Cách sử dụng thuốc tránh thai khẩn cấp hiệu quả

Thuốc tránh thai khẩn cấp có thể ngăn ngừa mang thai sau khi quan hệ tình dục không được bảo vệ hoặc khi phương pháp tránh thai khác thất bại. Chị em phụ nữ cần tìm hiểu về cách dùng hoặc tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng để đảm bảo an toàn và hiệu quả, đồng thời tránh các tác dụng phụ có thể ảnh hưởng đến khả năng sinh sản.

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi ThS.BS Nguyễn Thị Hồng Ơn, Khoa Sản phụ khoa - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Phú Quốc.

1. Thuốc tránh thai khẩn cấp là gì?

Thuốc tránh thai khẩn cấp là biện pháp ngừa thai có thể được áp dụng bởi phụ nữ sau khi quan hệ tình dục không được bảo vệ hoặc khi phương pháp tránh thai thường dùng bị thất bại. Đây không phải là biện pháp ngừa thai hàng ngày mà chỉ được sử dụng trong những trường hợp đặc biệt, như bị cưỡng hiếp, sự cố rách, trượt bao cao su hoặc quên uống hai hoặc nhiều viên thuốc trong chu kỳ tránh thai hàng tháng.

Thuốc tránh thai khẩn cấp đường uống được dùng để tránh thai, hoạt động chủ yếu thông qua việc trì hoãn quá trình rụng trứng. Cần lưu ý rằng, thuốc tránh thai khẩn cấp không có khả năng bảo vệ cơ thể chống lại các bệnh lây truyền qua đường tình dục. Ngoài ra, thuốc này không được sử dụng để gây sảy thai.

Video đề xuất:

Thuốc tránh thai khẩn cấp hoạt động như thế nào?

Có ba loại thuốc tránh thai khẩn cấp có sẵn tại các hiệu thuốc mà không cần đơn. Người sử dụng trên 17 tuổi có thể tự mua chúng hoặc sử dụng theo đơn của bác sĩ chuyên khoa. Tùy thuộc vào thương hiệu và liều lượng của thuốc, mọi người có thể cần uống một hoặc hai viên.

Thuốc tránh thai khẩn cấp chứa hormone levonorgestrel được đóng gói đặc biệt cho mục đích ngừa thai khẩn cấp. Loại thuốc này có sẵn tại các hiệu thuốc và có thể được mua bởi bất kỳ ai mà không cần đơn.

Một loại thuốc tránh thai khẩn cấp khác không chứa hormone là ulipristal, được biết đến với các tên thương mại như ella hoặc ellaOne. Thuốc này chứa ulipristal, có khả năng ngăn chặn các hormone chủ chốt trong quá trình thụ thai. Tuy nhiên, loại thuốc này cần được sử dụng theo đơn của bác sĩ chuyên khoa. 

2. Cơ chế hoạt động của thuốc tránh thai khẩn cấp

Thuốc Levonorgestrel hoạt động bằng cách ngăn không cho trứng rụng được giải phóng, có thể ngăn cản quá trình thụ tinh hoặc ngăn không cho trứng đã thụ tinh làm tổ trong tử cung. Thuốc này được dùng một liều duy nhất với một viên.  

Hiệu quả của thuốc phụ thuộc vào thời điểm uống sớm hay muộn sau khi quan hệ tình dục không an toàn. Việc uống thuốc nên được thực hiện càng sớm càng tốt, tốt nhất là trong vòng 72 giờ sau khi quan hệ không được bảo vệ. Khi được sử dụng đúng cách, thuốc có thể giảm khả năng mang thai lên đến khoảng 90%.

Thuốc tránh thai khẩn cấp Ella có thể duy trì hiệu quả lên đến 120 giờ sau khi quan hệ tình dục không an toàn. Thuốc này được dùng trong một liều duy nhất với một viên. 

3. Những tình huống có thể sử dụng thuốc tránh thai khẩn cấp

Thuốc tránh thai khẩn cấp có thể được áp dụng trong các tình huống sau sau khi quan hệ tình dục:

• Không áp dụng bất kỳ biện pháp tránh thai nào.
• Phụ nữ bị tấn công tình dục mà không được bảo vệ bằng biện pháp tránh thai hiệu quả.
• Lo ngại biện pháp tránh thai khác không đạt hiệu quả, ví dụ như bao cao su bị trượt hoặc rách, bỏ nhiều hơn 3 lần liên tiếp khi sử dụng thuốc tránh thai kết hợp theo đường uống.
• Trễ hơn 3 giờ so với thời gian uống thuốc chỉ chứa progesterone (minipill) hoặc trễ hơn 27 giờ so với viên thuốc tiếp theo.
• Trễ hơn 12 giờ so với thời gian uống thuốc chứa desogestrel thông thường (0,75mg) hoặc trễ hơn 36 giờ so với viên thuốc kế tiếp.
• Trễ hơn 2 tuần đối với thuốc tiêm chứa pro-estrogen norethisterone enanthate (NET_EN).
• Trễ hơn 4 tuần đối với thuốc tiêm chỉ chứa pro-estrogen-de-pro medroxyprogesterone acetate (DMPA).
• Trễ hơn 7 ngày đối với biện pháp tránh thai bằng tiêm.
• Xuất tinh ngoài âm đạo không thành công.
• Sử dụng thuốc diệt tinh trùng không hiệu quả hoặc thuốc bị tan chảy trước khi giao hợp.
• Sai lầm trong tính toán thời gian kiêng khem hoặc không tuân thủ phương pháp kiêng khem. 

