Phân biệt buồng trứng đa nang và u nang buồng trứng là điều quan trọng để xác định phương pháp điều trị phù hợp. Mặc dù cả hai đều liên quan đến buồng trứng nhưng lại có nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị khác nhau. Hiểu rõ sự khác biệt này giúp bác sĩ phát hiện và xử lý bệnh kịp thời, từ đó bảo vệ sức khỏe sinh sản của bệnh nhân hiệu quả hơn.
Nội dung video được tư vấn chuyên môn bởi Bác sĩ cao cấp Nguyễn Thị Tân Sinh - Khoa Phụ - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Times City
1. Phân biệt buồng trứng đa nang và u nang buồng trứng
1.1 Nguyên nhân và triệu chứng
1.1.1 Hội chứng buồng trứng đa nang
Mặc dù nguyên nhân chính xác vẫn chưa được làm rõ nhưng các yếu tố như kháng insulin, di truyền và chế độ ăn uống được cho là có liên quan đến việc hình thành hội chứng buồng trứng đa nang.
Các dấu hiệu buồng trứng đa nang có thể xuất hiện ngay từ kỳ kinh nguyệt đầu tiên ở một số trường hợp. Tuy nhiên, đối với hầu hết trường hợp, bệnh chỉ được phát hiện khi chị em phụ nữ đi khám do gặp khó khăn trong quá trình sinh con.
Dưới đây là một số triệu chứng buồng trứng đa nang như:
- Kinh nguyệt không đều
- Rối loạn về lông tóc
- Tăng cân
- Vấn đề về da
- Đau bụng và vùng chậu
- Tâm trạng thất thường
- Nhức đầu
1.1.2 U nang buồng trứng
Theo chia sẻ của các bác sĩ phụ sản, một số yếu tố như thai kỳ, lạc nội mạc tử cung, nhiễm trùng vùng chậu, tiền sử gia đình và việc từng mắc bệnh trước đó đều có thể làm tăng nguy cơ hình thành u nang buồng trứng ở phụ nữ.
Đa số người bệnh không hề hay biết về sự tồn tại của các khối u này và chỉ được phát hiện tình cờ trong quá trình khám phụ khoa định kỳ. Các dấu hiệu u nang buồng trứng thường xuất hiện khi khối u đã phát triển lớn. Trong đó, một số triệu chứng của u nang buồng trứng thường gặp bao gồm:
- Đau vùng chậu, thắt lưng.
- Bụng chướng.
- Đau khi quan hệ tình dục.
- Kinh nguyệt thất thường.
- Sụt cân.
1.2 Chẩn đoán bệnh
Để phân biệt buồng trứng đa nang và u nang buồng trứng, siêu âm được coi là tiêu chuẩn chẩn đoán. Hình ảnh siêu âm sẽ làm rõ sự khác biệt giữa khối u nang và sự thay đổi chức năng của buồng trứng, từ đó giúp bác sĩ chọn lựa biện pháp điều trị chính xác.
1.2.1 U nang buồng trứng
Bác sĩ sẽ yêu cầu thực hiện các xét nghiệm bổ sung nếu nghi ngờ người bệnh mắc u nang buồng trứng:
- Siêu âm u nang buồng trứng: Đây là một phương pháp chẩn đoán hình ảnh u nang buồng trứng không xâm lấn, giúp xác định hình dạng, kích thước, đặc điểm dịch bên trong và vị trí u nang. Phương pháp này cũng hỗ trợ phân biệt u nang buồng trứng với các khối u khác như u xơ tử cung hoặc nang nước gần vòi trứng.
- Chụp cộng hưởng từ (MRI) hoặc chụp cắt lớp vi tính (CT scan) cũng có khả năng được chỉ định trong trường hợp cần thiết.
1.2.2 Buồng trứng đa nang
- Siêu âm buồng trứng đa nang: Phương pháp này giúp quan sát toàn diện về hình ảnh buồng trứng đa nang tương tự như u nang buồng trứng. Nếu mắc phải buồng trứng đa nang, hình ảnh siêu âm sẽ cho thấy 12 nang có kích thước từ 2 đến 9mm và thể tích buồng trứng tăng lên trên 10cm3.
- Xét nghiệm máu: Kết quả cho thấy LH > 10, tỷ lệ LH/FSH > 2, androgen (testosterone) > 2,5 nmol/l hay > 1,5ng/ml.
Siêu âm được coi là "tiêu chuẩn vàng" để chẩn đoán bệnh theo tiêu chuẩn của châu Âu. Tại Việt Nam, ngoài sử dụng siêu âm, quá trình chẩn đoán còn kết hợp với một hoặc nhiều triệu chứng khác. Hiện nay, để đảm bảo sự thống nhất trong chẩn đoán và điều trị, các chuyên gia y học dựa vào ESHRE ASRM Rotterdam Consensus 2003.
