Các dấu hiệu sớm cảnh báo thiếu máu cơ tim

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Thạc sĩ, Bác sĩ Cao Thanh Tâm - Bác sĩ Nội tim mạch - Trung tâm Tim mạch - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Central Park.

Triệu chứng thiếu máu cơ tim có thể gây ra nhiều biến chứng đáng lo ngại và tác động trực tiếp đến sức khỏe của cá nhân. Vì vậy, việc phát hiện các dấu hiệu thiếu máu cơ tim sớm có vai trò quan trọng trong việc định hướng đến việc thăm khám và điều trị kịp thời.

Thiếu máu cơ tim là một triệu chứng thường gặp trong lĩnh vực tim mạch. Nó xảy ra khi cơ tim không nhận đủ lượng máu giàu oxi để thực hiện một hoạt động cơ bản hoặc để đáp ứng tăng cường nhu cầu của cơ tim trong tình trạng tăng cường hoạt động, như khi bạn tập thể dục hoặc trải qua căng thẳng.

Triệu chứng thiếu máu cơ tim thường do sự thu hẹp hoặc tắc nghẽn của các động mạch mạch vành, đây là các mạch máu cung cấp máu giàu oxy đến cơ tim.

Cơn đau thắt ngực thường được xem là một trong những triệu chứng thiếu máu cơ tim điển hình và phổ biến. Ban đầu, cơn đau thường bắt đầu tại khu vực ngực bên trái, sau đó có thể lan tỏa đến vùng cổ, vai, và cả cánh tay trái, cũng như hàm răng.

Tùy vào tình trạng bệnh, dấu hiệu thiếu máu cơ tim đau thắt ngực có thể khác nhau và được phân loại thành cơn đau ổn định và không ổn định, cụ thể:

● Cơn đau ổn định: Khi người bệnh tập trung vào hoạt động tạo ra nhu cầu oxy tăng lên cho cơ tim, cơn đau thường xuất hiện dưới dạng cơn đau thắt ngực ổn định. Sau khi nghỉ ngơi hoặc sử dụng thuốc giãn mạch, cơn đau có thể giảm đi.

● Cơn đau không ổn định: Khi cơn đau vẫn xảy ra trong khi người bệnh đang nghỉ hoặc ngủ, và không thường giảm đi sau khi sử dụng thuốc giãn mạch, thì đây được coi là cơn đau không ổn định.

Những dấu hiệu này là biểu hiện thiếu máu cơ tim thầm lặng rất dễ bị nhầm lẫn hoặc bỏ qua, thường gặp ở các trường hợp bệnh nhân như:

● Thường xuyên căng thẳng, lo lắng, stress

● Bị tăng huyết áp hoặc tiểu đường mãn tính

● Phụ nữ hoặc người lớn tuổi

● Người có ngưỡng chịu đau cao

Triệu chứng thiếu máu cơ tim thường bao gồm:

● Đau ngực: Đây là triệu chứng phổ biến nhất. Đau thường xuất hiện ở vùng ngực hoặc phía sau ngực. Đau ngực có thể cảm nhận như một cảm giác nặng, ép, đè nặng hoặc đau nhói. Thường kéo dài trong một thời gian ngắn, từ vài giây đến vài phút. Đau ngực thường xuất hiện khi cơ tim cần nhiều máu hơn để làm việc mà động mạch mạch vành bị thu hẹp hoặc bị tắc nghẽn.

● Khó thở: Cảm giác khó thở, ngắn hơi, hoặc hít thở nhanh có thể xuất hiện cùng với đau ngực hoặc độc lập.

● Buồn nôn và ói mửa: Trong một số trường hợp, khi thiếu máu cơ tim nghiêm trọng, bạn có thể cảm thấy buồn nôn và ói mửa.

● Thay đổi nhịp tim: Thiếu máu cơ tim cũng có thể làm thay đổi nhịp tim của bạn. Điều này có thể bao gồm nhịp tim nhanh (tachycardia) hoặc không đều đặn.

Triệu chứng thiếu máu cơ tim thường xuất hiện khi cơ tim phải làm việc nặng hơn hoặc trong các tình huống căng thẳng, nơi nhu cầu về máu giàu oxi tăng cao. Tùy thuộc vào mức độ và tính chất của bệnh, triệu chứng có thể kéo dài trong vài phút hoặc chỉ xuất hiện trong một thời gian ngắn.

Đột ngột cảm thấy mệt mỏi không rõ nguyên nhân, không thể thực hiện các hoạt động, công việc bình thường.

