Tăng cường hệ miễn dịch cho trẻ mầm non - mẫu giáo

Bài được viết bởi Tiến sĩ, Bác sĩ Phan Nguyễn Thanh Bình, Trưởng khoa Dinh dưỡng - Tiết chế, Khoa Nhi - Sơ sinh, Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Central Park.

Trẻ nhỏ thường dễ bị bệnh khi đi mầm non – mẫu giáo. Đây là nỗi lo ngại lớn nhất của nhiều bố mẹ khi cân nhắc cho trẻ đến trường. Nhiều bé có tần suất bệnh dày đặc, không những tác động đến sức khoẻ, tăng trưởng của các bé mà còn xáo trộn toàn bộ cuộc sống - công việc của cả gia đình. Để bé sẵn sàng học tập, khám phá môi trường mới, bố mẹ hãy trang bị cho bé hệ miễn dịch tối ưu nhất.

Thay đổi môi trường sống: Ở trường, con sẽ cùng ăn chung, ngủ chung, chơi chung với các bé khỏe mạnh, bé đang bệnh, vừa khỏi bệnh và cả bé trong giai đoạn ủ bệnh nên khả năng truyền bệnh cho nhau là vô cùng cao, nhất là các bệnh dễ lây qua đường hô hấp, tiêu hóa,...

Sang chấn tâm lý: Bé rời xa ngôi nhà thân yêu một cách đột ngột, hòa mình vào môi trường hoàn toàn mới. Điều này có ảnh hưởng không nhỏ đến tinh thần - tâm lý của bé; gây căng thẳng, lo lắng, khóc nhiều, sang chấn tâm lý,... nên dễ bị mệt mỏi, kém vui và cũng dễ mắc bệnh hơn.

Hệ miễn dịch của trẻ nhỏ được hình thành từ khi con còn ở trong bụng mẹ. Ban đầu, con nhận được kháng thể một cách “thụ động” do mẹ truyền sang nhau thai. Khi con chào đời, mẹ vẫn tiếp tục giúp con tăng cường khả năng chống lại bệnh tật bằng nguồn dinh dưỡng quý giá từ sữa mẹ. Do đó, cần khuyến khích người mẹ cho trẻ bú mẹ hoàn toàn trong 6 tháng đầu đời. Trẻ bú mẹ thường rất ít bị rối loạn tiêu hóa vì sữa mẹ rất an toàn, nhiều kháng thể và rất phù hợp với sự tiêu hóa của trẻ.

Tuy nhiên, khi con bắt đầu lên 6 tháng tuổi, sự “trợ giúp” từ mẹ bắt đầu không còn đạt mức tối ưu vì lượng kháng thể được truyền qua sữa mẹ suy giảm, khiến trẻ dễ nhiễm bệnh hơn. Bắt đầu từ cột mốc này, bé cần được tăng cường dinh dưỡng và hỗ trợ từ bên ngoài để bắt đầu quá trình hoàn thiện khả năng đề kháng một cách chủ động. Cần cho trẻ ăn dặm đúng cách, đúng thời điểm theo khuyến cáo của Tổ chức Y tế thế giới (khi trẻ tròn 6 tháng tuổi) bằng các loại thức ăn phù hợp theo từng lứa tuổi của trẻ sẽ giúp hệ tiêu hóa của trẻ luôn khỏe mạnh.

Trong giai đoạn từ 2 - 5 tuổi, lứa tuổi trẻ phải đến trường mầm non, tiếp xúc với nhiều virus, vi khuẩn,... nên cần tạo cho trẻ thói quen giữ vệ sinh cá nhân tốt, nhất là thói quen rửa tay sạch sẽ đúng cách trước khi ăn, sau khi đi vệ sinh và sau khi chơi đùa. Ngoài ra, cần thực hiện việc tẩy giun định kỳ cho trẻ từ 2 tuổi mỗi 6 tháng 1 lần nhằm giảm những tác hại do nhiễm giun gây ra, trong đó có tình trạng rối loạn tiêu hóa. Bổ sung men và các vitamin cần thiết đối với những trẻ đang bệnh hoặc đang điều trị kháng sinh gây mất cân bằng hệ vi khuẩn đường ruột dẫn đến suy giảm hệ miễn dịch.

Trong độ tuổi đến trường, trẻ vận động rất nhiều nên cần cung cấp chế độ dinh dưỡng đủ năng lượng và dưỡng chất đáp ứng nhu cầu tăng trưởng và miễn dịch phòng ngừa bệnh tật. Hãy cố gắng cho trẻ ăn trong lúc bệnh, chú ý cho trẻ ăn bù sau mỗi đợt bệnh kéo dài 2 - 3 tuần để trẻ lấy lại sức.

Dưới đây là những thực phẩm đặc biệt quan trọng giúp tăng sức đề kháng cho bé:

Thịt cá:

Ngoài việc cung cấp chất đạm, nguồn dinh dưỡng quan trọng giúp cho đảm bảo việc duy trì các chức năng của cơ thể, thịt cá còn mang đến nguồn khoáng chất quan trọng như kẽm, selen, axit béo Omega-3 giúp tăng cường miễn dịch, chống viêm nhiễm.

Các loại thịt đỏ (thịt bò, thịt heo), trứng: Là những nguồn cung cấp chất đạm, vitamin và các khoáng chất như sắt, kẽm.

Các loại cá, hải sản: Thường có hàm lượng rất cao khoáng chất kẽm, iốt, selenium, những yếu tố cần thiết cho việc sản xuất và hoạt hoá những tế bào của hệ miễn dịch.

