Làm gì khi bị bệnh tim thiếu máu cục bộ mãn tính?

Bệnh tim do thiếu máu cục bộ kéo dài là một bệnh lý nguy hiểm đe dọa tính mạng của nhiều bệnh nhân. Sự hiểu biết và sự lựa chọn các phương pháp chẩn đoán chính xác đóng vai trò quan trọng trong việc phát hiện và thực hiện liệu pháp điều trị hiệu quả cho bệnh lý này.

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi bác sĩ khoa khám bệnh & Nội khoa - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Hải Phòng

Bệnh tim do thiếu máu cục bộ, hay còn được biết đến với các tên gọi khác như bệnh động mạch vành, bệnh mạch vành tim, hoặc bệnh suy vành, xảy ra khi động mạch vành bị co lại, hạn chế sự cung cấp máu, oxy, và dưỡng chất cho tim, dẫn đến tổn thương một phần của cơ tim. Nếu trạng thái thiếu máu cơ tim cục bộ kéo dài quá lâu, các mô tim có thể tử vong do không đủ máu cung cấp.

Bệnh tim thiếu máu cục bộ có thể phát triển dưới dạng cấp tính hoặc mãn tính. Biểu hiện lâm sàng của bệnh suy vành mãn tính thường bao gồm các cơn đau thắt ngực, trong đó có:

• Cơn đau thắt ngực ổn định: Thường là dạng phổ biến nhất.
• Cơn đau thắt ngực thay đổi: Xuất hiện hiếm hơn.
• Thiếu máu cơ tim yên lặng.

Các dấu hiệu thường thấy nhất bao gồm:

• Cảm giác đè ép hoặc đau nặng ở ngực, kèm theo khó thở.
• Đau ở lưng, ngực, hàm và các vùng khác ở phía trên cơ thể, kéo dài một vài phút, giảm dần rồi có thể tái phát.
• Buồn nôn hoặc nôn.
• Mồ hôi đổ.
• Ho.
• Cảm giác lo lắng, chóng mặt, và nhịp tim tăng nhanh.

Bệnh tim do thiếu máu cục bộ chủ yếu xuất phát từ sự tích tụ mảng xơ vữa làm cứng động mạch, gây hạn chế lưu lượng máu trong các động mạch, dẫn đến thiếu máu oxy tới tim và các cơ quan khác. Nguyên nhân phổ biến của hiện tượng xơ cứng động mạch dẫn đến bệnh thiếu máu cơ tim cục bộ mãn tính bao gồm:

• Cholesterol cao trong máu tạo thành mảng xơ vữa, gây tắc nghẽn lưu thông máu đến tim và các cơ quan khác.
• Béo phì và tiêu thụ thức ăn giàu chất béo dẫn đến sự tích tụ mảng xơ vữa trong động mạch.
• Lão hóa: Khi tuổi tác tăng, tim và mạch máu phải làm việc mạnh mẽ hơn để bơm máu và tuân thủ khi động mạch mất tính đàn hồi và dễ tích tụ mảng xơ vữa.
• Hút thuốc lá.
• Bệnh đề kháng insulin, tiểu đường, và cao huyết áp.
• Các bệnh nhân mắc viêm khớp, lupus ban đỏ, nhiễm trùng hoặc viêm nhiễm không rõ nguyên nhân.
• Gia đình có tiền sử bệnh tim mạch
• Thiếu vận động, căng thẳng thường xuyên, sử dụng chất kích thích, và tiền sử sản giật khi mang thai.

