Nicotine là chất gì và vì sao có thể gây nghiện mạnh?

Nicotine là một chất gây nghiện mạnh, có trong thành phần của thuốc lá và gây ra tác động tiêu cực do phụ thuộc thuốc lá. Nicotine gây ra tăng nhịp tim, mức hô hấp, huyết áp, kích thích khu vực khoái cảm của não làm tăng cảm giác hưng phấn.

Nicotine là một hóa chất có chứa nitơ, có trong thành phần của một số loại thực vật, bao gồm cả cây thuốc lá. Nicotine cũng được sản xuất tổng hợp. Nicotiana tabacum, loại nicotine được tìm thấy trong cây thuốc lá, thuộc họ ớt mả. Ớt đỏ, cà tím, cà chua và khoai tây là những ví dụ khác về các loại cây thuộc họ ớt mả (nightshade family).

Mặc dù nicotine không gây ung thư hoặc gây hại quá mức, nhưng nó là chất gây nghiện mạnh và khiến mọi người phải chịu những tác động cực kỳ có hại do phụ thuộc thuốc lá.

Nicotine vừa là thuốc an thần, vừa là chất kích thích. Khi tiếp xúc với nicotine, cơ thể sẽ trải qua một "cú kích". Điều này một phần là do nicotine kích thích tuyến thượng thận, dẫn đến việc giải phóng adrenaline. Adrenaline kích thích cơ thể giải phóng glucose ngay lập tức; làm tăng nhịp tim, hoạt động hô hấp và huyết áp. Nicotine cũng làm cho tuyến tụy sản xuất ít insulin hơn, làm tăng nhẹ lượng đường trong máu hoặc glucose.

Nicotine gián tiếp làm giải phóng dopamine trong các khu vực khoái cảm và hoạt động nhiều của não. Tác dụng tương tự xảy ra khi dùng heroin hoặc cocaine. Trong thời gian sử dụng thuốc, người dùng cảm giác dễ chịu.

Dopamine là một chất hóa học ở não ảnh hưởng đến cảm xúc, chuyển động, cảm giác khoái cảm và đau đớn. Nếu mức độ dopamine não tăng lên, cảm giác mãn nguyện sẽ cao hơn. Tùy thuộc vào liều lượng nicotine được sử dụng và kích thích hệ thần kinh của mỗi người mà nicotine cũng có tác dụng như thuốc an thần.

Khi con người, động vật có vú và hầu hết các loại động vật khác tiếp xúc với nicotine, sẽ có biểu hiện tăng nhịp tim, tốc độ tiêu thụ oxy của cơ tim và thể tích của tim.

Sau khi hít khói thuốc lá, nicotine nhanh chóng xâm nhập vào máu, vượt qua hàng rào máu não và đến não trong vòng 8 - 20 giây. Trong vòng khoảng 2 giờ sau khi vào cơ thể, một nửa số nicotine đã được tiêu thụ.

Lượng nicotine có thể xâm nhập vào cơ thể người hút thuốc phụ thuộc vào:

• Loại thuốc lá đang được sử dụng
• Lượng khói thuốc hít vào
• Có sử dụng bộ lọc hay không và loại bộ lọc khói thuốc

Các sản phẩm thuốc lá được nhai, đặt bên trong miệng hoặc xịt mũi có xu hướng giải phóng lượng nicotine vào cơ thể nhiều hơn là hút thuốc. Nicotine được phân hủy tại gan.

Những người thường xuyên tiêu thụ nicotine và sau đó đột nhiên ngừng các triệu chứng cai thuốc bao gồm:

• Thèm thuốc
• Cảm giác trống rỗng
• Lo lắng
• Phiền muộn
• Ủ rũ
• Cáu gắt
• Khó tập trung hoặc chú ý

Hiệp hội Tim mạch Hoa Kỳ cho rằng chất nicotine làm việc hút thuốc lá trở thành một trong những thói quen khó bỏ nhất. Mức độ khó bỏ tương tự như việc phải từ bỏ heroin. Một nghiên cứu năm 2013 cho thấy việc giảm lượng nicotine trong thuốc lá cũng làm giảm mức độ nghiện.

