Cập nhật về biến thể Omicron: Những điều cần biết

1. Biến thể omicron nguy hiểm như thế nào? Khả năng lây nhiễm của biến thể Omicron

Sự nhân lên nhanh chóng của biến thể Omicron được cho là do sự kết hợp của 2 yếu tổ: khả năng gia tăng lây nhiễm và khả năng thoát khỏi hàng rào miễn dịch tạo ra bởi vaccine hoặc lần mắc COVID-19 trước đó. So với chủng nguyên thủy, biến thể Omicron có tổng cộng 60 đột biến, trong đó có 32 đột biến trên protein gai S. Protein gai S là phần giúp virus xâm nhập vào cơ thể và là mục tiêu của các vaccine. Việc biến đổi nhiều trên protein gai S giúp virus dễ dàng xâm nhập vào tế bào hơn, cũng như giúp virus thoát khỏi hệ miễn dịch, thậm chí cả ở người đã tiêm đầy đủ vaccine. Omicron được ước tính có tỷ lệ lây nhiễm cao hơn 2-3.5 lần so với biến thể Delta.

Thống kê từ một số nghiên cứu cho thấy khả năng bảo vệ khi đã nhiễm bệnh trước đó và tiêm đủ 2 liều vắc xin Pfizer (BNT162b2) vào khoảng 20%-30%, so với xấp xỉ 0% ở người tiêm đủ 2 mũi vắc xin AstraZeneca trên 6 tháng. Tuy nhiên, nếu được tiêm nhắc mũi 3 bằng Pfizer thì khả năng bảo vệ là vào 55-80%.

Mặc dù, vẫn có nguy cơ nhiễm COVID-19 nhưng người tiêm vaccine vẫn được bảo vệ bởi các biến chứng nặng của Omicron. Nguyên nhân là bởi ngoài việc tạo ra kháng thể chống virus xâm nhập vào cơ thể, vaccine cũng tạo ra những tế bào T giúp tiêu diệt virus khi virus đã xâm nhập vào cơ thể.

2. Độc lực của Omicron

So với biến thể Delta, Omicron được nhận định là gây bệnh nhẹ hơn. Dữ liệu thực tế tổng hợp từ Imperial College of London cho thấy người mắc biến thể Omicron giảm 20 – 50% tỷ lệ nhập viện so với người mắc biến thể Delta. Tại Nam Phi, tỷ lệ tử vong trung bình 28 ngày với biến chủng Omicron là 0.2%, cao hơn một chút so với tỷ lệ tử vong do cúm mùa hàng năm. Các nghiên cứu sơ bộ cho thấy, Omicron có khả năng xâm nhập tốt vào các tế bào của đường hô hấp trên, nhưng không tốt ở phổi. Biến thể Omicron liên kết yếu và bám không chặt vào TMPRSS2, protein giúp virus xâm nhập vào các tế bào nhu mô phổi. Vì thế, khả năng biến thể Omicron xâm nhập vào tế bào nhu mô phổi kém hơn so với biến thể tiền nhiệm như Delta.

Xem ngay: Biến chủng Omicron nguy hiểm thế nào?

3. Biểu hiện của người mắc Omicron

Do biến thể Omicron ít xâm nhập vào tế bào nhu mô phổi, biểu hiện của người mắc Omicron có xu hướng nhẹ hơn so với chủng Delta. Đa số người mắc bệnh không có biểu hiện gì. Với người có triệu chứng, biểu hiện chủ yếu ở đường hô hấp trên như ho, nghẹt mũi, sổ mũi... Người đã tiêm vaccine nhưng chưa có booster thường có nhiều triệu chứng hơn. Đặc biệt, biến thể Omicron không gây mất mùi và vị giác như biến thể Delta. Thời gian xuất hiện triệu chứng ở biến thể Omicron sau phơi nhiễm sớm hơn là 3 ngày, sớm hơn so với chủng Delta là 7 ngày. Việc phát hiện sớm hơn giúp người bệnh chủ động theo dõi, cách ly và điều trị hơn, điều này cũng góp phần làm cho biến chứng của Omicron nhẹ hơn so với các biến chủng trước đây.

4. Điều trị người nhiễm biến thể Omicron

May mắn là các thuốc điều trị COVID-19 hiện tại vẫn có hiệu quả trên biến thể Omicron. Các thuốc kháng virus được FDA phê duyệt, bao gồm thuốc đường uống Paxlovid (nirmatrelvir/ritonavir) và Molcovir (molnupiravir) hay Veklury (remdesivir) vẫn hoạt động tốt trên biến thể Omicron. Ngoài ra, các kháng thể đơn dòng như Xevudy (sotrovimab) cũng là lựa chọn tốt cho người mới nhiễm. Phác đồ điều trị người mắc biến thể Omicron nhìn chung không có khác biệt so với các biển chủng khác của COVID-19.

5. Dự phòng nhiễm biến thể Omicron

Các số liệu thống kê cho thấy người tiêm mũi 3 vaccine COVID-19 làm tăng khả năng bảo vệ khỏi biến chủng Omicron. Vì vậy, tiêm nhắc mũi 3, thông thường sau 6 tháng hoàn thành lịch tiêm cơ bản được CDC và nhiều quốc gia khuyến cáo.

Thậm chí nhiều nước đang xem xét việc tiêm mũi thứ 4 để bảo vệ công dân khỏi biến chủng Omicron. Israel là nước tiên phong trong việc tiêm vaccine mũi 4 cho công dân. Israel hiện cho phép người trên 60, nhân viên y tế và người suy giảm miễn dịch tiêm vaccine mũi 4. Kết quả sơ bộ từ các nghiên cứu chưa được công bố chính thức của Israel cho thấy liều 4 vaccine Pfizer giúp kháng thể tăng gấp 5 lần 1 tuần sau tiêm. Các tác dụng phụ của liều này tương tự như những liều trước đây. Mặc dù, lượng kháng thể tăng cao sau mũi 4, hiện tại chưa có bằng chứng cho thấy mũi 4 làm giảm nguy cơ nhập viện và tử vong do biến thể Omicron. Vì lý do này, các chuyên gia dịch tễ tại các nước Mỹ, châu Âu đến thời điểm hiện tại chưa đưa ra khuyến cáo tiêm nhắc mũi 4, trừ đối tượng suy giảm miễn dịch.

Mặc dù tỷ lệ lây lan nhanh, biến chủng Omicron có xu hướng gây bệnh nhẹ hơn với chủng Delta. Tuy nhiên, đây mới chỉ là những dữ liệu ban đầu của biến thể Omicron và có thể cần thời gian để có được bức tranh toàn cảnh về biến thể Omicron. Do đó trong thời gian này, mọi người vẫn cần nghiêm túc thực hiện các biện pháp giãn cách, 5K để có thể bảo vệ bản thân và những người xung quanh.

Tài liệu tham khảo:

- Neil Ferguson, Azra Ghani, Wes Hinsley et al. Report 50-hospitalization risk for Omicron cases in England. Imperial College London. 12/22/2021

- Omicron variant account 73% new COVID cases. NBC news.

- Omicron symptoms COVID: what to know. NBC news.

- How the Omicron variant got so many scary mutations so quickly. Scientificamerican.com

- Mathematical-modeling-outbreak. CDC

- Early Israeli findings show 5-fold boost 4th COVID vaccine dose. Cidrap.umn.edu