực hiện cẩn trọng, tránh làm tổn thương niệu quản, hệ động mạch chậu và bàng quang.

6. U nang buồng trứng có phòng được không?

Để giảm nguy cơ mắc bệnh, mọi người nên:  

• Tiêu thụ nhiều loại thực phẩm có lợi cho sức khỏe như rau xanh, trái cây, ngũ cốc và các loại thực phẩm chứa nhiều vitamin A, C, hidrocacbon, cellulose,...
• Hạn chế sử dụng thức ăn chứa nhiều chất béo bão hòa, protein, chất kích thích và mỡ động vật.
• Mỗi ngày uống từ 1.5-2 lít nước.
• Cải thiện chức năng giải độc gan.
• Kiểm tra hoạt động tuyến giáp.
• Kết hợp làm việc điều độ và nghỉ ngơi hợp lý.
• Tăng cường thể lực bằng cách thực hiện các bài tập thể dục nhẹ nhàng, giúp nâng cao khả năng đề kháng của cơ thể.
• Bỏ hút thuốc.
• Giữ mức cân nặng hợp lý. 

7. Bị u nang buồng trứng có thể mang thai bình thường không?

Đa phần phụ nữ bị u nang buồng trứng vẫn có khả năng mang thai bình thường. Tuy nhiên, một số trường hợp phụ nữ u nang khó có thai, mặc dù không thực hiện phẫu thuật cắt buồng trứng. Hai tình trạng có thể gây ảnh hưởng khả năng mang thai của phụ nữ, bao gồm:  

• Lạc nội mạc tử cung.
• PCOS - Hội chứng buồng trứng đa nang.

Phụ nữ rất ít khi bị u nang trong quá trình mang thai (chỉ khoảng 1%), các u nang buồng trứng xuất hiện trong thai kỳ chủ yếu là nang hoàng thể và nang bì, thường không gây biến chứng. Thai phụ không cần phải thực hiện phẫu thuật nếu nang nhỏ lại hoặc không phát triển. Tuy nhiên, nếu u nang tăng kích thước, phẫu thuật nội soi sẽ được thực hiện để phòng ngừa các biến chứng như xoắn hoặc vỡ nang, quá trình phẫu thuật thường được thực hiện vào giai đoạn giữa thai kỳ.

Nhìn chung, u nang buồng trứng là một bệnh lý phổ biến ở phụ nữ, với phần lớn các khối u là lành tính (ít gây ung thư). Mặc dù tỷ lệ u buồng trứng và ung thư buồng trứng không cao nhưng đây là loại ung thư có độ ác tính cao và thường không biểu hiện triệu chứng rõ rệt ở giai đoạn đầu, chỉ khi khám phụ khoa và siêu âm định kỳ mới phát hiện được bệnh.

Chính vì lý do này, các bác sĩ khuyến cáo chị em phụ nữ nên đi khám phụ khoa từ 4-6 tháng/lần để sớm phát hiện những bất thường của u nang buồng trứng cũng như các bệnh phụ khoa khác.

Hiện tại, Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec đang cung cấp Gói khám và sàng lọc bệnh lý phụ khoa cơ bản. Chị em có thể tham khảo và chọn Gói khám, sàng lọc tại bệnh viện để phát hiện sớm các bệnh lý viêm nhiễm và ung thư phụ khoa. 

Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng.