Tăng sinh nội mạc tử cung và nguy cơ ung thư

Tăng sinh nội mạc tử cung là sự gia tăng số lượng và mật độ của những tế bào tuyến nội mạc tử cung gây ra do sự kích thích estrogen quá mức mà không có sự thay đổi của progesterone theo chu kỳ kinh nguyệt. Chính sự tăng sinh quá mức tế bào nội mạc tử cung, các tế bào tạo nên lớp lót này sẽ ngày càng chen chúc nhau và trở nên bất thường, và có thể dẫn đến ung thư trong một số trường hợp.

Tăng sinh nội mạc tử cung là tình trạng nội mạc tử cung hay lớp niêm mạc tử cung trở nên quá dày vì sự tăng trưởng tế bào dư thừa. Mặc dù đây không phải là ung thư nhưng bệnh này có thể dẫn đến ung thư tử cung trong một số trường hợp.

Nội mạc tử cung có khả năng thay đổi trong suốt một chu kỳ kinh nguyệt để đáp ứng với hormone. Ở đầu chu kỳ, hormone estrogen do buồng trứng tạo ra sẽ giúp lớp niêm mạc phát triển và dày lên để chuẩn bị tử cung cho thai kỳ. Tiếp theo, vào giữa chu kỳ, trứng được giải phóng từ buồng trứng (sự rụng trứng). Sau khi rụng trứng, lượng hormone khác được gọi là progesterone bắt đầu phát triển. Progesterone chuẩn bị cho nội mạc tử cung nhận và nuôi dưỡng trứng thụ tinh. Nếu không có thai, cả hai hormone estrogen và progesterone sẽ giảm dần. Khi progesterone bắt đầu giảm, nó sẽ tạo ra kinh nguyệt hoặc bong tróc lớp niêm mạc. Khi lớp niêm mạc bị tróc hoàn toàn thì một chu kỳ kinh nguyệt mới bắt đầu.

Tăng sinh nội mạc tử cung thường xảy ra do estrogen quá mức nhưng thiếu progesterone. Nếu rụng trứng không xảy ra, progesterone không được sản sinh và lớp niêm mạc sẽ không bị tróc ra. Nội mạc tử cung có thể tiếp tục tăng lên khi đáp ứng với estrogen. Các tế bào tạo lớp niêm mạc có thể tích tụ lại với nhau và có thể trở nên bất thường. Nếu không được điều trị đúng và kịp thời thì bệnh có thể tiến triển thành ung thư.

Trong tăng sinh nội mạc tử cung được chia thành 4 loại:

• Tăng sinh đơn giản: Là có sự gia tăng số lượng tuyến, nhưng cấu trúc tuyến vẫn bình thường.
• Tăng sinh phức tạp: Cũng là sự gia tăng về số lượng tuyến yên nhưng có thay đổi về cấu trúc.
• Tăng sinh điển hình: Là sự tăng sinh không có sự hiện diện của các tế bào không điển hình( là các tế bào có nhân dị dạng...).
• Tăng sinh không điển hình: Là tăng sinh sẽ có sự hiện diện của tế bào không điển hình.

Lý do của sự phân chia này dựa trên những diễn tiến tự nhiên của bệnh:

• 2% tăng sinh đơn giản điển hình diễn tiến thành ung thư nội mạc tử cung.
• 8% tăng sinh phức tạp điển hình diễn tiến thành ung thư nội mạc tử cung.
• 23 % tăng sinh không điển hình diễn tiến thành ung thư nội mạc tử cung.

Bệnh tăng sinh nội mạc tử cung có thể gặp ở nhiều đối tượng phụ nữ, nhưng hay bắt gặp nhất là những nhóm đối tượng sau đây:

Quanh tuổi dậy thì

Các em gái quanh lứa tuổi dậy thì, do sự hoạt động chưa thật sự hoàn thiện của bộ máy sinh dục, sự rụng trứng xảy ra không đều đặn. Do đó xuất hiện các vòng kinh không có rụng trứng, không rụng trứng ở các đối tượng này khiến hoàng thể không được hình thành, gây nên bất thường chu kỳ hormone từ đó kéo theo sự tăng sinh của nội mạc tử cung.

