Nguyên nhân gây say tàu xe ở trẻ em

Bất kỳ một loại phương tiện giao thông nào cũng có thể khiến cho cả người lớn và trẻ em bị say tàu xe. Các triệu chứng say tàu xe có thể xuất hiện một cách đột ngột, tiến triển từ cảm giác khó chịu cho đến đổ mồ hôi lạnh, chóng mặt và nôn mửa. Chắc chắn là không một ai muốn trải qua cái cảm giác này.

Say tàu xe là một tình trạng xảy ra khi bạn đang di chuyển bằng ô tô, thuyền, máy bay hoặc tàu hỏa. Các cơ quan cảm giác của cơ thể gửi các thông điệp hỗn hợp đến não của bạn, gây ra triệu chứng chóng mặt, choáng váng, buồn nôn và nôn.

Say tàu xe phổ biến nhất ở trẻ em từ 2 - 12 tuổi, nhưng nó có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi. Một số trẻ dễ bị say tàu xe hơn những trẻ khác, có thể vì phản ứng não của chúng nhạy cảm hơn với chuyển động.

Say tàu xe cũng có thể xảy ra khi đi thuyền, tàu hỏa hoặc máy bay, đặc biệt nếu đó là lần đầu tiên con bạn đi chúng hoặc chuyển động mạnh. Say tàu xe thậm chí có thể được kích hoạt bằng cách lắc lư trên xích đu.

Tin tốt đó là đa phần hiện tượng say tàu xe ở trẻ em có xu hướng giảm khi trẻ lớn hơn.

Hiện tượng say tàu xe xảy ra khi não của trẻ nhận được các thông điệp khác nhau từ các bộ phận cơ thể cảm nhận chuyện động như mắt, tai trong, dây thần kinh, khớp.

Ví dụ, nếu một đứa trẻ đang nhìn vào một món đồ chơi hoặc một cuốn sách, cuốn truyện tranh trong một chiếc ô tô đang di chuyển, mắt của trẻ sẽ gửi tín hiệu đến não rằng trẻ đang không chuyển động. Nhưng các bộ phận khác trên cơ thể trẻ có thể cảm thấy rằng bé đang chuyển động, chính vì vậy chúng sẽ gửi thông điệp ngược lại. Những tín hiệu mâu thuẫn này khiến cho bé cảm thấy buồn nôn.

Điều tương tự cũng có thể xảy ra trên một chiếc máy bay đang cất cánh, hạ cánh hoặc bị rung lắc. Hoặc trên một chiếc thuyền đang đi trên đại dương. Trạng thái tinh thần căng thẳng hoặc phấn khích cũng có thể làm cho các triệu chứng say tàu xe của trẻ trở nên tồi tệ hơn.

3.1. Vai trò của đôi tai trong chứng say tàu xe

Các bộ phận bên trong tai của chúng ta có vai trò đặc biệt, ngoài việc giúp chúng ta nghe được âm thanh, chúng còn giúp kiểm soát cảm giác cân bằng của cơ thể. Chúng là một phần của mạng lưới gọi là hệ thống tiền đình.

Hệ thống này bao gồm ba cặp kênh đào hình bán nguyệt và hai túi được gọi là đường ống và ống tủy. Chúng gửi thông tin đến não về những gì đang diễn ra xung anh bạn.

Trong các ống tủy hình bán nguyệt có chứa một chất lỏng di chuyển theo vòng quay của đầu bạn. Các chất này nhạy cảm với trọng lực, chúng cho não của bạn biết bạn đang đứng lên hay ngồi xuống.

3.2. Vai trò của bộ não trong chứng say tàu xe

Bộ não của chúng ta tiếp nhận tất cả các dữ liệu và chúng kết hợp với nhau một cách có ý nghĩa. Nhưng đôi khi não của bạn nhận được những tín hiệu khó hiểu.

Ví dụ, trên một chiếc máy bay, bạn cảm thấy như đang di chuyển, nhưng đôi mắt của bạn cho bộ não biết rằng bạn dường như chả di chuyển gì cả. Sự nhầm lẫn này có thể gây buồn nôn và thậm chí gây nôn mửa. Sau một chuyến đi biển dài ngày, bạn có thể đứng yên trên vùng đất cứng nhưng vẫn có cảm giác như đang di chuyển bồng bềnh trên sóng biển.

4.1. Mẹo giúp trẻ đỡ say tàu xe

Một đứa trẻ đang bị say tàu xe, em bé cảm thấy khá khó chịu, bạn cần kiên nhẫn, giúp đỡ trẻ bớt say tàu xe bằng cách:

