Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Bác sĩ nội trú Dương Văn Sỹ - Khoa Nhi - Sơ sinh - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Hải Phòng.
Hội chứng ruột kích thích ở trẻ em thường rất khó xác định vì chúng không biết cách diễn tả chính xác các triệu chứng, bố mẹ nên trang bị cho mình những kiến thức cơ bản để chăm sóc trẻ tốt hơn.
1. Hội chứng ruột kích thích ở trẻ nhỏ là gì?
Hội chứng ruột kích thích là một vấn đề khá phổ biến ở ruột già. Ruột già (còn được gọi là đại tràng) hấp thụ nước và một phần chất dinh dưỡng từ thức ăn sau khi được tiêu hóa ở ruột non. Những thức ăn không được hấp thụ sẽ từ từ di chuyển ra khỏi cơ thể và được gọi là phân (hoặc chất thải).
Để các chất dinh dưỡng lưu thông trong ruột, các cơ bắp ở đại tràng và phần còn lại của cơ thể phải làm phối hợp chặt chẽ với nhau. Nếu quá trình này bị gián đoạn bởi một vấn đề nào đó, thức ăn trong ruột già không thể di chuyển một cách thuận lợi, chúng sẽ bị tắc nghẽn lại hoặc đôi khi di chuyển quá nhanh. Điều này có thể làm cho trẻ bị đau bụng và cảm thấy khó chịu.
Các bác sĩ cũng cho rằng, cơ quan ruột của những đứa trẻ mắc hội chứng ruột kích thích thường nhạy cảm hơn. Vì vậy, những tác nhân nào đó có thể chỉ gây ra một chút khó chịu ở trẻ bình thường thì sẽ gây ra cơn đau nghiêm trọng đối với trẻ mắc hội chứng ruột kích thích.
2. Triệu chứng hội chứng ruột kích thích ở trẻ em
Tất cả các trẻ em đều có thể bị đau bụng thường xuyên, hầu hết sẽ kèm theo táo bón (phân cứng và rất khó đi) hoặc kèm theo tiêu chảy (phân lỏng và chảy nước). Tuy nhiên, khi một đứa trẻ mắc hội chứng ruột kích thích, trẻ có thể cảm thấy không thể ngừng đi toilet hoặc ngược lại, một số trẻ khác lại cảm thấy đầy hơi, phân mắc kẹt bên trong và trẻ vô cùng khó chịu.
3. Chẩn đoán hội chứng ruột kích thích ở trẻ em
Hội chứng ruột kích thích được chẩn đoán chủ yếu dựa vào bệnh sử, khi trẻ bị đau bụng hoặc bụng khó chịu ít nhất 1 lần/tuần, trong ít nhất 2 tháng mà không có bệnh hay tổn thương nào bên trong đường tiêu hóa. Các triệu chứng thường diễn ra sau khi ăn, ở trẻ sơ sinh sẽ diễn ra sau khi bé bú sữa mẹ hoặc sữa bình. Trẻ sẽ đỡ đau hơn sau khi đại tiện.
4. Nguyên nhân gây hội chứng ruột kích thích ở trẻ em
Nguyên nhân gây ra hội chứng ruột kích thích ở trẻ nhỏ vẫn chưa được hiểu rõ, mặc dù bệnh có xu hướng di truyền trong gia đình. Tuy nhiên, sự căng thẳng có thể ảnh hưởng đến trẻ em mắc hội chứng ruột kích thích. Căng thẳng hoặc khó chịu sẽ làm tăng tốc độ của ruột già và làm chậm tốc độ dạ dày ở trẻ em.
Đặc biệt, những đứa trẻ bị căng thẳng có thể kích thích các triệu chứng bệnh rõ rệt hơn, ví dụ như trẻ em phải đối mặt với một kỳ thi rất quan trọng vào ngày mai hoặc khi một đứa trẻ nhìn thấy cha mẹ cãi nhau và bắt đầu cảm thấy lo lắng.
Thức ăn mà trẻ ăn vào cũng có thể là chất kích thích gây ra bệnh, tuy nhiên tác nhân kích thích sẽ khác nhau đối với từng đứa trẻ. Ví dụ, một chế độ ăn giàu chất béo có thể ảnh hưởng xấu đến một số trẻ, trong khi thức uống có nhiều đường có thể gây tiêu chảy ở những trẻ em khác. Ăn nhiều thức ăn cay hoặc ăn no cũng gây ra hội chứng ruột kích thích ở trẻ em. Nếu trẻ mắc hội chứng ruột kích thích, bố mẹ hãy hạn chế trẻ ăn những loại thực phẩm làm trầm trọng thêm các triệu chứng bệnh.
5. Điều trị hội chứng ruột kích thích ở trẻ em
Không có bất cứ phương pháp chữa trị cụ thể nào trị triệt để hội chứng ruột kích thích. Có thể chữa trị các triệu chứng của bệnh bằng những hướng dẫn sau đây:
- Thay đổi chế độ, khẩu phần ăn và thành phần dinh dưỡng.
- Sử dụng thuốc.
- Bổ sung Probiotics.
- Liệu pháp tâm lý.
Nếu trẻ mắc hội chứng ruột kích thích dẫn đến đau bụng nặng, bác sĩ có thể cho trẻ uống một số loại thuốc để giảm đau, giúp điều trị đầy hơi, thuốc táo bón hoặc thuốc tiêu chảy tùy theo các triệu chứng mà trẻ gặp phải. Tuy nhiên, giải pháp tốt nhất đối với một đứa trẻ là tìm hiểu những hành động hoặc thói quen có thể làm các triệu chứng tồi tệ hơn và cố gắng giúp trẻ tránh xa những điều đó.
Mặc dù thức ăn gây ra hội chứng ruột kích thích ở trẻ em thường khác nhau đối với những đứa trẻ khác nhau, nhưng nhìn chung những món ăn và thói quen ăn uống sau đây có thể là “thủ phạm” gây bệnh:
- Trẻ thường ăn quá no trong mỗi bữa.
- Trẻ thường ăn thực phẩm cay, nóng.
- Trẻ thích ăn những thực phẩm giàu chất béo
- Trẻ ăn socola thường xuyên.
- Không dung nạp các sản phẩm từ sữa như kem hoặc pho mát.
Bố mẹ nên cho trẻ ăn nhiều trái cây, rau quả, thực phẩm nhiều chất xơ, sữa chua có lợi khuẩn,... giúp giữ cho ruột hoạt động đúng cách. Bên cạnh đó, bố mẹ cũng có thể cho trẻ uống nhiều nước hàng ngày. Ngoài ra, phụ huynh cũng nên cần bổ sung cho con các vi khoáng chất thiết yếu như kẽm, Lysine, crom, selen, vitamin B1, ... để đáp ứng đầy đủ nhu cầu về dưỡng chất ở trẻ. Việc bổ sung các vitamin thiết yếu này không chỉ hỗ trợ tiêu hóa, tăng cường khả năng hấp thu dưỡng chất mà còn giúp cải thiện tình trạng biếng ăn, giúp trẻ ăn ngon miệng. Cha mẹ có thể đồng thời áp dụng việc bổ sung chất qua đường ăn uống và các thực phẩm chức năng có nguồn gốc từ tự nhiên để bé dễ hấp thụ. Điều quan trọng nhất là việc cải thiện các triệu chứng cho bé thường phải diễn ra trong thời gian dài. Việc kết hợp nhiều loại thực phẩm chức năng cùng lúc hoặc thay đổi liên tục nhiều loại trong thời gian ngắn có thể khiến hệ tiêu hóa của bé không kịp thích nghi và hoàn toàn không tốt.
