Siêu âm canh trứng là siêu âm đầu dò hay ổ bụng

Bài viết được tham vấn chuyên môn cùng Bác sĩ chuyên khoa I Lê Hồng Liên - Bác sĩ Siêu âm thai - Khoa Sản phụ khoa - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Central Park.

Siêu âm canh trứng là phương pháp có ý nghĩa trong hỗ trợ sinh sản. Phương pháp này giúp dự đoán ngày rụng trứng nhằm tăng khả năng mang thai của người vợ. Vậy siêu âm canh trứng thường sử dụng phương pháp siêu âm đầu dò hay siêu âm ổ bụng.

Rụng trứng hay còn gọi là phóng noãn là hiện tượng xảy ra ở cơ thể người phụ nữ vào mỗi tháng nhằm giúp cho quá trình thụ tinh.

Với phụ nữ có chu kỳ kinh nguyệt đều đặn, có thể tính ngày rụng trứng theo chu kỳ kinh nguyệt thông thường vào ngày giữa chu kỳ (Ví dụ: Nếu kinh nguyệt có chu kỳ 28 ngày thì ngày rụng trứng là ngày thứ 14).

Tuy nhiên phương pháp tính này không áp dụng cho phụ nữ có kinh nguyệt không đều. Do đó, có thể ước chừng ngày rụng trứng qua một số dấu hiệu của cơ thể (tăng thân nhiệt, dịch tiết âm đạo,...), hoặc dùng que thử rụng trứng hay siêu âm canh trứng. Trong đó siêu âm canh trứng là phương pháp dự đoán chính xác nhất.

Siêu âm canh trứng là phương pháp siêu âm đường bụng hoặc đầu dò âm đạo nhằm dự đoán ngày rụng trứng. Từ đó, tăng tần số quan hệ vợ chồng nhằm tăng khả năng mang thai cho cặp vợ chồng đó.

Mục đích cụ thể của phương pháp siêu âm canh trứng là:

• Siêu âm giúp xác định được sự phát triển của nang noãn buồng trứng có hay không có nang noãn, kích thước của các nang noãn, đánh giá chất lượng nang noãn và buồng trứng... kết hợp với các chẩn đoán lâm sàng để phát hiện và điều trị vô sinh.
• Siêu âm giúp đánh giá sự phát triển của nang noãn từ đó dự đoán được ngày rụng trứng, tăng số lần quan hệ đúng ngày rụng trứng làm cho khả năng thụ thai cao
• Chẩn đoán bệnh đa nang buồng trứng hay rối loạn phóng noãn (trứng chín nhưng không rụng), giúp đưa ra một phương pháp điều trị kịp thời và hữu hiệu nhất.
• Can thiệp điều trị trong vô sinh. Nó giúp dự đoán khá chính xác thời điểm rụng trứng, từ đó có các biện pháp khác can thiệp nhằm làm tăng khả năng thụ thai: tiêm thuốc kích thích rụng trứng, chọc hút trứng trong thụ tinh nhân tạo,...

Siêu âm canh trứng là một biện pháp kỹ thuật có ý nghĩa trong hỗ trợ sinh sản. Đối với siêu âm canh trứng, bạn có thể được chỉ định siêu âm trên bụng hoặc siêu âm đầu dò âm đạo.

Ưu nhược điểm của 2 phương pháp này như sau:

• Siêu âm trên bụng: Phương pháp này tương tự như các phương pháp siêu âm ổ bụng khác, sử dụng đầu máy siêu âm di chuyển quanh vùng bụng dưới để quan sát tổng thể hệ sinh sản bên trong của nữ giới. Hạn chế khi siêu âm bằng phương pháp này đó là những bệnh nhân có thành bụng dày, ổ bụng nhiều hơi trong khung đại tràng, bệnh nhân cần phải nhịn tiểu trước khi siêu âm, khó quan sát, đánh giá kém chính xác hơn so với siêu âm đầu dò âm đạo...
• Siêu âm đầu dò âm đạo: Là phương pháp sử dụng một đầu dò siêu âm đưa vào trong âm đạo để quan sát được tử cung, buồng trứng. Trên thực tế, hiện nay các cơ sở thăm khám chủ yếu sử dụng phương pháp siêu âm đầu dò âm đạo do phương pháp này có độ chính xác cao hơn. Tuy nhiên siêu âm canh noãn thường sử dụng bao cao su ngừa thai bọc ngoài đầu dò âm đạo. Các bao cao su này đều chứa nhiều chất dầu bôi trơn, có tác dụng diệt tinh trùng rất cao. Siêu âm nhiều lần sẽ gây tích tụ dầu này trong âm đạo và có tác dụng "ngừa thai".

Tóm lại có thể tiến hành siêu âm canh trứng bằng siêu âm đường bụng hoặc siêu âm đầu dò âm đạo. Trên thực tế, siêu âm đầu dò âm đạo cho kết quả chính xác hơn do đó thường được thực hiện tại các cơ sở y tế nhiều hơn.

• Thời điểm siêu âm canh trứng chính xác: Thông thường, siêu âm canh trứng thực hiện vào ngày thứ 10 của chu kỳ (đối với phụ nữ có chu kỳ 28 ngày). Siêu âm cứ mỗi 2 ngày một lần cho đến khi nang trứng đạt kích thước trung bình là 15 mm. Sau đó thì thực hiện siêu âm hằng ngày cho đến khi trứng trưởng thành và rụng.
• Nang trội sẽ phát triển thành nang trưởng thành và rụng trứng. Không phải lúc nào trứng cũng rụng vào giữa chu kỳ mà có thể rụng vào cuối chu kỳ hoặc đầu chu kỳ tiếp theo.
• "Cửa sổ thời gian" giao hợp dễ có thai nhất là trong 6 ngày: 5 ngày trước rụng trứng và ngày rụng trứng. Trứng sau khi rụng chỉ có khả năng thụ tinh tốt nhất trong 12 giờ đầu (tối đa 24 giờ sau rụng trứng). Ngày giao hợp có khả năng có thai cao nhất là 2 ngày trước khi rụng trứng.
• Siêu âm canh nang noãn thường chỉ có độ chính xác cao trong việc hồi cứu, nghĩa là biết đã rụng trứng rồi khi nang xẹp. Sau khi rụng trứng thì cơ hội giao hợp để có thai còn rất thấp.
• Thay đổi thói quen sinh hoạt, ăn uống, tâm trạng, cảm xúc, môi trường... nên có thể tạo ra một sự thay đổi nhỏ trong cân bằng hormone. Điều này hoàn toàn có thể tác động đến thời điểm rụng trứng và chu kỳ kinh nguyệt của người phụ nữ, làm cho kinh nguyệt xuất hiện sớm hoặc muộn hơn.