Kinh nghiệm trị sẹo rỗ lâu năm

Sẹo rỗ lâu năm thường là một biến chứng vĩnh viễn của mụn trứng cá khá phổ biến, gây ảnh hưởng đến tính thẩm mỹ. Kinh nghiệm trị sẹo rỗ lâu năm tùy vào quan điểm của từng bác sĩ da liễu cùng như tùy thuộc vào loại sẹo mụn và hạn chế của từng phương thức sẵn có. Do đó, có nhiều lựa chọn để điều trị sẹo rỗ, bao gồm lột da bằng hóa chất, mài da, điều trị bằng laser cho đến cấy mỡ hay liệu pháp kết hợp với ưu điểm và hạn chế riêng để người bệnh cân nhắc trước khi quyết định.

Lột da bằng hóa chất là quá trình bôi hóa chất lên da để phá hủy các lớp hư tổn bên ngoài. Qua đó, quá trình tẩy da chết bình thường sẽ được thúc đẩy nhanh hơn. Các tác nhân sử dụng khác nhau có độ thâm nhập khác nhau, cho hiệu quả đáp ứng khác nhau.

Axit glycolic là axit alpha hydroxyl được sử dụng phổ biến nhất như một chất lột tẩy tế bào da chết. Thành phần này có thể được sử dụng như một sản phẩm chăm sóc da hàng ngày với nồng độ thấp từ 5 đến 15%. Nồng độ lớn hơn từ 30 đến 70% được sử dụng cho việc lột da bằng hóa chất.

Như vậy, với nồng độ càng cao, lớp vỏ chúng tạo ra càng sâu. Axit glycolic hoạt động bằng cách làm mỏng lớp sừng, thúc đẩy quá trình phân giải biểu bì và phân tán hắc tố ở lớp đáy. Axit glycolic an toàn về mặt hệ thống, không độc hại và tạo ra lớp vỏ bề ngoài có khả năng tác động đáng kể, nhưng ít biến chứng, được bệnh nhân dung nạp tốt. Kết quả tốt nhất đạt được đối với sẹo rỗ lâu năm, sau năm lần điều trị liên tục 70% axit glycolic hai tuần một lần.

Tuy nhiên, nhược điểm là độ thẩm thấu thường không đồng đều, bắt buộc phải trung hòa và có nguy cơ quá tải cao nếu thời gian sử dụng quá lâu hoặc da bị viêm.

Dung dịch Jessner’s được sử dụng cho những lần lột nhẹ hoặc để chuẩn bị cho một lần lột với axit trichloroacetic. Chế phẩm này được làm từ axit salicylic, resorcinol, axit lactic và ethanol, đem lại hiệu quả trong việc phá hủy hàng rào biểu bì bằng cách phá vỡ các tế bào biểu bì riêng lẻ.

Độ sâu của lớp vỏ phụ thuộc vào số lượng lớp dung dịch được sử dụng. Các nốt sẹo rỗ lâu năm khác nhau có thể cần số lượng lớp phủ khác nhau để đạt được mức độ bong tróc da như nhau. Qua đó, ưu điểm của dung dịch Jessner’s là quá trình lột khu trú bề ngoài và an toàn, hiếm khi đi sâu hơn nhưng vẫn có thể gây hình thành ban đỏ và đổi màu da.

Axit pyruvic là một alpha-keto acid và là một chất lột tẩy da hiệu quả, thể hiện các đặc tính tiêu sừng, kháng khuẩn và kìm huyết thanh cũng như khả năng kích thích sản xuất collagen mới, hình thành các sợi đàn hồi. Vì vậy, việc sử dụng dung dịch có nồng độ 40 đến 70% axit pyruvic giúp điều trị sẹo rỗ lâu năm hiệu quả.

Ưu điểm của axit pyruvic là thâm nhập đồng nhất với ban đỏ đồng đều, bong vảy nhẹ, thời gian hậu phẫu ngắn và khả năng sử dụng cho mọi loại da. Nhược điểm là gây cảm giác châm chích và bỏng rát, cần trung hòa hay có thể hơi cay và khó chịu cho niêm mạc đường hô hấp trên.

Phenol là hóa chất để lột da sâu, cũng có thể là một lựa chọn để trị sẹo rỗ dạng teo nặng nhưng hiếm khi được sử dụng hơn, vì đòi hỏi thời gian nghỉ dưỡng dài và có khả năng cao gây ra các biến chứng.

Để cải thiện các hạn chế này, giải pháp để lột da sâu thường cần sự kết hợp của dầu croton và phenol ở các nồng độ khác nhau. Vì phenol có thể gây rối loạn nhịp tim nên bệnh nhân cần theo dõi tim trong suốt quá trình.

Đây là cách trị sẹo rỗ lâu năm tiến bộ đầu tiên đối với sẹo rỗ do mụn. Mài da và mài da vi điểm là các kỹ thuật tái tạo bề mặt da mặt làm mài mòn da bị tổn thương một cách cơ học để thúc đẩy tái biểu mô.

Mặc dù có cùng nguyên tắc vật lý nhưng mài da và mài da vi điểm khác nhau về các công cụ sử dụng cũng như cách thực hiện kỹ thuật khác nhau. Cụ thể là mài da là loại bỏ hoàn toàn lớp biểu bì và thâm nhập đến mức của lớp hạ bì nhú hoặc dạng lưới, giúp tái tạo lại các protein cấu trúc của da. Trong khi đó, mài da vi điểm chỉ loại bỏ lớp ngoài của biểu bì, thúc đẩy quá trình tẩy da chết tự nhiên. Cả hai kỹ thuật đều đặc biệt hiệu quả trong việc điều trị sẹo rỗ và tạo ra những cải thiện đáng kể về mặt lâm sàng cho vẻ ngoài của da. Không giống như mài da, mài da vi điểm có thể được lặp lại trong khoảng thời gian ngắn, không đau, không cần gây mê và ít gây biến chứng hơn nhưng cũng có tác dụng hạn chế hơn và không điều trị sẹo rỗ mức độ sâu.

