Chẩn đoán bệnh não úng thủy như thế nào?

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi ThS.BS Bùi Ngọc Phương Hòa - Khoa Khám bệnh & Nội khoa - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Đà Nẵng.

Não úng thủy không phải một bệnh lý cụ thể mà là hậu quả của nhiều bệnh lý khác nhau. Bệnh gây ra nhiều biến chứng nghiêm trọng nếu không được chẩn đoán và điều trị kịp thời.

Não úng thủy có tên tiếng anh là Hydrocephalus, trong đó tiền tố “hydro” có nghĩa là nước và “cephalus” có nghĩa là não nên còn được gọi là bệnh đầu nước.

Não úng thủy là tình trạng tích tụ quá nhiều dịch não tủy, một chất lỏng ở bên trong não có nhiệm vụ làm giảm tác động của các sang chấn từ bên ngoài lên não, cung cấp chất dinh dưỡng cho não và loại bỏ chất thải, đồng thời giúp điều chỉnh áp lực bên trong sọ não. Sự dư thừa dịch não tuỷ làm cho đầu của đứa trẻ ngày càng to dần và làm nhu mô não bị tổn thương. Tình trạng này nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời sẽ để lại nhiều biến chứng khó phục hồi.

Trước khi đề xuất một quá trình điều trị, bác sĩ sẽ:

• Xem xét bệnh sử và khám bệnh (đánh giá mức độ phát triển thể chất của trẻ, đo chu vi vòng đầu, khám mắt).

• Khám thần kinh (đánh giá cảm giác và vận động, đánh giá trương lực cơ, cơ lực, độ yếu liệt), bao gồm cả xét nghiệm chẩn đoán nếu cần thiết.
• Đặt câu hỏi đặc hiệu để xác định các triệu chứng là do não úng thủy.

Kiểm tra thần kinh cũng sẽ giúp xác định mức độ nghiêm trọng của tình trạng bệnh. Bên cạnh đó các xét nghiệm như siêu âm (nếu bệnh nhân là trẻ sơ sinh), chụp cắt lớp (CT hay CAT scan) hoặc chụp cộng hưởng từ (MRI) có thể được chỉ định. Các kết quả xét nghiệm cận lâm sàng có thể cung cấp thông tin hữu ích về mức độ nghiêm trọng và nguyên nhân có thể của não úng thủy. Cụ thể, các xét nghiệm chẩn đoán não úng thuỷ và vai trò của từng xét nghiệm như sau:

• Siêu âm có thể quan sát cấu trúc trong não và não thất.
• Ở trẻ lớn, chụp CT – Scan hoặc MRI để xác định chẩn đoán, đánh giá mức độ giãn não thất, ngoài ra còn có thể phát hiện được nguyên nhân.
• Chụp X quang sọ: giãn khớp sọ và có thể có dấu ấn ngón tay.
• Chọc giải áp dịch não tuỷ đôi khi giúp cải thiện tạm thời các triệu chứng (đặc biệt các triệu chứng đi đứng). Phân tích dịch não tuỷ bình thường.
• Chọc dò tuỷ sống giải áp dịch não tuỷ.

Đối với thai phụ, điều đáng mừng là não úng thủy có thể được phát hiện ngay khi thai nhi còn trong bụng mẹ với trợ giúp của phương pháp siêu âm, và sau khi trẻ ra đời siêu âm não là phương tiện rất hữu hiệu giúp tầm soát bệnh lý này.

Thạc sĩ. Bác sĩ Bùi Ngọc Phương Hòa đã có hơn 24 năm công tác trong lĩnh vực chuyên khoa Tâm thần kinh. Bác sĩ Hòa nguyên là Phó Trưởng Khoa Thần Kinh - Bệnh viện Đa khoa Tỉnh Quảng Ngãi và từng tham gia nhiều khóa đào tạo liên tục về Động Kinh, Tai Biến mạch máu não, Alzheimer, Rối loạn vận động, Lão khoa. Bệnh lý Nội Tiết.