● Khó tiêu, đầy hơi, trướng bụng.

● Bồn chồn, hồi hộp, tim đập nhanh.

● Khó thở, thở hụt hơi, tình trạng này tăng lên khi người bệnh vận động hoặc lo lắng.

● Khó ngủ, ngủ trằn trọc, thường gặp bệnh nhân giai đoạn nặng hoặc đã dẫn đến biến chứng suy tim.

● Phù phổi hoặc sưng phù các chi do tích tụ chất lỏng trong cơ thể.

● Đau họng viêm họng khàn giọng thanh quản khó thở hóc

● Người thiếu máu cơ tim có thể xuất hiện triệu chứng khó thở

Trong trường hợp không được cấp cứu ngay lập tức, bệnh cơ tim thiếu máu có thể gây nguy hiểm đến tính mạng. Vì vậy, khi xuất hiện bất kỳ dấu hiệu sau đây, việc tới cơ sở y tế ngay tức thì để được chăm sóc kịp thời là rất quan trọng:

● Đau ngực cực kỳ mạnh hoặc đau ngực kéo dài không giảm đi.

● Da trở nên khá sần sùi hoặc có thể có màu da thay đổi.

● Buồn nôn hoặc nôn mửa.

● Thở nhanh hoặc thở gấp, gặp khó khăn trong việc hít thở.

● Đau ở vai hoặc cánh tay, có thể lan đến cánh tay trái hoặc cả hai cánh tay.

Khi động mạch mạch vành bị thu hẹp hoặc tắc nghẽn, cơ tim không nhận đủ máu và oxi để làm việc một cách hiệu quả, dẫn đến sự xuất hiện của đau thắt ngực. Các tác nhân gây đau thắt ngực bao gồm:

● Xơ vơ vữa động mạch : Xơ vữa động mạch là tình trạng mà các tắc nghẽn trong thành động mạch được hình thành do tích tụ các mảng chất béo, xơ vữa và các cặn bã nhờn. Các tắc nghẽn này có thể giới hạn lưu lượng máu chảy qua động mạch, dẫn đến thiếu máu cơ tim.

● Thùy động mạch mạch vành: Đôi khi, động mạch mạch vành có thể co lại hoặc co lại quá mức, làm giảm lưu lượng máu đến cơ tim. Thùy động mạch mạch vành có thể gây ra đau thắt ngực, đặc biệt là ở những người tắc nghẽn động mạch lâu dài.

● Mảng xác định động mạch mạch vành: Đôi khi, mảng xác định trong động mạch mạch vành có thể vỡ hoặc nứt, gây ra tắc nghẽn cấp tính và thiếu máu cơ tim.

● Viêm nhiễm trong động mạch mạch vành: Viêm nhiễm trong động mạch mạch vành cũng có thể gây ra đau thắt ngực bằng cách làm tăng tắc nghẽn trong động mạch.

● Tăng áp huyết: Áp lực máu cao có thể gây ra tổn thương cho thành động mạch mạch vành và tạo điều kiện cho tắc nghẽn.

● Thiếu nghỉ ngơi hoặc tập thể dục quá mức: Tăng cường hoạt động mà không có thời gian để cơ tim nghỉ ngơi có thể gây ra đau thắt ngực.

● Các yếu tố nguy cơ khác: Các yếu tố nguy cơ như hút thuốc lá, tiền sử gia đình về bệnh tim mạch, tiền sử đái tháo đường, tăng cholesterol máu, và bệnh thận có thể tăng khả năng phát triển đau thắt ngực.

Triệu chứng thiếu máu cơ tim trong giai đoạn tiến triển nghiêm trọng có thể tác động mạnh mẽ đến tinh thần và thể chất của người bệnh, bao gồm:

● Khó ngủ thường xuyên hoặc ngủ không đủ, lo lắng, và cảm thấy bồn chồn. Sự gia tăng dần về mức độ lo lắng này có thể là dấu hiệu cảnh báo về sự tiến triển của thiếu máu cơ tim.

● Cơn đau thắt ngực kèm theo cảm giác tê, ngứa, sưng phù ở hàm, cổ, vai, và cánh tay.

● Các triệu chứng đột ngột như đổ mồ hôi lạnh, buồn mắt, chóng mặt, suy giảm nhận thức, buồn nôn, nôn, bở tử bên hông, và sưng phù bụng.

Không nhận biết kịp thời những dấu hiệu này và điều trị có thể dẫn đến các biến chứng nguy hiểm như rối loạn nhịp tim, đau tim cấp tính, và suy tim.