Tái tạo bề mặt da bằng laser là một phương pháp điều trị sẹo rỗ lâu năm hiệu quả, dễ sử dụng hơn các phương thức khác. Có các loại laser khác nhau, giúp cho tác dụng hữu ích trong việc điều trị sẹo mụn khác nhau. Tuy nhiên, laser cũng hạn chế trong điều trị sẹo rỗ sâu

Công nghệ này sử dụng các xung khí nitơ ion hóa để cung cấp năng lượng nhiệt trực tiếp đến da. Ban đầu, biểu bì vẫn còn nguyên vẹn, chỉ sau đó mới bong ra khi quá trình chữa lành hoàn thành. Khoảng 10 ngày sau khi điều trị, các nguyên bào sợi lắng đọng collagen và elastin mới có thể được nhìn thấy, cải thiện vùng da sẹo rỗ. Các tác dụng phụ hiếm gặp có thể bao gồm tăng sắc tố tạm thời, ban đỏ, phù nề, nhiễm trùng và lành sẹo mới.

Tần số vô tuyến là loại bức xạ điện từ không ion hóa, chạy qua da và tạo ra nhiệt độ sâu trong lớp da để gây ra tổn thương da. Hệ quả sau đó da sẽ tạo ra phản ứng chữa lành vết thương, kích thích tái tạo collagen ở da.

Kỹ thuật khoan da hay cắt bỏ đến mức dưới da được ưu tiên để trị sẹo rỗ lâu năm, có hiệu quả trong các trường hợp sẹo rỗ mức độ sâu. Mục tiêu của kỹ thuật này là tạo ra một vết sẹo lớn hơn, sâu hơn để nền sẹo cũ có thể mờ dần theo thời gian.

Mặc dù các thủ thuật ngoại khoa là phương pháp điều trị hiệu quả một lần nhưng một nhược điểm lớn của kỹ thuật khoan da là chỉ những vết sẹo được điều trị mới có cơ hội cải thiện. Ngoài ra, kỹ thuật này không ảnh hưởng nhiều đến sự bất thường hoặc đổi màu của vùng da xung quanh như thường thấy đối với các cách trị sẹo mụn khác.

Mỡ tự thân được xem là chất liệu nâng cơ lý tưởng vì chi phí thấp, sẵn có và không có nguy cơ bị đào thải hay gây dị ứng hoặc các phản ứng có hại cho các mô khác.

Kỹ thuật này bao gồm hai giai đoạn: lấy mảnh ghép và đặt mảnh ghép. Bác sĩ sẽ tiêm những mẩu chất béo nhỏ vừa làm đầy vùng da có sẹo, vừa tiếp cận tối đa với nguồn cung cấp máu có sẵn của da. Hầu hết các bệnh nhân bị sẹo rỗ lâu năm đều đạt được kết quả tối đa khoảng ba tháng sau khi làm kỹ thuật này.

Đây còn được gọi là liệu pháp cảm ứng collagen hoặc mài da bằng kim. Cơ chế của kỹ thuật này là lăn một thiết bị hình trụ được gắn hàng trăm mũi kim, tạo ra hàng nghìn lỗ nhỏ trên da từ mức độ nhú đến trung bì. Từ đó, lớp da tiếp xúc sẽ bắt đầu chuỗi các yếu tố tăng trưởng phức tạp, cuối cùng dẫn đến sản sinh collagen.

Hiệu quả của lăn kim có thể thấy sau khoảng sáu tuần nhưng hiệu quả đầy đủ có thể mất ít nhất ba tháng, vì sự lắng đọng collagen mới diễn ra chậm, kết cấu da vẫn sẽ tiếp tục cải thiện trong khoảng thời gian 12 tháng.

Sự thay thế biểu bì được thực hiện bằng cách thêm các nguyên bào biểu bì vào cấu trúc da để tạo thành một lớp da tổng hợp với một số hoạt tính sinh học đặc biệt. Các tế bào thay thế này có khả năng tăng sinh và tự đổi mới nên giúp sửa chữa làn da.

Cách thức thực hiện kỹ thuật của liệu pháp tế bào gốc là phân lập tế bào gốc từ bệnh nhân, nhân giống và biệt hóa trong ống nghiệm, sau đó tiêm lại tế bào tự thân vào bệnh nhân. Vai trò của tế bào gốc biểu bì đã được chứng minh trong việc góp phần duy trì nội môi của da và sửa chữa vết thương nói chung, không chỉ đơn thuần là trị sẹo rỗ.

Tóm lại, với sự phát triển vượt bậc của kỹ thuật Y học, ngành Da liễu đã có nhiều bước tiến trong điều trị và vấn đề thẩm mỹ da. Theo đó, kinh nghiệm trị sẹo rỗ lâu năm dần đạt được sự hài lòng cao từ phía người bệnh với đa dạng liệu pháp khác nhau. Vì các hình thái đa dạng của sẹo rỗ lâu năm trên da, sự phối hợp đa mô thức luôn hứa hẹn sẽ mang lại hiệu quả điều trị cao nhất.

Nguồn tham khảo: .ncbi.nlm.nih.gov