4. Hiệu quả của thuốc tránh thai khẩn cấp

Hiệu quả của thuốc tránh thai khẩn cấp được đánh giá qua việc giảm tỷ lệ mang thai sau một lần sử dụng. Ví dụ, thuốc có hiệu quả 75% có nghĩa là: Trong trường hợp 100 phụ nữ quan hệ tình dục không sử dụng biện pháp an toàn trong giai đoạn hai tuần giữa chu kỳ kinh nguyệt, khoảng 80 trong số họ sẽ mang thai. Khi sử dụng thuốc, tỷ lệ này sẽ giảm 75%, tức là chỉ còn khoảng 20 phụ nữ có khả năng mang thai.

Phác đồ chỉ dùng progestin (sử dụng levonorgestrel) có hiệu quả lên đến 89%. Một tổ chức của Hoa Kỳ đã giải thích rằng tỷ lệ hiệu quả này có nghĩa là trong số tám phụ nữ sử dụng thuốc, bảy người sẽ không mang thai.

Đối với mifepristone 10mg, hiệu quả là 83% khi sử dụng trong vòng 120 giờ (5 ngày) sau quan hệ tình dục. Các nghiên cứu khoa học cho thấy rằng một liều vừa phải của mifepristone là hiệu quả hơn với việc trì hoãn chu kỳ kinh nguyệt, đây là tác dụng phụ chính của đa số các loại thuốc tránh thai khẩn cấp. 

5. Sử dụng thuốc tránh thai khẩn cấp có an toàn không?

Tác dụng phụ của thuốc tránh thai khẩn cấp tương tự như thuốc tránh thai hàng ngày qua đường uống. Nếu xảy ra tình trạng nôn mửa trong vòng 2 giờ sau khi uống liều thuốc, mọi người cần uống lại liều đó một lần nữa. Đồng thời, không nên dùng thuốc chống nôn thường xuyên trước khi sử dụng.

Thuốc tránh thai khẩn cấp không phải là giải pháp lý tưởng cho các trường hợp quan hệ tình dục không an toàn. Việc sử dụng thuốc này thường xuyên trong một thời gian dài có thể dẫn đến hậu quả nghiêm trọng và làm suy giảm hiệu quả của phương pháp tránh thai. Ngoài ra, sử dụng nhiều lần hoặc cách nhau quá ngắn, ví dụ như hai lần một tuần, có thể gây ra nguy cơ vô sinh ở phụ nữ. Do đó, việc lạm dụng thuốc có thể gây ra các vấn đề về phát triển và rụng trứng.

Bên cạnh các tác dụng phụ, thuốc tránh thai khẩn cấp cũng có thể gây ra các vấn đề sức khỏe có nguy cơ cao ảnh hưởng đến khả năng sinh sản, như làm mỏng niêm mạc tử cung, dẫn đến trứng không thể làm tổ. Do đó, trước khi sử dụng, mọi người cần đọc kỹ hướng dẫn và tham vấn ý kiến của các bác sĩ chuyên khoa để tránh những rủi ro tiềm ẩn. 

6. Các tác dụng phụ cần biết

Thuốc tránh thai không gây ra tác dụng phụ nghiêm trọng, tuy nhiên, nếu không sử dụng theo hướng dẫn, có thể xuất hiện các tác dụng phụ như:

• Buồn nôn hoặc nôn.
• Đau đầu.
• Đau bụng.
• Mệt mỏi.
• Ngực căng tức.
• Thay đổi chu kỳ kinh nguyệt, bao gồm kinh nguyệt có thể đến sớm hơn, muộn hơn hoặc đau đớn hơn bình thường.

Nếu các triệu chứng không giảm sau vài ngày, mọi người cần đến gặp bác sĩ để được tư vấn và kiểm tra. Các dấu hiệu cần lưu ý có thể là:

• Có thể vẫn mang thai.
• Chu kỳ kinh nguyệt tiếp theo trễ hơn 7 ngày.
• Đau bụng dưới đột ngột - trong trường hợp hiếm gặp, có thể xảy ra do trứng được thụ tinh cấy vào bên ngoài tử cung, gây ra thai ngoài tử cung. 

7. Những lưu ý sử dụng

Thuốc tránh thai khẩn cấp có thể gây ra một số tác dụng phụ không mong muốn vì thế chị em phụ nữ cần tìm hiểu rõ trước khi sử dụng. Dưới đây là một số lưu ý cần biết:

• Tham khảo ý kiến bác sĩ và đọc kỹ hướng dẫn trước khi sử dụng.
• Chỉ nên uống tối đa 2 lần một tháng và 3 lần một năm để không gây ảnh hưởng đến khả năng sinh sản.
• Chỉ nên uống thuốc khi thực sự cần thiết.
• Sau khi quan hệ nên uống sớm nhất để ngừa thai hiệu quả.
• Uống đúng và đủ theo liều lượng đã được khuyến cáo.
• Phụ nữ mang thai hoặc nghi ngờ mang thai, đang điều trị các bệnh lý khác như động kinh, tim mạch… không được sử dụng thuốc tránh thai khẩn cấp.
• Đến bác sĩ để khám ngay khi có các triệu chứng kéo dài do tác dụng phụ của thuốc gây ra. 

Để sử dụng thuốc tránh thai khẩn cấp một cách hiệu quả, chị em cần tuân thủ đúng hướng dẫn sử dụng và chỉ dùng thuốc trong những trường hợp thực sự cần thiết. Lưu ý rằng thuốc tránh thai khẩn cấp không phải là biện pháp tránh thai thường xuyên và không thể thay thế cho các biện pháp tránh thai dài hạn. Thuốc cũng không có tác dụng chống lại các bệnh lây truyền qua đường tình dục. Mọi người cần tham khảo ý kiến của bác sĩ hoặc dược sĩ trước khi sử dụng. 

Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng. 

Nguồn tham khảo: nhs.uk, who.int, webmd.com,