Theo khuyến cáo của các chuyên gia dinh dưỡng, bố mẹ có thể cho trẻ tiêu thụ khoảng 150 - 200 gam thịt, cá, hải sản mỗi ngày để cung cấp đủ đạm và khoáng chất cho cơ thể.

Sữa chua:

Bổ sung men vi sinh từ sữa chua vào khẩu phần ăn hàng ngày giúp phát triển hệ vi sinh vật có lợi trong đường ruột, tăng cường miễn dịch giúp bé khỏe mạnh và ăn uống ngon miệng hơn.

Trái cây:

Bên cạnh việc cung cấp chất đạm, chất béo, tinh bột,... cho các nhu cầu vận động hàng ngày của trẻ; bố mẹ đừng quên trái cây, một trong những nguồn cung cấp vitamin và chất khoáng dồi dào, giúp hệ miễn dịch làm việc hiệu quả, chống lại bệnh tật khi con đang ở độ tuổi đến trường.

Rau củ:

Ngoài vitamin, việc tăng cường các khoáng chất cần thiết như sắt, canxi, phốt pho,... cũng góp phần nâng cao sức đề kháng chống lại các bệnh truyền nhiễm.

Chế độ ăn nhiều rau củ quả vừa giúp thanh lọc cơ thể vừa tăng cường tính kiềm để ổn định độ PH, giúp duy trì khả năng bình thường của chức năng miễn dịch. Đặc biệt, các loại loại rau quả sậm màu, màu vàng, màu đỏ như các loại rau lá xanh đậm, khoai lang, bí đỏ, cà rốt, bông bí, bầu, quả gấc, nho tím, dâu tây,... có hàm lượng cao vitamin C, A, beta- caroten và nhiều hợp chất chống oxy hóa khác giúp tăng cường khả năng chống bệnh tật.

Bố mẹ có thể nghĩ ra nhiều cách chế biến đa dạng như hấp, luộc, xào, nấu canh hoặc nấu súp để con luôn cảm thấy ngon miệng và kích thích con ăn được nhiều hơn.

Ngũ cốc:

Các loại hạt, đậu và ngũ cốc rất giàu chất xơ, vitamin A, B2, B6, C, kẽm, selen và các axit amin thiết yếu giúp tăng cường hệ miễn dịch một cách hiệu quả. Ăn ngũ cốc thường xuyên không chỉ cải thiện cơ nhai của răng miệng mà còn giúp bé nạp đầy đủ dưỡng chất, khỏe mạnh và vui vẻ hơn.

• Ngủ đủ và ngon giấc để đảm bảo sự phát triển sức khỏe, tâm sinh lý và hệ miễn dịch của trẻ. Mỗi ngày, trẻ từ 1 - 3 tuổi cần 12 - 13 tiếng, trẻ từ 4 - 6 tuổi cần ngủ khoảng từ 10 - 12 tiếng. Tạo thói quen đi ngủ đúng giờ sẽ có lợi cho sức khỏe của trẻ.
• Giữ vệ sinh cá nhân, chăm sóc răng miệng, mũi họng hàng ngày và thường xuyên lau dọn, sát khuẩn đồ chơi của trẻ.
• Tăng cường cho bé hoạt động thể lực, nhất là những nơi có môi trường trong lành, phơi nắng 20 phút vào mỗi buổi sáng. Tránh xa khu vực nhiều tiếng ồn và khói thuốc. Tránh thay đổi môi trường nóng lạnh đột ngột đối với trẻ.
• Chế biến thức ăn đa dạng, tránh nấu quá nhiều nguyên liệu vào cùng một món hay nấu một lần ăn nhiều bữa khiến thức ăn dễ mất chất, không còn thơm ngon làm trẻ chán ăn, thiếu dinh dưỡng.
• Phòng ngừa thiếu vitamin A bằng cách bổ sung vitamin A định kỳ 2 lần trong năm, vào ngày 1 – 2/6 và tháng 12 hàng năm.
• Trẻ bị áp lực căng thẳng thường xuyên rất dễ bệnh, do đó cần cho trẻ thoải mái, vui chơi tự do, âu yếm vuốt ve, thương yêu trẻ,...
• Tiêm chủng đầy đủ để cơ thể có kháng thể phòng các bệnh truyền nhiễm nguy hiểm và phổ biến.

Ngoài ra, trẻ mầm non cần 5mg kẽm nguyên tố/ngày để trẻ ăn ngon, đạt chiều cao và cân nặng đúng chuẩn và vượt chuẩn. Kẽm đóng vai trò tác động đến hầu hết các quá trình sinh học diễn ra trong cơ thể, đặc biệt là quá trình phân giải tổng hợp axit nucleic, protein... Các cơ quan trong cơ thể khi thiếu kẽm có thể dẫn đến một số bệnh lý như rối loạn thần kinh, dễ sinh cáu gắt,... Vì vậy cha mẹ cần tìm hiểu về Vai trò của kẽm và hướng dẫn bổ sung kẽm hợp lý cho bé.

Ngoài kẽm, cha mẹ cũng cần bổ sung cho trẻ các vitamin và khoáng chất quan trọng khác như lysine, crom, vitamin nhóm B,... giúp con ăn ngon, có hệ miễn dịch tốt, tăng cường đề kháng để ít ốm vặt.

Hãy thường xuyên truy cập website Vinmec.com và cập nhật những thông tin hữu ích để chăm sóc cho bé và cả gia đình nhé.