- Tiêu chuẩn 1: Rối loạn kinh nguyệt (kinh thưa hoặc vô kinh, chu kỳ kinh > 35 ngày, vô kinh > 6 tháng).
- Tiêu chuẩn 2: Cường androgen với biểu hiện là rậm lông, mụn trứng cá.
- Tiêu chuẩn 3: Siêu âm ngày thứ 2 – 5 của chu kỳ kinh hoặc ngày thứ 3 của chu kỳ nhân tạo là có 12 nang kích thước từ 2 - 9mm và tăng thể tích buồng trứng >10cm3, thể hiện ít nhất ở một buồng trứng.
Buồng trứng đa nang được chẩn đoán khi có sự xuất hiện của hai hoặc ba tiêu chuẩn đã đề cập.
1.3 Điều trị bệnh
Việc điều trị u nang buồng trứng sẽ đơn giản hơn so với buồng trứng đa nang do ảnh hưởng của bệnh ít hơn. Đối với u nang buồng trứng, mục tiêu là theo dõi sự phát triển và ngăn chặn các biến chứng. Còn với buồng trứng đa nang, việc điều trị vô sinh và kháng insulin sẽ được ưu tiên.
1.3.1 U nang buồng trứng
- Theo dõi bệnh
- Bằng cách lặp lại siêu âm sau hành kinh, bác sĩ sẽ so sánh hình ảnh khối u trước và sau chu kỳ kinh nguyệt để xác định liệu u có thay đổi kích thước hoặc tính chất hay không.
- Sau 1-2 chu kỳ kinh, nang cơ năng buồng trứng thường tự biến mất mà không cần can thiệp điều trị.
- Phẫu thuật
- Khi u lớn lên nhanh chóng, nghi ngờ ung thư hoặc khi u tạo ra các triệu chứng chèn ép, phẫu thuật sẽ được thực hiện.
- Trước khi phẫu thuật, bác sĩ sẽ thực hiện đánh giá và tư vấn, lựa chọn phương pháp phẫu thuật phù hợp bao gồm nội soi hay mổ bụng hở, cắt khối u buồng trứng, cắt phần phụ hoặc nếu cần thiết thì cắt tử cung để điều trị các bệnh lý đi kèm.
1.3.2 Buồng trứng đa nang
- Điều trị nội khoa:
- Để giảm kháng insulin và giảm mỡ, giảm cân là một giải pháp hiệu quả. Metformin được sử dụng với mục đích giảm kháng insulin thông qua quá trình hoạt hóa các yếu tố vận chuyển glucose vào tế bào gan và cơ, từ đó giúp giảm tình trạng kháng insulin trong máu ngoại vi và ổn định nồng độ glucose trong cơ thể.
- Ngoài ra, Metformin không kích thích tiết insulin nên không làm hạ đường huyết đảm bảo an toàn cho bệnh nhân. Thêm vào đó, thuốc còn có tác dụng điều hòa lại chu kỳ kinh nguyệt, cải thiện khả năng rụng trứng và mang thai, giảm nguy cơ mắc đái tháo đường và giảm nồng độ androgen trong máu. Trong đó, liều lượng khuyến cáo cho phụ nữ vô sinh là từ 100mg đến 1500mg mỗi ngày. Liệu trình điều trị kéo dài từ 4 - 6 tuần hoặc 3 tháng tùy vào tình trạng sức khỏe của bệnh nhân.
- Điều trị ngoại khoa:
- Các phương pháp như cắt góc buồng trứng và xẻ múi cam thường được đề xuất. Tuy nhiên, phẫu thuật có thể gặp tai biến và các biến chứng như dính sau mổ dẫn đến suy buồng trứng sớm.
- Để khắc phục, hiện nay kỹ thuật đốt điểm buồng trứng qua phẫu thuật nội soi đã được cải tiến. Đây là phương pháp mới với hiệu quả cao, giúp gia tăng khả năng rụng trứng, có chu kỳ kinh nguyệt đều đặn và phóng noãn sau phẫu thuật. Sau đốt điểm buồng trứng, bệnh nhân đáp ứng tốt hơn với thuốc kích thích buồng trứng.
2. Kết luận
Phân biệt buồng trứng đa nang và u nang buồng trứng không chỉ dựa vào triệu chứng mà còn thông qua các phương pháp chẩn đoán như siêu âm. Dù cả hai đều ảnh hưởng đến buồng trứng nhưng mỗi tình trạng có nguyên nhân, triệu chứng và phương pháp điều trị khác nhau. Việc nhận diện đúng giúp bác sĩ đưa ra phương pháp điều trị phù hợp, bảo vệ sức khỏe sinh sản và tránh các biến chứng nghiêm trọng.
Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng.