Các biến chứng của thiếu máu cơ tim bao gồm:

● Tăng nguy cơ đau tim cấp tính (Heart attack): Thiếu máu cơ tim là một dấu hiệu tiền đề của đau tim cấp tính. Nếu không chăm sóc hoặc điều trị kịp thời, thiếu máu cơ tim có thể tiến triển thành đau tim cấp tính, là tình trạng đe dọa tính mạng.

● Suy tim (Heart failure): Thiếu máu cơ tim liên tục và không được quản lý có thể làm suy yếu cơ tim và dẫn đến suy tim. Trong suy tim, cơ tim không còn khả năng bơm máu hiệu quả, dẫn đến sự kém cỏi trong cung cấp máu cho cơ thể.

● Rối loạn nhịp tim: Thiếu máu cơ tim có thể gây ra các rối loạn trong nhịp tim, như nhịp tim nhanh hoặc không đều đặn.

● Vỡ mảng xác định trong động mạch mạch vành: Mảng xác định có thể vỡ hoặc nứt, gây ra tắc nghẽn cấp tính trong động mạch mạch vành và dẫn đến đau tim cấp tính.

● Tăng áp huyết phổi: Sự thiếu máu cơ tim có thể làm tăng áp lực trong mạch máu của phổi, dẫn đến tăng áp huyết phổi.

● Tăng nguy cơ đột quỵ: Thiếu máu cơ tim có thể gây ra cục bộ hoặc phân bố rộng, cản trở lưu lượng máu đến não và dẫn đến đột quỵ.

● Tăng nguy cơ bệnh vật lý: Người bị thiếu máu cơ tim có thể tránh vận động và hoạt động vận động do lo sợ đau, dẫn đến sự suy yếu về khả năng thể chất.

● Tăng nguy cơ tử vong: Nếu không được điều trị hoặc chăm sóc kịp thời, thiếu máu cơ tim có thể dẫn đến tình trạng đau tim cấp tính và có thể gây ra tử vong.

Việc đánh giá mức độ của thiếu máu cơ tim, bất kể nó nhẹ hay nặng, có thể gặp khó khăn dựa trên triệu chứng riêng lẻ của bệnh nhân. Điều này là do tắc nghẽn mạch vành có thể diễn ra một cách âm thầm trong một số trường hợp, trong khi trong trường hợp khác, có thể có những triệu chứng rõ ràng của đau tim.

Để đưa ra chẩn đoán chính xác, bác sĩ thường sử dụng một loạt các phương pháp cận lâm sàng, bao gồm:

● Xét nghiệm sinh hóa máu: Xác định các chỉ số sinh học như đường huyết khi đói, mỡ máu, men gan, creatinin máu. Những rối loạn trong các chỉ số này có thể liên quan đến bệnh cơ tim thiếu máu.

● Điện tâm đồ (ECG thiếu máu cơ tim): Điện tâm đồ được sử dụng để theo dõi hoạt động điện của cơ tim và xác định sự thay đổi trong biểu hiện của cơ tim, cũng như các rối loạn nhịp tim có thể xảy ra.

● Chụp cắt lớp vi tính (MSCT): Kỹ thuật này được sử dụng để đánh giá mạch vành bằng cách lấy hình ảnh sau khi tiêm thuốc cản quang. Nó thường được thực hiện ở những người có nguy cơ mắc bệnh trung bình.

● Chụp động mạch vành: Đây là một phương pháp tiêu chuẩn vàng để chẩn đoán thiếu máu cơ tim. Nó cho phép bác sĩ xác định vị trí và mức độ tắc nghẽn mạch vành.

● Siêu âm Doppler tim: Siêu âm tim cho phép xác định các vùng cơ tim có vận động bất thường do tắc nghẽn mạch vành, đánh giá chức năng tống máu thất trái và nhiều thông tin khác về tim.

● Nhận biết những dấu hiệu thiếu máu cơ tim có thể giúp người bệnh tránh các biến chứng nguy hiểm bằng cách:

● Sử dụng thuốc để điều trị các bệnh liên quan như xơ vữa động mạch, cao huyết áp, tiểu đường, hoặc rối loạn mỡ máu.

● Hạn chế tiêu thụ thức ăn chứa nhiều muối và cholesterol, như thực phẩm chế biến sẵn, thức ăn nhanh, hoặc thực phẩm chiên rán.

● Bổ sung chế độ ăn với nhiều thực phẩm giàu chất xơ như rau xanh và trái cây.

● Tránh sử dụng các chất kích thích như hút thuốc lá, uống rượu, hoặc bia.