Chiếu đèn điều trị vàng da sơ sinh ở trẻ trong bao lâu?

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Bác sĩ Nguyễn Hùng Tiến - Khoa Nhi - Sơ sinh - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Hải Phòng.

Chiếu đèn vàng da là một trong những biện pháp phổ biến và hiệu quả nhất hiện nay để điều trị bệnh lý vàng da tăng Bilirubin gián tiếp ở trẻ nhỏ với chi phí rất kinh tế. Việc chiếu đèn điều trị vàng da trong bao lâu thì tùy thuộc vào mức độ vàng da của trẻ để xem xét nhập viện và tiến hành chiếu đèn, vì vậy khi có những dấu hiệu bất thường các phụ huynh cần đưa trẻ đến cơ sở y tế để thăm khám sớm nhất.

Vàng da sơ sinh là hiện tượng nồng độ Bilirubin máu tăng quá mức cho phép khiến Bilirubin thấm qua da và những tổ chức liên kết, dẫn đến tình trạng vàng niêm mạc, vàng da.

Thường thì trong 1 tuần đầu tiên sau khi sinh, trẻ sẽ xuất hiện vàng da sinh lý là vàng da rất nhẹ và không cần phải điều trị. Ngược lại, có những trường hợp vàng da mức độ nặng hơn thì sẽ trở thành vàng da bệnh lý và cần được điều trị càng sớm càng tốt.

Nếu không điều trị kịp thời vàng da tăng Bilirubin bệnh lý thì có thể để lại những biến chứng nguy hiểm, mà một trong số đó là hiện tượng Bilirubin gián tiếp thấm vào não gây ra hội chứng nhiễm độc thần kinh khiến trẻ tử vong hoặc bại não suốt đời.

Những trẻ là đối tượng của bệnh lý vàng da sơ sinh bao gồm:

• Trẻ sinh non.
• Trẻ không bú sữa mẹ, sữa công thức.
• Trẻ thuộc nhóm máu không tương thích với máu của mẹ.

Các phương pháp dùng để điều trị vàng da sơ sinh hiện nay bao gồm:

• Cung cấp cho trẻ đủ nước và năng lượng thông qua việc cho bú hay truyền dịch, đặc biệt truyền Albumin và một số thuốc nhằm tăng tốc độ chuyển hóa Bilirubin gián tiếp.
• Chiếu đèn được xem là một trong những phương pháp điều trị vàng da cho trẻ sơ sinh hiệu quả, an toàn, đơn giản dễ thực hiện và có chi phí điều trị vàng da hợp lý nhất.
• Thay máu cho trẻ sơ sinh khi xuất hiện những biến chứng nguy hiểm như nhiễm độc thần kinh hoặc nồng độ Bilirubin trong máu tăng cao khi các biện pháp điều trị khác không có hiệu quả.

Những phương pháp này có thể được sử dụng riêng lẻ hay kết hợp cùng với nhau để hiệu quả điều trị được cao nhất.

Chiếu đèn chữa vàng da cho trẻ sơ sinh được xem là một phương pháp điều trị vàng da hiện đại, chi phí chiếu đèn vàng da tiết kiệm và dễ thực hiện nhất tính đến hiện nay.

Chiếu đèn chữa vàng da sử dụng ánh sáng xanh hoặc ánh sáng trắng để chuyển Bilirubin tự do thành Photobilirubin có khả năng tan trong nước nên sẽ được đào thải qua nước tiểu, kết quả là giảm hiện tượng vàng da ở trẻ sơ sinh. Phương pháp này sử dụng ánh sáng với bước sóng trong khoảng 400-500nm, cực điểm là 450-460 nm là mức tương xứng với đỉnh hấp thụ của Bilirubin.

Cơ chế hoạt động của phương pháp chiếu đèn là năng lượng ánh sáng từ đèn phát ra sẽ đi xuyên qua lớp da, tác động lên những phân tử Bilirubin trong lớp mô mỡ dưới da, biến nó thành những sản phẩm quang oxy có tính chất hòa tan trong nước, không gây độc và được thải trừ qua gan, thận. Việc chỉ số Bilirubin bao nhiêu thì phải chiếu đèn phụ thuộc vào nồng độ Bilirubin vượt quá mức quy định theo ngày tuổi, số kí và mức độ vàng da của mỗi trẻ, vào các yếu tố nguy cơ (nhiễm khuẩn, đẻ non, bệnh lý kèm theo...).