Nicotine gây ra một loạt các tác dụng phụ ở hầu hết các cơ quan và hệ thống. Sự lưu thông của máu có thể bị ảnh hưởng theo những cách sau:

• Làm tăng nguy cơ đông máu trong các mạch máu của cơ thể
• Xơ vữa động mạch do mảng bám hình thành trên thành động mạch
• Giãn động mạch chủ

Tác dụng phụ trong não bao gồm:

• Chóng mặt và chóng mặt
• Giấc ngủ không đều và bị xáo trộn
• Những giấc mơ xấu và cơn ác mộng
• Tắc mạch máu não

Trong hệ thống tiêu hóa, nicotine có thể có các tác dụng sau:

• Buồn nôn và ói mửa
• Khô miệng, hoặc xerostomia
• Khó tiêu
• Loét dạ dày
• Bệnh tiêu chảy
• Ợ nóng

Tác dụng tại tim sau khi dùng nicotine:

• Thay đổi nhịp tim
• Tăng huyết áp
• Co thắt và các bệnh của động mạch vành
• Tăng nguy cơ đột quỵ

Nếu người mẹ hút thuốc trong khi mang thai, những nguy cơ sau có thể xảy ra trong quá trình phát triển của đứa trẻ:

• Béo phì
• Huyết áp cao
• Tiểu đường tuýp 2
• Khó thở
• Khô âm đạo
• Vấn đề phát triển trí não
• Vấn đề hành vi

Những tác hại khác bao gồm:

• Co thắt trong phổi
• Viêm phổi
• Run và đau ở cơ bắp
• Tăng mức độ kháng insulin và insulin, góp phần vào nguy cơ mắc bệnh tiểu đường
• Đau khớp

Điều trị phụ thuộc nicotine được gọi là liệu pháp cai thuốc lá, nhằm mục đích giảm bớt sự thôi thúc tiêu thụ nicotine cũng như các rủi ro liên quan và các vấn đề sức khỏe.

Các lựa chọn điều trị bằng thuốc cho sự phụ thuộc vào nicotine bao gồm:

• Liệu pháp thay thế nicotine (NRT): Nicotine có sẵn trong các miếng dán da, thuốc xịt mũi, thuốc hít tác động vào nướu. Những cách này thay thế một phần nicotine thường được bổ sung bằng cách hút thuốc lá và làm giảm mức độ nghiêm trọng của sự thôi thúc và thèm thuốc.
• Bupropion: Bupropion đã được sử dụng trong trường hợp đầu tiên là thuốc chống trầm cảm. Tuy nhiên, sau đó nó đã được tìm thấy mang lại nhiều lợi ích trong việc giảm cảm giác thèm nicotine. Nó có tỷ lệ hiệu quả tương tự NRT, có thể gây mất ngủ như một tác dụng phụ ở 30 - 40% bệnh nhân.
• Varenicline, được bán dưới dạng Chantix: Thuốc varenicline kích hoạt một phần các thụ thể nhất định trong não thường chỉ đáp ứng với nicotine. Sau đó, nó ngăn chặn nicotine tiếp cận đến các thụ thể. Điều này làm giảm sự thôi thúc của người nghiện thuốc trong thời gian bỏ hút thuốc. Thuốc cũng có thể làm giảm mức độ hài lòng từ việc hút thuốc, do đó làm giảm nguy cơ tái phát. Thuốc có thể gây ra buồn nôn nhẹ ở khoảng 30% những người theo đuổi quá trình điều trị này, nhưng varenicline thường được dung nạp tốt.

Các phương pháp điều trị được sử dụng khi các phương pháp điều trị nêu trên không thành công, vì chúng có nhiều khả năng gây ra tác dụng phụ nghiêm trọng, bao gồm:

• Clonidine: Clonidine là loại thuốc chống tăng huyết áp cũng cho thấy làm giảm các triệu chứng cai nicotine nhưng có thể gây ra các tác dụng không mong muốn như huyết áp thấp, khô miệng, táo bón và nhịp tim chậm.
• Nortryptyline: Thuốc chống trầm cảm ba vòng có tác dụng thay thế các chất nicotine nhưng có nhiều tác dụng phụ chính của thuốc chống trầm cảm và chưa được có chứng minh về độ an toàn.

Nguồn tham khảo: Webmd.com; Pubchem.ncbi.nlm.nih.gov