Bác sĩ sẽ thực hiện việc đánh giá bệnh sử và kiểm tra cơ thể nếu có nghi ngờ về mắc bệnh để có hướng lập phác đồ điều trị thiếu máu cơ tim, bao gồm:

• Các xét nghiệm cơ bản như Hemoglobin, đường máu khi đói, hệ thống lipid máu (cholesterol toàn phần, LDL-C, HDL-C, Triglyceride) để đánh giá các yếu tố nguy cơ và nâng cao khả năng chẩn đoán.
• Điện tâm đồ (ECG) để ghi lại hoạt động của tim và phát hiện những biểu hiện bất thường trong trường hợp mắc bệnh thiếu máu cơ tim cục bộ.
• Siêu âm tim để tạo hình ảnh tim và xác định tổn thương trong các khu vực cụ thể.
• Holter điện tim để theo dõi những thời điểm xuất hiện bệnh tim thiếu máu cục bộ trong ngày.
• Xạ hình tưới máu tim để theo dõi lưu lượng chất phóng xạ khi bệnh nhân tập thể dục để phát hiện biểu hiện bất thường.
• Chụp động mạch vành: bác sĩ sử dụng chất cản quang để chụp hình ảnh mạch máu của tim và quan sát chi tiết bên trong chúng.
• Chụp CT scan để xác định vôi hóa động mạch vành.
• Test gắng sức: bác sĩ theo dõi nhịp tim, huyết áp và hơi thở trong khi bệnh nhân tập thể dục để phát hiện các vấn đề tim khó nhận biết.

Theo phác đồ điều trị thiếu máu cơ tim, bác sĩ tiến hành thủ thuật mở rộng động mạch vành để tăng kích thước và cải thiện sự lưu thông máu đến tim. Trong quá trình thực hiện thủ thuật này, bác sĩ sử dụng một ống để điều hướng đến vị trí của động mạch vành bị tắc nghẽn. Sau đó, bác sĩ thổi phồng một quả bóng nhỏ gắn trên ống để mở rộng động mạch vành, tái lập lưu thông máu về bình thường. Ngoài ra, bác sĩ cũng có thể đặt một ống lưới nhỏ, được gọi là stent, tại vị trí động mạch bị tắc nghẽn để ngăn chặn sự co lại của nó.

Trong một số trường hợp, bác sĩ có thể thực hiện phẫu thuật bắc cầu động mạch vành. Trong quá trình này, một mạch máu khác được ghép qua đoạn động mạch vành bị tắc nghẽn, giúp máu lưu thông phía dưới vùng bị tắc nghẽn. Phương pháp này đôi khi được thực hiện ngay sau khi bệnh nhân được chẩn đoán mắc bệnh tim thiếu máu cục bộ mãn tính. Tuy nhiên, trong hầu hết các trường hợp, thủ thuật này được thực hiện sau một khoảng thời gian ngắn để đảm bảo sự ổn định của tim.

Về việc thiếu máu cơ tim có chữa được không còn tùy thuộc vào cách phối hợp sử dụng thuốc và điều trị từ bác sĩ. Để điều trị bằng phương pháp nội khoa, các loại thuốc sau có thể được sử dụng:

• Chất làm loãng máu như aspirin, giúp phá vỡ khối tiểu cầu và cải thiện lưu lượng máu qua các động mạch vành bị hẹp.
• Chất làm tan huyết khối, hỗ trợ quá trình hòa tan các cục máu đông.
• Nitroglycerin, có tác dụng giãn các mạch máu.
• Các thuốc chống tiểu cầu như clopidogrel, ngăn chặn sự hình thành cục máu đông.
• Thuốc chẹn beta, giảm huyết áp, thư giãn cơ tim và hạn chế tổn thương cho tim.
• Thuốc ức chế men chuyển ACE, giảm huyết áp và áp lực máu đến tim.
• Thuốc giảm đau, giảm tình trạng đau thắt ngực.

Song song với điều trị, thiếu máu cơ tim có chữa được không còn cần có sự thay đổi về lối sống cũng như thói quen sinh hoạt của người bệnh trong và sau khi mắc bệnh. Các thay đổi cần có bao gồm:

• Không hút thuốc hoặc tiếp xúc với khói thuốc từ người khác
• Điều trị các bệnh lý có thể tăng nguy cơ mắc bệnh thiếu máu cơ tim cục bộ, như tăng huyết áp, tiểu đường và cholesterol cao trong máu.
• Thực hiện chế độ ăn uống lành mạnh, bao gồm việc hạn chế chất béo bão hòa, tăng cường tiêu thụ trái cây, rau quả và ngũ cốc, và giảm lượng muối ăn.
• Tập thể dục thường xuyên, chủ động vận động mỗi ngày
• Giữ cân nặng lý tưởng hoặc theo khuyến cáo của bác sĩ
• Giảm căng thẳng trong cuộc sống hàng ngày.

