Thuốc trưởng thành phổi có ảnh hưởng đến thai nhi?

Hiện nay, 2 loại thuốc trưởng thành phổi cho thai nhi được sử dụng nhiều nhất chính là Dexamethasone và Betamethasone. Tiêm trưởng thành phổi sẽ giúp thúc đẩy hỗ trợ hoàn thiện chức năng hô hấp của phổi, trong trường hợp thai nhi có thể phải sinh sớm hơn dự định.

Thuốc trưởng thành phổi cho thai nhi (Betamethasone, Dexamethasone) thuộc nhóm Corticosteroid. Thông thường, các bác sĩ sẽ chỉ định tiêm trưởng thành phổi cho thai nhi để dự phòng nguy cơ suy hô hấp trong trường hợp bé sinh non tháng hoặc sinh đủ tháng nhưng bị suy dinh dưỡng.

Thai nhi được tiêm thuốc trưởng thành phổi sẽ giảm đáng kể các nguy cơ biến chứng của sinh non như: Hội chứng suy hô hấp cấp, xuất huyết não, viêm ruột hoại tử, chậm phát triển, nhiễm trùng hệ thống và thậm chí là tử vong.

“Có nên tiêm thuốc trưởng thành phổi không?” là thắc mắc của rất nhiều gia đình có nguy cơ sinh sớm. Cho đến hiện tại, các chứng cứ y khoa đã cho thấy liệu pháp tiêm trưởng thành phổi thai nhi có thể giúp hỗ trợ phổi và cứu sống nhiều trẻ sinh non tháng.

Trên thực tế, 1 sản phụ chuyển dạ sinh non ở vùng xa trung tâm, các bác sĩ sẽ cố gắng giúp giảm các cơn gò bằng cách sử dụng thuốc. Điều này giúp tạo cơ hội cho mẹ và bé được chuẩn bị và tiêm thuốc trưởng thành phổi để khi ra đời, bé có thể giảm bớt nguy cơ tử vong do phổi còn yếu, chức năng chưa đầy đủ. Đồng thời, việc làm này cũng giúp bác sĩ có đủ thời gian để chuyển bé về các trung tâm có hồi sức tích cực sơ sinh, tiếp tục cứu chữa.

Thông thường, thuốc trưởng thành phổi thai nhi sẽ được ứng dụng trong trường hợp thai nhi sinh sớm trước 34 tuần tuổi. Hiện nay, một số nơi trên thế giới còn nâng tuổi thai được sử dụng thuốc trưởng thành phổi lên để tăng cơ hội sống cho trẻ sinh non. Ví dụ như với Hiệp hội sản phụ khoa của Mỹ cho phép trẻ sinh non 36 tuần vẫn được tiêm trưởng thành phổi.

Các bác sĩ sản khoa sẽ luôn đánh giá cận lâm sàng ở các tuần thai 18, 20, 22 và trước 24 tuần để nhận định thai phụ có nguy cơ sinh non không. Trong trường hợp có nguy cơ sinh non thì sẽ xem xét tiêm thuốc trưởng thành phổi để phòng ngừa nguy cơ sinh non trước 34 đến 36 tuần.

Mặc dù việc tiêm trưởng thành phổi cho thai nhi vẫn còn nhiều ý kiến tranh cãi. Nhiều cha mẹ lo lắng khi tiêm thuốc trưởng thành phổi thì em bé sẽ gặp phải tác dụng phụ và không tốt cho sự phát triển sau này. Thực tế thì cái gì cũng có 2 mặt của nó. Cũng có nhiều báo cáo cho thấy, việc lạm dụng hoặc sử dụng thuốc trưởng thành phổi cho thai nhi khi không có chỉ định rõ ràng có thể sẽ ảnh hưởng đến việc đóng thóp của trẻ sau này hoặc còn ống động mạch. Chính vì vậy, hiện nay, việc chỉ định tiêm trưởng thành phổi thai nhi phải được xem xét và cân nhắc rất cẩn thận.

