Các nguyên nhân gây ra rối loạn tiêu hóa ở trẻ em

Bài viết được tham vấn chuyên môn cùng Bác sĩ nội trú Hồ Thị Hồng Tho, Bác sĩ Nhi sơ sinh - Khoa Nhi - Sơ sinh - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Phú Quốc.

Trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ thường có hệ tiêu hóa chưa ổn định nên dễ mắc các chứng rối loạn tiêu hóa khi thay đổi chế độ ăn đột ngột. Tuy rối loạn tiêu hóa ở trẻ nhỏ không nguy hiểm nhưng lại ảnh hưởng đến khả năng hấp thụ các chất dinh dưỡng cần thiết cho sự phát triển của trẻ, dẫn đến chán ăn, suy dinh dưỡng, còi xương...

Các vấn đề rối loạn tiêu hóa phổ biến ở trẻ em bao gồm:

• Nôn trớ (trào ngược dạ dày)
• Đầy bụng, đi ngoài phân sống
• Tiêu chảy, mất nước
• Táo bón.

Có rất nhiều nguyên nhân gây rối loạn tiêu hóa kéo dài ở trẻ em, có thể kể đến một số nguyên nhân chính như sau:

• Sức đề kháng của trẻ yếu: Khi còn nhỏ, hệ miễn dịch của trẻ rất non nớt, hệ vi sinh vật có lợi ở đường ruột chưa đủ mạnh để bảo vệ cơ thể. Do đó, trẻ dễ bị vi khuẩn có hại tấn công, dẫn đến rối loạn tiêu hóa.
• Chế độ dinh dưỡng, khẩu phần ăn không hợp lý: Khi chế độ dinh dưỡng không cân bằng, khẩu phần ăn hạn chế, trẻ sẽ bị đầy bụng, khó tiêu, dễ buồn nôn sau khi ăn no, ăn đồ ăn giàu mỡ và protein hoặc ăn nhiều một loại thực phẩm nào đó. Một số phụ huynh hiểu sai về chế độ ăn uống cho trẻ nên cho ăn dặm quá sớm, cho trẻ ăn các thức ăn khó tiêu như ngô, sắn, gạo lứt..., các món chứa nhiều đạm, đường, dầu mỡ... Tất cả những sai lầm này là nguyên nhân dẫn đến tình trạng rối loạn tiêu hóa ở trẻ nhỏ.
• Ngộ độc thức ăn: Là tình trạng nguy hiểm xảy ra khi trẻ ăn các thực phẩm không đảm bảo vệ sinh, đồ tươi sống, ôi thiu, chế biến không đúng cách hoặc sử dụng nguồn nước bị nhiễm khuẩn. Dấu hiệu cảnh báo trẻ ngộ độc thức ăn là đau bụng, nôn mửa, tiêu chảy nhiều lần, sốt, phân có chất nhầy hoặc máu, đôi khi tiêu chảy xen lẫn với táo bón.
• Tác dụng phụ của thuốc kháng sinh: Thường xảy ra với trẻ em trong hoặc ngay sau khi điều trị bằng kháng sinh. Nguyên nhân là do kháng sinh không chỉ tiêu diệt vi khuẩn gây bệnh mà còn triệt tiêu cả các vi khuẩn có lợi, gây mất cân bằng hệ vi sinh đường ruột, dẫn đến trẻ đi ngoài khó kiểm soát, phân sống, tiêu chảy, táo bón.
• Môi trường xung quanh không đảm bảo vệ sinh: Do trẻ tiếp xúc với vật nuôi, đồ chơi, các đồ dùng bị nhiễm khuẩn. Trước khi ăn hoặc sau khi đi vệ sinh không rửa tay kỹ cũng dễ lây nhiễm vi khuẩn, giun sán, gây rối loạn tiêu hóa ở trẻ nhỏ.
• Nguyên nhân bệnh lý: Trẻ có thể mắc bệnh đường tiêu hóa như viêm đại tràng, viêm dạ dày, viêm loét dạ dày tá tràng, viêm ruột... Một trong những ảnh hưởng mà bệnh lý ở đường ruột gây ra là rối loạn tiêu hóa. Cần điều trị triệt để các nguyên nhân gây bệnh lý trên thì mới khắc phục được vấn đề rối loạn tiêu hóa kéo dài ở trẻ em.

Ngay khi trẻ có dấu hiệu bị rối loạn tiêu hóa, cha mẹ nên thực hiện ngay những biện pháp sau:

• Chế biến thức ăn thành dạng mềm, cắt nhỏ, dễ tiêu hóa, đảm bảo trẻ luôn ăn đồ nấu chín, uống sôi.
• Chia khẩu phần thức ăn thành nhiều bữa nhỏ. Bổ sung các thực phẩm có lợi cho đường ruột như: sữa chua, các loại rau xanh, hoa quả có nhiều chất xơ.
• Bổ sung đủ nước và điện giải cho trẻ bị mất nước bằng thuốc Oresol. Lưu ý cần pha đúng tỷ lệ theo hướng dẫn sử dụng, cho trẻ uống nhiều lần trong ngày.
• Có thể tham khảo ý kiến bác sĩ để bổ sung thêm men vi sinh để hỗ trợ hệ tiêu hóa. Nên bổ sung cho trẻ loại men chứa đa dạng các chủng lợi khuẩn và bổ sung kèm prebiotic.

Ngoài ra, để phòng các bệnh lý đường tiêu hoá cho trẻ, cha mẹ nên chú ý đến chế độ dinh dưỡng nâng cao sức đề kháng cho trẻ. Đồng thời bổ sung thêm thực phẩm hỗ trợ có chứa lysine, các vi khoáng chất và vitamin thiết yếu như kẽm, crom, selen, vitamin nhóm B... giúp hỗ trợ hệ miễn dịch, tăng cường đề kháng để trẻ ít ốm vặt và ít gặp các vấn đề tiêu hóa.