• Bạn hãy cảnh giác với các dấu hiệu ban đầu của say tàu xe. Trẻ thường có biểu hiện toát mồ hôi lạnh và chán ăn trước khi bắt đầu nôn. Khi phát hiện các dấu hiệu này bạn cố gắng dừng xe nếu có thể.
• Bạn có thể tấp xe vào lề đường để cho trẻ nghỉ ngơi một lúc. Hãy đặt trẻ nằm xuống và đắp một miếng vải mát lên trán. Các triệu chứng của trẻ có thể giảm dần trong vòng 15 phút hoặc lâu hơn.
• Khi ở trong xe, hãy để trẻ nhìn về phía trước ở một điểm ở đường chân trời. Một đối tượng ở xa sẽ giúp cung cấp thông tin đầu vào trực quan rằng trẻ đang di chuyển. Điều này sẽ giúp giải quyết một số thông điệp hỗn độn được gửi đến não của trẻ gây ra tình trạng say tàu xe.
• Giữ cho không khí trong xe mát mẻ. Bạn có thể bật quạt hoặc điều hòa không khí để thổi nhẹ vào trẻ hoặc mở cửa sổ để lấy gió. Nếu bạn và bé đang ở trên thuyền, hãy đưa trẻ ra boong thuyền.
• Để có một chuyến đi tốt đẹp hơn trong một chiếc xe lớn, có hai hàng ghế sau, hãy cho trẻ ngồi cố định ở hàng giữa thay vì hàng sau cùng, và để an toàn cho trẻ, không bao giờ để trẻ ở phía trước. Trong các phương tiện di chuyển khác, hãy chọn toa phía trước của tàu hỏa, boong trên của một chiếc thuyền, hướng về giữa; ngồi hàng ghế phía trước của máy bay. Giúp trẻ ngồi ở nơi có thể nhìn ra cửa sổ bất cứ khi nào có thể.
• Đánh lạc hướng trẻ. Say tàu xe đôi khi có thể là một trạng thái của tâm trí, vì vậy hãy thử hát hoặc trò chuyện với bé. Tuy nhiên, bạn đừng để trẻ nhìn sách hoặc chơi đồ chơi, vì những thứ này sẽ khiến trẻ mất phương hướng hơn.
• Cho trẻ ăn. Hãy cung cấp một bữa ăn nhẹ cho con bạn và bạn trước chuyến đi. Vì sao lại nên ăn nhẹ trước khi đi tàu xe? Lý do là vì cơn đói đôi khi có thể làm cho cảm giác buồn nôn tồi tệ hơn.

Tuy nhiên vẫn có những tranh luận về vấn đề này, vì vậy bạn hãy chú ý xem ăn một chút đồ ăn nhẹ có giúp ích hay cản trở chuyến đi của trẻ. Sau đó, bạn sẽ biết cách chuẩn bị cho các chuyên đi sau này.

• Bạn hãy cố gắng lên lịch cho chuyến đi vào giờ ngủ trưa, vì khi đó trẻ có ít khả năng bị say tàu xe nếu trẻ ngủ trong khi di chuyển. Hoặc bạn có thể khuyến khích trẻ ngủ nếu thấy mệt mỏi.
• Giữ cho trẻ hoạt động ở mức tối thiểu. Cố gắng giữ con bạn bình tĩnh nhất có thể, giữ đầu bất động nếu có thể.
• Bạn cũng có thể thử một chiếc vòng tay chống say xe, nó được cho là có tác dụng làm dịu cơn buồn nôn bằng cách kích thích các điểm huyệt trên cổ tay. Tuy nhiên, các bằng chứng khoa học chứng minh tính hiệu quả của vòng tay chống say xe vẫn còn thiếu. Nhưng nếu bạn nói với con bạn rằng chiếc vòng tay đặc biệt này được tạo ra để giúp con không bị say xe, nó có thể làm được điều đó.

Nếu bạn đã áp dụng hết các biện pháp trên mà con bạn vẫn bị nôn, hãy cho trẻ uống nước để tránh tình trạng mất nước do nôn gây ra.

4.2. Các biện pháp tự nhiên giúp trẻ chống say tàu xe

Một số biện pháp tự nhiên sau có thể giúp trẻ chống say tàu xe, bao gồm:

• Gừng tươi: một số bằng chứng khoa học cho thấy gừng có hiệu quả trong việc chống buồn nôn. Trên thực tế, từ lâu gừng đã được sử dụng như một phương thuốc dân gian để chống buồn nôn.
• Bạc hà: ăn bạc hà được cho là có tác dụng làm dịu cơ thể, ít nhất mùi thơm của bạc hà có thể giúp làm dịu cảm giác khó chịu của trẻ.
• Châm cứu và bấm huyệt: một số người nói rằng việc kích thích một điểm nào đó ngay dưới cổ tay sẽ giúp họ bớt buồn nôn.

4.3. Những loại thuốc trẻ có thể dùng để tránh say tàu xe

Đối với trẻ em từ 2 tuổi trở lên, thuốc chống buồn nôn được bán không cần kê đơn. Một số loại thuốc ở dạng viên nhai và dạng lỏng rất dễ sử dụng. Nhưng bạn hãy hỏi bác sĩ trước khi cho con bạn uống thuốc.

Một số loại thuốc có thể sử dụng để chống say tàu xe gồm có:

• Dimenhydrinate: thuốc kháng histamin không kê đơn này được sử dụng để làm dịu tình trạng dị ứng, nó cũng giúp chống say tàu xe. Liều đầu tiên nên được uống trước khi đi một giờ. Nếu chuyến đi kéo dài, bạn có thể sử dụng thêm các liều tiếp theo, cách nhau từ 4 - 6 giờ.
• Scopolamine: đây là một miếng dán chống say tàu xe sau tai, bạn có thể sử dụng nó 4 giờ trước khi đi tàu xe, máy bay hoặc thuyền. Một lần sử dụng có tác dụng kéo dài trong khoảng 3 ngày.
• Các loại thuốc khác bao gồm: Cyclizine (Marezine, Marzine, Emoquil), Meclizine (Antivert, Bonine), Promethazine (Phenadoz, Phenergan, Promethegan),..

Các tác dụng phụ của thuốc chống say tàu xe có thể bao gồm:

• Buồn ngủ hoặc kích thích;
• Khô miệng;
• Táo bón;
• Mờ mắt.

Say tàu xe là một tình trạng khiến cho trẻ khó chịu và mệt mỏi, từ đó gây ảnh hưởng đến chất lượng của chuyến đi. Bạn hãy thử các biện pháp trên để giúp trẻ giảm bớt sự khó chịu do chứng say tàu xe gây ra, giúp cho chuyến đi trở nên thuận lợi hơn.

Nguồn tham khảo: babycenter.com, healthline.com, webmd.com, mayoclinic.org