Các bác sĩ sẽ thăm khám thai kỳ và tìm hiểu bệnh lý, tiền sử mang thai của thai phụ để tiên lượng được việc có cần tiêm trưởng thành phổi hay không. Trong trường hợp phải tiêm để giảm thiểu nguy cơ cho bé sinh non thì thời điểm thích hợp nhất là ở tuần thứ 24 – 34. Nếu thai phụ vẫn chưa sinh sau 7 ngày mà vẫn còn nguy cơ sinh non thì sẽ cần tiêm nhắc lại 1 đợt thuốc trưởng thành phổi nữa.

Liều lượng tiêm trưởng thành phổi như sau:

• 2 liều 12mg thuốc Betamethasone, mỗi liều cách nhau 24 tiếng, tiêm bắp.
• 4 liều 6mg thuốc Dexamethasone, mỗi liều cách nhau 12 tiếng,tiêm bắp.

Nếu thai phụ mang thai đến tuần 34 thì việc tiêm trưởng thành phổi không có tác dụng với phổi của thai nhi nữa. Chính vì vậy, nếu sau thời điểm này có nguy cơ sinh non thì việc tiêm trưởng thành phổi cũng không còn tác dụng. Tuy nhiên, trong một số trường hợp, thai 34 tuần mà phổi của thai nhi vẫn chưa trưởng thành thì các bác sĩ sẽ xem xét và có thể chỉ định tiêm trưởng thành phổi cho mẹ. Ngoài ra, đối với các thai phụ có ý định mổ chủ động để lấy thai trước 39 tuần thì cũng được khuyến cáo tiêm trưởng thành phổi thai nhi tại thời điểm thai 34 – 36 tuần tuổi.

Những năm trở lại đây, tỷ lệ sinh non tháng có chiều hướng gia tăng nên việc tiêm thuốc trưởng thành phổi cho thai nhi đã được biết đến nhiều hơn. Tuy vậy, việc có nên tiêm trưởng thành phổi thai nhi hay không cần phải được đánh giá cẩn thận và chỉ được sử dụng trong trường hợp thật sự cần thiết.

Một thai kỳ khỏe mạnh sẽ giúp mẹ phòng ngừa được nguy cơ sinh non và phải sử dụng thuốc trưởng thành phổi cho thai nhi. Do vậy, trước khi có ý định mang thai, bố mẹ nên kiểm tra sức khỏe sinh sản từ 3-5 tháng.

Mẹ nên:

• Tiêm chủng trước khi mang thai (đặc biệt là ngừa rubella vì rubella trong thai kỳ cực kỳ nguy hiểm)
• Xét nghiệm gen để sàng lọc các bệnh lý di truyền trước khi mang thai
• Kiểm tra tình trạng viêm nhiễm phụ khoa tránh gây ảnh hưởng tới sức khỏe của mẹ và thai nhi
• Đặc biệt là phụ nữ trên 35 tuổi nếu muốn mang thai (nhất là chưa mang thai lần nào) sẽ phải kiểm tra sức khỏe rất chi tiết do mang thai ở tuổi này thường gặp các vấn đề: Suy buồng trứng, sinh non, nguy cơ dị tật thai nhi, rau tiền đạo, tiền sản giật cao hơn.

Bố nên:

• Kiểm tra sức khỏe sinh sản, phát hiện các bệnh lý teo tinh hoàn, yếu sinh lý, tinh trùng yếu...
• Các bệnh lây qua đường tình dục nhất là những bệnh không thể chữa khỏi vô cùng nguy hiểm

Nhìn chung, việc tiêm trưởng thành phổi cho thai nhi vẫn còn nhiều ý kiến tranh cãi. Thực tế thì cái gì cũng có 2 mặt của nó. Cũng có nhiều báo cáo cho thấy, việc lạm dụng hoặc sử dụng thuốc trưởng thành phổi cho thai nhi khi không có chỉ định rõ ràng có thể sẽ ảnh hưởng đến việc đóng thóp của trẻ sau này hoặc còn ống động mạch. Chính vì vậy, hiện nay, việc chỉ định tiêm trưởng thành phổi thai nhi phải được xem xét và cân nhắc rất cẩn thận.