Quy trình chiếu đèn vàng da bao gồm những bước sau đây:

• Chuẩn bị lồng ấp vệ sinh sạch sẽ, hoạt động tốt với thông số thích hợp, đèn chiếu sáng đủ tiêu chuẩn, đèn ánh sáng xanh hay sáng với bước sóng từ 400-480nm với chiều cao từ đèn tới trẻ khoảng 30-50cm. Vì thời gian hoạt động của đèn tuýp < 2000 giờ nên cần phải đánh dấu lúc trẻ mới bắt đầu chiếu đèn để kịp thời thay bóng. Cần phải chuẩn bị băng che mắt, kính bảo vệ.
• Giải thích cho người nhà của trẻ về phương pháp chuẩn bị áp dụng lên trẻ.
• Đánh giá tổng trạng của trẻ.
• Đánh giá mức độ vàng da của trẻ trên lâm sàng trước khi tiến hành chiếu đèn.
• Để trẻ nằm trần, quấn khố mông để da của trẻ được tiếp xúc với ánh sáng xanh/trắng càng nhiều càng tốt,
• Băng mắt cho trẻ bằng vải tối màu.
• Đóng bỉm hoặc che bộ phận sinh dục của trẻ lại để phòng tránh hiện tượng teo tinh hoàn ở trẻ.
• Bật công tắc đèn và chỉnh nhiệt độ lồng ấp phù hợp với thân nhiệt của bệnh nhi.
• Thay đổi tư thể cho trẻ khoảng 2-4 giờ/lần để đảm bảo da được tiếp xúc nhiều nhất có thể với ánh sáng từ đèn chiếu ra.
• Cung cấp đủ nước khi trẻ đang trong thời gian chiếu đèn, khuyến khích nên cho trẻ bú sữa mẹ.
• Đảm bảo rằng trẻ được chiếu đèn liên tục trừ những lúc bú sữa mẹ hay làm thủ thuật.
• Dùng đèn chiếu 2 mặt trong trường hợp đứa trẻ bị vàng da tăng Bilirubin nặng hoặc tình trạng vàng da ở trẻ tăng lên.
• Tiến hành xét nghiệm kiểm tra Bilirubin máu mỗi 12-24 giờ, từ kết quả Bilirubin gián tiếp và Bilirubin toàn phần để xác định rằng chiếu đèn trị vàng da trong bao lâu.
• Ngoài ra, vấn đề em bé bị vàng da chiếu đèn bao lâu phụ thuộc vào hiện tượng vàng da trên lâm sàng cũng như kết quả xét nghiệm Bilirubin máu. Nếu vàng da giảm và Bilirubin máu trở về trị số bình thường thì sẽ có chỉ định ngừng chiếu đèn.
• Nếu phương pháp này không hiệu quả, biểu hiện bằng việc chiếu đèn vẫn bị vàng da và Bilirubin tăng cao hơn thì sẽ có chỉ định truyền thay máu cho bé.
• Cần theo dõi mức độ vàng da, chỉ số Bilirubin máu, tinh thần, trương lực cơ, phản xạ bú của bé trong suốt quá trình chiếu đèn và cả sau khi chiếu đèn để phát hiện kịp thời tình trạng nhiễm độc thần kinh nếu có. Nếu thấy mức độ vàng da tăng cao thì có thể phối hợp chiếu 2 hoặc 3 đèn cùng lúc.

Tác dụng phụ của chiếu đèn vàng da thường là tăng thân nhiệt, mất nước, tiêu phân xanh, rối loạn thân nhiệt, tăng kích thích, mẩn đỏ ngoài da, hiện tượng trẻ da đồng, tổn thương nhãn cầu, bỏng... và không gây tác dụng phụ lên não của trẻ. Những trẻ bị vàng do do tăng Bilirubin trực tiếp thì chống chỉ định với chiếu đèn chữa vàng da.

Với những trẻ mắc phải bệnh lý vàng da tăng Bilirubin gián tiếp thì chỉ định chiếu đèn chữa vàng da trong bao lâu phụ thuộc vào mức độ vàng da và chỉ số xét nghiệm Bilirubin, vì vậy nên được điều trị tại bệnh viện dưới sự quan sát, theo dõi của các bác sĩ và nhân viên y tế. Vì hiệu quả của phương pháp này còn phụ thuộc vào cường độ ánh sáng, khoảng cách từ đèn đến trẻ, bước sóng ánh sáng... nên các bậc phụ huynh nên đưa trẻ đến trung tâm y tế để được khám và điều trị chứ không tự chiếu đèn tại nhà.

Nguồn tham khảo: Cổng TTĐT Vụ Sức khỏe Bà mẹ và Trẻ em - Bộ Y tế

XEM THÊM:

• Bệnh vàng da ở trẻ sơ sinh
• Phân biệt vàng da sơ sinh sinh lý và vàng da bệnh lý
• Làm thế nào khi trẻ sơ sinh bị vàng da kéo dài?