Sử dụng thuốc có bản chất hormone nữ

Việc sử dụng các loại thuốc có bản chất hormone trong giai đoạn tiền mãn kinh, mãn kinh để hạn chế bớt các triệu chứng khó chịu trong cơ thể là điều được một số phụ nữ áp dụng. Nhưng do sự can thiệp bằng cách bổ sung hormone này khiến cho nồng độ hormone trong cơ thể không thể thay đổi theo chu kỳ vốn có mà luôn ở trạng thái cao.

Nồng độ cao các hormone sinh dục nữ trong cơ thể liên tục khiến cho nội mạc tử cung cũng tăng sinh liên tục. Tình trạng này kéo dài khiến cho tăng sinh nội mạc tử cung diễn tiến thành bệnh lý.

Chu kỳ kinh nguyệt không đều

Chu kỳ kinh nguyệt không đều cũng là một yếu tố làm tăng nguy cơ bị tăng sinh nội mạc tử cung. Sự không đều đặn trong chu kỳ kinh nguyệt, chu kỳ quá dài hay quá ngắn cũng khiến cho nội mạc tử cung tăng sinh bất thường và có thể diễn tiến thành bệnh lý.

Béo phì

Béo phì cũng được biết đến như một trong những nguyên nhân phổ biến gây nên tăng sinh nội mạc tử cung. Điều này là do khi bị béo phì, cơ thể có khả năng sản xuất ra một lượng hormone Estrogen cao hơn mức bình thường rất nhiều. Sự sản xuất vượt mức bình thường của hormone estrogen là nguyên nhân thúc đẩy cho nội mạc tử cung tăng sinh. Do đó có khả năng gây bệnh tăng sinh nội mạc tử cung.

Một số bằng chứng cho thấy tăng sinh nội mạc tử cung là hệ quả của sự hiện diện quá mức hormone estrogen mà không có progesterone. Nếu sự rụng trứng không xảy ra, progesterone sẽ không được tạo thành và lớp lót tử cung sẽ không bong ra. Nội mạc tử cung sẽ tiếp tục phát triển, đáp ứng với lượng estrogen trong cơ thể. Các tế bào tạo nên lớp lót sẽ ngày càng chen chúc nhau và trở nên bất thường. Tình trạng này được gọi là tăng sinh, có thể dẫn đến ung thư ở một số phụ nữ. Vì sự mất cân bằng hormone này cũng liên quan đến ung thư tử cung nên sự tăng sinh đôi khi được coi là tình trạng tiền ung thư. Phụ nữ ít tiếp xúc với hormone progesterone, gần mãn kinh (khi rụng trứng thất thường) hoặc phụ nữ sau mãn kinh (khi rụng trứng đã dừng lại), một số thanh thiếu niên vừa qua dậy thì và chưa hình thành được một chu kỳ rụng trứng đều đặn sẽ có nguy cơ cao mắc bệnh này hơn.

Ngoài ra, liệu pháp thay thế estrogen không bổ sung progestins và thuốc điều trị ung thư vú tamoxifen cũng có thể là tác nhân gây ra tình trạng này.

Tăng sinh nội mạc tử cung có nhiều biểu hiện khác nhau, nhưng đôi khi có thể bị bỏ qua nếu không thật sự chú ý. Một số các triệu chứng hay gặp của tăng sinh nội mạc tử cung như:

Máu kinh ra nhiều bất thường

Máu kinh ra nhiều bất thường là một triệu chứng điển hình nhất của tăng sinh nội mạc tử cung. Sự tăng sinh khiến lớp nội mạc tử cung dày lên kéo theo đó là sự tăng sinh các mạch máu để nuôi dưỡng lớp nội mạc cũng nhiều lên. Do đó khi đến kỳ kinh, cùng với sự bong tróc của lớp nội mạc tử cung là việc đứt rất nhiều các mạch máu nuôi dưỡng khiến ra kinh nhiều hơn mức bình thường.

Ra huyết bất thường

Ra huyết bất thường cũng rất hay gặp ở những trường hợp bị tăng sinh nội mạc tử cung. Khi tăng sinh lớp nội mạc bất thường, nếu mạch máu tân sinh không đủ để cung cấp máu cho lớp nội mạc này khiến chúng bị thiếu oxy và hoại tử. Những vùng hoại tử lớp nội mạc khiến mạch máu còn lại bị đứt và gây nên hiện tượng ra huyết bất thường mặc dù chưa đến kỳ kinh.

