Đoán đúng ý khi trẻ quấy khóc nhiều, bố mẹ giảm căng thẳng

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Bác sĩ chuyên khoa I Bùi Thị Hà - Bác sĩ Nhi - Sơ sinh - Khoa Nhi - Sơ sinh - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Hạ Long.

Không phải ngẫu nhiên mà trẻ quấy khóc nhiều, thật ra khi bé được khoảng 3 tháng tuổi tiếng khóc đã mang nhiều thông điệp hơn. Thông qua tiếng khóc trẻ có thể thể hiện trạng thái tâm lý, cảm xúc từ những giây phút đầu đời của mình. Thay đổi này tương ứng với sự phát triển khả năng giao tiếp xã hội dần dần của trẻ.

Tiếng khóc của trẻ là tín hiệu có thang bậc, nếu âm thanh càng cao hoặc càng mạnh thì thể hiện sự bất an của trẻ càng lớn. Nhưng chúng ta cần dựa vào nhiều thông tin hơn để đoán biết chính xác lý do khiến bé quấy khóc. Dưới đây là các lý do thường gặp khiến bé quấy khóc để các bậc cha mẹ tham khảo.

• Do bé đói

Đây có thể là điều đầu tiên cha mẹ thường nghĩ đến khi thấy con khóc. Một số dấu hiệu nhận biết cơn đói ở bé sơ sinh là bé quấy khóc nhiều, miệng nhóp nhép.

• Do tã dơ

Khi tã hoặc bỉm bị dơ, một số trẻ sẽ gửi tín hiệu ngay đến cha mẹ khi muốn được thay tã. Một số khác có thể chịu đựng tã bẩn lâu hơn. Trong cả hai trường hợp, cha mẹ hãy kiểm tra thử tã của bé và thay ngay nếu cần thiết.

• Do gắt ngủ, buồn ngủ

Người lớn thường nghĩ rằng khi trẻ đã mệt có thể lăn ra ngủ vào bất cứ lúc nào, ở bất cứ đâu. Thật ra mọi chuyện không dễ như vậy, một số trẻ có thể quấy khóc và gắt ngủ, nhất là khi bé quá mệt.

• Muốn được cha mẹ ôm ấp, vỗ về

Trẻ sơ sinh thường rất cần sự âu yếm, vỗ về, cảm giác được bảo vệ che chở. Bé thích được cảm nhận được sự hiện diện của cha mẹ thông qua khuôn mặt, giọng nói. Thậm chí nhiều trẻ còn nhận biết được mùi hương đặc trưng của từng người. Khóc có thể là cách bé đòi được yêu thương, ôm ấp. Một số cha mẹ sẽ băn khoăn liệu mình có làm hư con khi bế ẵm quá nhiều thì hãy yên tâm, trong những tháng đầu đời, bé sẽ không bị làm hư bằng cách này.

• Bé bị khó chịu vùng bụng (đầy hơi, đau bụng hoặc các vấn đề khác)

Trong thực tế, chứng đau bụng ở trẻ nhũ nhi được định nghĩa là tình trạng khóc không thể dỗ dành, ít nhất 3 giờ mỗi ngày, 3 ngày mỗi tuần và kéo dài ít nhất 3 tuần liền. Nếu thường xuyên thấy bé quấy khóc nhiều ngay sau khi bú, rất có thể bé bị đau bụng. Nhiều cha mẹ tự chữa cho con bằng thuốc chống đầy hơi nhưng tốt nhất hãy tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng các thuốc này.

Kể cả nếu bé không bị đau bụng sau khi bú thì một vài đợt đầy hơi ở bụng cũng có thể hành hạ bé khổ sở. Nếu cha mẹ nghi ngờ con bị đầy hơi hãy thử các biện pháp đơn giản như đặt bé nằm ngửa, nắm hai chân và cho bé cử động như đang đạp xe. Một số nguyên nhân khác có thể gây đau bụng ở trẻ nhỏ như: trào ngược dạ dày thực quản, viêm dạ dày ruột, ....

• Bé cần ợ hơi

Cho bé ợ hơi không phải việc làm bắt buộc nhưng có thể sẽ khá hữu ích nếu cha mẹ thấy con khóc sau khi ăn. Nhiều trẻ có thói quen nuốt nhiều khí khi bú mẹ hoặc bú bình khiến khí bị kẹt lại gây khó chịu.