Quan trọng nhất để ngăn ngừa và điều trị bệnh tim thiếu máu cục bộ mãn tính là duy trì việc kiểm tra sức khỏe đều đặn. Một số yếu tố làm tăng nguy cơ mắc bệnh, như cholesterol cao, huyết áp cao, và tiểu đường, thường không gây ra triệu chứng trong giai đoạn đầu. Do đó, việc kiểm tra sức khỏe định kỳ là cực kỳ quan trọng để phát hiện và bắt đầu điều trị bệnh từ giai đoạn sớm.

Khi có cơn đau ngực xảy ra thường xuyên hoặc kéo dài trên 10 phút, bệnh nhân nên đến bệnh viện ngay lập tức để được bác sĩ chuyên khoa kịp thời chẩn đoán, điều trị bệnh.

Bệnh nhân có thể lựa chọn thực hiện kỹ thuật chụp cắt lớp vi tính động mạch vành tim không dùng thuốc chẹn beta đang được áp dụng tại Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec để sớm phát hiện bệnh tim thiếu máu cục bộ mãn tính. Lựa chọn thực hiện kỹ thuật này mang lại cho bệnh nhân nhiều lợi ích như:

• Được chẩn đoán bằng máy móc hiện đại:
• Máy CT scanner 640 lát Aquilion One (Vision Edition) cho tốc độ chụp nhanh và được tích hợp công nghệ giảm liều tia AIDR 3D mới nhất hiện nay, giảm 75% liều tia lên bệnh nhân;
• Máy có khả năng tổng hợp 320/640 lát cắt trong một vòng quay với tốc độ lên tới 0.275*s/0.35s;
• Hệ thống sử dụng Detector thu nhận có bề rộng 160mm với 320 hàng Detector cho phép chụp tim, não,... trong một vòng quay;
• iStation giúp hiển thị tín hiệu điện tim, hướng dẫn thở trên Gantry;
• SureExposure 3D liên tục điều chỉnh dòng chụp trong suốt quá trình quét xoắn ốc theo ba trục không gian X, Y và Z theo hình dáng cơ thể bệnh nhân, giảm liều tia xạ đến thấp nhất có thể;
• Hướng dẫn bệnh nhân bằng giọng nói và hệ thống (Voice link);
• Boost3DTM cho phép giảm thiểu liều chiếu cho những vùng có độ hấp thụ tia X cao như vùng vai để thu nhận ảnh với độ chính xác cao;
• Xử lý ảnh màu 3D (tái tạo bề mặt, tái tạo thể tích, MPR, MPR cong, MIP, Cine)
• Được thăm khám với bác sĩ chuyên môn cao của Vinmec:
• Thạc sĩ, Bác sĩ Bùi Tiến Đạt: có 16 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực Hồi sức cấp cứu - Tim mạch, được cấp chứng nhận “Hồi sinh tim phổi nâng cao" của Hội tim mạch Hoa Kỳ và đã tham gia giảng dạy lâm sàng tại trường Đại học kỹ thuật y tế Hải Dương;
• Thạc sĩ, Bác sĩ Trần Văn Quý: có 15 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực Tim mạch và đặc biệt có thế mạnh trong việc can thiệp tim mạch đối với bệnh nhồi máu cơ tim cấp, đau thắt ngực do thiếu máu cục bộ cơ tim, can thiệp suy giãn tĩnh mạch chi dưới, siêu âm tim...;
• Thạc sĩ, Bác sĩ Nguyễn Thị Ngọc Diệp: có 19 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực tim mạch, tốt nghiệp Thạc sĩ Tim mạch tại Đại học Y Hà Nội năm 2009 và hoàn thành khóa học nội trú về Cấp cứu tim mạch và Siêu âm tim tại Pháp năm 2004.