Ra huyết sau khi đã mãn kinh

Đây là dấu hiệu bất thường quan trọng mà các phụ nữ đã bước qua giai đoạn mãn kinh cần phải nhớ, đặc biệt là những phụ nữ có sử dụng các loại thuốc có bản chất hormone nữ để giảm bớt các triệu chứng của thời kỳ này. Ra máu tử cung ở giai đoạn này ngoài có thể là báo hiệu của tăng sinh nội mạc tử cung, còn có thể là báo hiệu của một khối u, hay một bệnh lý ác tính ở tử cung,...

Các dấu hiệu siêu âm

Các dấu hiệu trên siêu âm cũng là các dấu hiệu quan trọng góp phần chẩn đoán xác định tăng sinh nội mạc tử cung. Bệnh nhân có thể vô tình phát hiện tăng sinh nội mạc tử cung khi đi siêu âm một bệnh khác hay đến trực tiếp để siêu âm tử cung khi có hiện tượng ra huyết, kỳ kinh bất thường.

Triệu chứng biểu hiện của tăng sinh nội mạc tử cung khi siêu âm sẽ biểu thị bằng sự dày bất thường của lớp nội mạc trên màn hình hiển thị. Khi lớp nội mạc tử cung của phụ nữ ở tuổi sinh đẻ dày trên 12mm, và lớn hơn 5mm ở độ tuổi mãn kinh không có sử dụng các thuốc thay thế nội tiết thì nghi ngờ dày nội mạc tử cung.

Các biến chứng của tăng sinh nội mạc tử cung nhìn chung không quá rầm rộ với các biến chứng nặng xảy ra tức thì. Khi có tăng sinh nội mạc tử cung người bệnh chủ yếu gặp phải những biến chứng như sau:

Gây khó chịu

Việc tăng sinh nội mạc tử cung khiến người bệnh ra kinh nhiều, bất thường, chu kỳ kinh nguyệt không đều đặn ảnh hưởng nhiều đến cuộc sống của bệnh nhân.

Thiếu máu

Bên cạnh việc gây ảnh hưởng đến tâm lý của bệnh nhân, ra kinh nhiều, kỳ kinh kéo dài còn có thể gây nên những biến chứng như thiếu máu do mất máu. Thiếu máu ở bệnh nhân bị tăng sinh nội mạc tử cung tùy thuộc vào tình trạng ra huyết nhiều hay ít của bệnh nhân. Khi bệnh nhân ra huyết ào ạt sẽ gây thiếu máu cấp, khi bệnh nhân ra huyết kéo dài rất dễ gây thiếu máu mạn.

Do đó những bệnh nhân tăng sinh nội mạc tử cung cần chú ý bổ sung các chất có lợi cho quá trình tạo máu như sắt, chất đạm, ...

Diễn tiến thành ung thư

Diễn tiến thành ung thư là biến chứng nặng nề nhất của tăng sinh nội mạc tử cung. Mặc dù khả năng diễn tiến thành ung thư của bệnh là khá chậm, nhưng nếu không được điều trị đúng cách và kịp thời, sự tăng sinh nội mạc rất có thể sẽ thoát ly khỏi các quy luật điều hòa, ức chế của cơ thể và gây nên ung thư.

Sự diễn tiến thành ung thư của tăng sinh nội mạc tử cung thường không giống nhau, mà thay đổi theo kiểu tăng sinh. Đối với các bệnh nhân tăng sinh đơn giản điển hình tỷ lệ diễn tiến thành ung thư là 2%. Các bệnh nhân tăng sinh phức tạp điển hình tỉ lệ này là 8%. Các bệnh nhân thuộc thể phức tạp không điển hình có tỉ lệ chuyển thành ung thư lên đến 23%.

Để điều trị bệnh tăng sản nội mạc tử cung cần phải xác định rõ bệnh lý này thuộc loại nào, cũng như nguyên nhân gây bệnh thì mới có thể đưa ra phương hướng điều trị phù hợp. Đối với việc tăng sinh điển hình không có các tế bào nhân dị dạng- tế bào không điển hình thì nguy cơ tiến triển thành ung thư chỉ 1-3% nên hướng điều trị sẽ là điều trị nội khoa bằng progestins, có thể dùng dưới dạng uống, tiêm .... Siêu âm sẽ là biện pháp theo dõi dựa theo đo kích thước bề dày nội mạc tử cung. Tùy theo cải thiện lâm sàng (biểu hiện bởi tình trạng rong huyết), có thể cần can thiệp soi buồng tử cung hay nạo sinh thiết kiểm tra sau 3 tháng.