• Quá lạnh hoặc quá nóng

Khi thay bỉm hoặc vệ sinh, tắm hoặc do điều hòa, thời tiết....trẻ có thể cảm thấy lạnh và phản ứng bằng cách khóc. Trẻ sơ sinh thích được ủ ấm nhưng không được quá nóng. Nhìn chung, trẻ ít khi phàn nàn vì bị nóng so với bị lạnh, và khi bị nóng chúng sẽ không khóc quá gay gắt như khi bị lạnh

• Trẻ mọc răng

Mọc răng có thể là một trải nghiệm đau đớn vì khi răng mọc sẽ xuyên qua lớp lợi cứng gây đau. Mức độ khổ sở vì mọc răng ở các bé rất khác nhau nhưng nhìn chung chẳng bé nào tránh khỏi khó chịu hoặc rơi nước mắt tại một thời điểm nhất định trong suốt thời kỳ mọc răng.

Nếu bé có vẻ bị đau mà bạn không biết rõ nguyên nhân, hãy thử dùng tay thăm dò lợi bé, rất có thể bạn sẽ nhận ra là bé đang trong thời kỳ mọc răng. Trẻ thường mọc chiếc răng đầu tiên khi được 4-7 tháng tuổi, nhưng cũng có thể sớm hơn hoặc muộn hơn.

• Không muốn bị tác động, kích thích

Trẻ sơ sinh rất nhạy cảm và cảm nhận được mọi kích thích từ thế giới xung quanh như ánh sáng, âm thanh, bị truyền tay hết người này sang người khác... Nhưng do còn quá nhỏ nên đôi khi bé không thể chấp nhận tất cả các kích thích này. Lúc này khóc có thể là cách bé muốn nói “con mệt lắm rồi”.

Nhiều trẻ sơ sinh thích được quấn chặt trong tã vì giúp bé cảm nhận được sự an toàn trước một thế giới quá náo nhiệt. Nếu bé đã quá lớn không còn phù hợp với việc quấn tã hoặc nếu bé không thích điều này, hãy sắp xếp một nơi yên tĩnh, ít kích thích cho bé nghỉ ngơi để cảm xúc của bé dần dịu xuống.

• Muốn được kích thích nhiều hơn

Một số trẻ khá “hiếu động” và háo hức khám phá thế giới. Thông thường cách duy nhất để trẻ thôi quấy khóc là giữ cho bé luôn vận động. Tất nhiên, điều này có thể khiến các bậc cha mẹ kiệt sức. Vậy nên hãy lên ý tưởng cho nhiều hoạt động như kết hợp gặp gỡ với các gia đình có em bé. Đưa trẻ tới những nơi phù hợp cho trẻ em như sân chơi, viện bảo tàng dành cho trẻ nhỏ hoặc vườn thú.

• Bé không được khỏe

Nếu cha mẹ đã vỗ về và đáp ứng đầy đủ các nhu cầu cơ bản mà bé vẫn không ngừng khóc thì cần tìm kiếm các dấu hiệu bệnh tật, chẳng hạn cặp nhiệt độ để xem bé có sốt không. Hãy chuẩn bị sẵn tâm lý đưa bé đi khám nếu cần thiết.

• Những lý do nhỏ nhặt khác

Một số bé quấy khóc nhiều vì những vấn đề rất khó phát hiện, như khi có sợi tóc thít chặt quanh ngón chân hoặc ngón tay gây nghẽn tuần hoàn máu. Các bác sỹ gọi tình trạng gây đau đớn này là “hội chứng garô ngón”. Đây là một trong những dấu hiệu cha mẹ cần kiểm tra khi thấy bé khóc không rõ lý do. Ngoài ra một số bé lại đặc biệt nhạy cảm với những vật dụng như nhãn mác quần áo thô nhám. Trẻ có thể hết sức khó chịu với từng chi tiết nhỏ nhất, từ cách được bế ẵm đến loại bình đựng sữa bạn cho bé bú.