Riêng đối với người tuổi tiền mãn kinh và mãn kinh có tăng sản phức tạp, điển hình thì có thể cân nhắc chỉ định cắt bỏ tử cung. Với dạng tăng sinh không điển hình có nguy cơ chuyển thành ung thư là 8-30% cho nên khuynh hướng điều trị cũng sẽ là cắt bỏ tử cung. Nhưng nếu người phụ nữ còn trẻ, hay chưa đủ con thì sẽ cố gắng điều trị bằng thuốc, nếu tình trạng không cải thiện mới phải cắt tử cung.

Có thể làm theo các bước sau để giảm nguy cơ tăng sinh nội mạc tử cung:

• Nếu dùng estrogen sau mãn kinh, cần dùng thêm progestin hay progesterone.
• Nếu chu kỳ hành kinh không đều, bác sĩ sẽ khuyên uống thêm các viên thuốc tránh thai. Chúng có chứa estrogen cùng với progestin, các dạng khác của progestin cũng có thể được sử dụng.
• Nếu thừa cân, nên giảm cân. Nguy cơ ung thư nội mạc tử cung tăng theo mức độ béo phì.

Qua đó có thể thấy, tăng sinh nội mạc tử cung là căn bệnh khá nguy hiểm ở phụ nữ khi có thể chuyển thành ác tính. Nhưng bằng những triệu chứng, sử dụng siêu âm vẫn có thể phát hiện sớm bệnh và điều trị bệnh kịp thời trước khi bệnh mang đến các triệu chứng nặng nề.

Tăng sinh nội mạc tử cung là bệnh lý phức tạp ảnh hưởng đến sức khỏe của người phụ nữ cũng như khả năng sinh sản của họ. Do đó phụ nữ cần theo dõi chu kỳ kinh nguyệt thường xuyên, nếu chu kỳ kinh nguyệt có bất kỳ sự rối loạn cần thăm khám sản phụ khoa sớm để có hướng xử lý tích cực, tránh mức độ bệnh nặng mới điều trị sẽ khó khăn và phải điều trị lâu dài hơn.

Để giúp khách hàng phát hiện và điều trị sớm các bệnh phụ khoa, Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec có Gói khám, sàng lọc bệnh lý phụ khoa cơ bản, giúp khách hàng phát hiện bệnh sớm các bệnh lý viêm nhiễm giúp điều trị dễ dàng, không tốn kém. Sàng lọc phát hiện sớm ung thư phụ khoa (Ung thư cổ tử cung) ngay cả khi chưa có triệu chứng.

Gói khám, sàng lọc bệnh lý phụ khoa cơ bản dành cho khách hàng là nữ giới, không giới hạn độ tuổi và có thể có những triệu chứng như sau:

• Chảy máu bất thường vùng âm đạo
• Gặp vấn đề về kinh nguyệt: chu kỳ kéo dài bất thường, kinh nguyệt không đều
• Dịch âm đạo bất thường (có mùi hôi, màu sắc khác bình thường)
• Đau, ngứa vùng kín
• Khách hàng nữ có một vài yếu tố nguy cơ như vệ sinh cá nhân không tốt, quan hệ tình dục không an toàn, nạo phá thai,...
• Khách hàng nữ có triệu chứng khác như: Dịch âm đạo bất thường, ngứa, đau vùng kín, chảy máu âm đạo bất thường.

Đặc biệt, hiện nay Vinmec có triển khai phương pháp ThinPrep Pap Test, phương pháp này đã tạo ra bước ngoặt đối với phương pháp Pap smear truyền thống, thông qua công nghệ chuyển tế bào có kiểm soát bằng màng lọc, giúp làm tăng độ nhạy và độ đặc hiệu trong việc phát hiện các tế bào tiền ung thư, đặc biệt là tế bào biểu mô tuyến, một loại tế bào ung thư rất khó phát hiện.