Cách mà cha mẹ thể hiện, ứng xử khi trẻ quấy khóc nhiều chính là những ngôn ngữ chung đầu tiên giữa cả hai. Nếu sự dỗ dành khiến trẻ nguôi ngoai, cha mẹ sẽ cảm thấy thả lỏng và yên tâm hơn. Ngược lại, sẽ là cảm giác bất lực, căng thẳng nếu bé cứ khóc dai dẳng và không thể dỗ dành. Do vậy dưới đây là một số gợi ý giúp cha mẹ xử lý tình huống bé quấy khóc nhiều:

• Cố gắng giữ bình tĩnh. Giữ thái độ bình tĩnh trước tiếng khóc của con sẽ giúp các bậc cha mẹ tỉnh táo nhận ra những thông điệp mà bé muốn chuyển tải, sau đó hãy dỗ dành con bằng giọng nói nhẹ nhàng.
• Sử dụng sức mạnh của sự vuốt ve. Khi cảm thấy bất an, lo lắng trẻ thường muốn được cha mẹ vuốt ve để lấy lại bình tĩnh. Vuốt ve giúp trẻ bớt căng thẳng, có được cảm giác an toàn và tự bình tĩnh trở lại. Cha mẹ hãy cố gắng bồng bế bé nhiều hơn để làm giảm bớt những cơn khóc của trẻ.
• Sắp xếp lại các hoạt động trong ngày theo lịch trình của con. Ví dụ, nếu bé nhà bạn thường khóc vào một thời điểm nhất định buổi tối thì đừng bố trí làm việc gì vào lúc này. Hãy cân nhắc ăn tối trước thời điểm bé thường khóc.
• Cho phép mình tách khỏi bé một lúc. Trong những giờ phút căng thẳng, cha mẹ có thể nhờ người thân hay bạn bè trông hộ bé ít phút để bạn có thể đi dạo quanh khu mình ở. Nếu không tìm được ai giúp và bạn cảm thấy mình sắp ‘quá tải’, hãy đặt bé vào nơi an toàn như cũi của bé và ‘trốn’ sang phòng khác hay chạy ra ngoài sân trong ít phút.
• Tranh thủ chợp mắt một chút. Hãy tận dụng thời gian ngủ chốc lát khi bé đang ngủ ngày, nhất là nếu bé quấy khóc nhiều ban đêm. Nếu có thể, hãy nhờ người thân trông bé một lúc để mẹ tranh thủ ngủ thêm.
• Nếu thời tiết thuận lợi, cha mẹ có thể đưa bé ra ngoài thay đổi không khí, tắm nắng bổ sung vitamin D khi cần.
• Nếu trẻ có biểu hiện trào ngược dạ dày thực quản, nôn trớ, biếng ăn, khóc đêm, khó nuốt thì hãy để trẻ được nằm đầu cao, dỗ trẻ ợ hơi sau bú, làm đặc thức ăn và chia nhỏ ra nhiều bữa.

Nếu tình trạng nghiêm trọng hơn cha mẹ cần đưa trẻ đến khám bệnh để được chẩn đoán và điều trị phù hợp. Trong trường hợp trẻ hay khóc đêm nhưng vẫn ăn uống bình thường, phát triển tốt, loại trừ các nguyên nhân bệnh lý thì cha mẹ không nên quá lo lắng, nên tạo môi trường ngủ thoải mái cho bé, giúp bé ngủ sớm và đúng giờ hơn.

Để trẻ khỏe mạnh, phát triển tốt cần có một chế độ dinh dưỡng đảm bảo về số lượng và cân đối chất lượng. Nếu trẻ không được cung cấp các chất dinh dưỡng đầy đủ và cân đối sẽ dẫn đến những bệnh thừa hoặc thiếu chất dinh dưỡng ảnh hưởng không tốt đến sự phát triển toàn diện của trẻ cả về thể chất, tâm thần và vận động.

Trẻ ăn không đúng cách có nguy cơ thiếu các vi khoáng chất gây ra tình trạng biếng ăn, chậm lớn, kém hấp thu,... Nếu nhận thấy các dấu hiệu kể trên, cha mẹ nên bổ sung cho trẻ các sản phẩm hỗ trợ có chứa lysine, các vi khoáng chất và vitamin thiết yếu như kẽm, crom, selen, vitamin nhóm B giúp đáp ứng đầy đủ nhu cầu về dưỡng chất ở trẻ. Đồng thời các vitamin thiết yếu này còn hỗ trợ tiêu hóa, tăng cường khả năng hấp thu dưỡng chất, giúp cải thiện tình trạng biếng ăn, giúp trẻ ăn ngon miệng.

Cha mẹ có thể tìm hiểu thêm:

Các dấu hiệu bé thiếu kẽm

Thiếu vi chất dinh dưỡng và tình trạng không tăng cân ở trẻ

Hãy thường xuyên truy cập website Vinmec.com và cập nhật những thông tin hữu ích để chăm sóc cho bé và cả gia đình nhé.