Các bệnh tim mạch chuyển hóa

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Thạc sĩ, Bác sĩ Bùi Tiến Đạt - Bác sĩ Hồi sức cấp cứu - Tim mạch - Khoa Hồi sức cấp cứu - Bệnh viện đa khoa Quốc tế Vinmec Hải Phòng.

Bệnh tim mạch chuyển hóa là thuật ngữ dùng để chỉ những bệnh chuyển hóa ảnh hưởng đến hệ tim mạch. Hiện nay, các bệnh tim mạch chuyển hóa là một mối đe dọa nghiêm trọng, ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng cuộc sống của con người. Mỗi năm trên thế giới có khoảng 20 triệu người chết do bệnh tim mạch.

Theo Cục Y tế Dự phòng ước tính, hệ thống y tế nước ta đang phải đối mặt với sự gia tăng ngày càng lớn của các bệnh không lây nhiễm, cứ 10 người chết thì có 7 người là do các bệnh không lây, chủ yếu là bệnh tim mạch, đái tháo đường, ung thư và bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính.

Trong đó, các bệnh lý tim mạch đã cướp đi sinh mạng của khoảng 200.000 người/năm, chiếm 25% số ca tử vong trong dân số. Tỷ lệ bệnh nhân mắc các bệnh tim mạch chuyển hóa như bệnh tăng huyết áp, bệnh lý mạch vành, rối loạn mỡ máu... ngày càng gia tăng.

Trong những năm gần đây, số lượng người trẻ tuổi mắc các bệnh tim mạch chuyển hóa ngày càng gia tăng, không ít người đang trong độ tuổi lao động phát hiện mình bị bệnh. Điều này có thể được giải thích là do lối sống, chế độ ăn uống và luyện tập thể dục thể thao chưa phù hợp gây ra.

Bệnh tim mạch chuyển hóa là một thuật ngữ dùng để chỉ những rối loạn chuyển hóa ảnh hưởng đến hệ tim mạch như: bệnh tăng huyết áp, bệnh tim mạch đái tháo đường, các rối loạn lipid máu... Những rối loạn này có thể xảy ra đồng thời với các bệnh lý tim mạch hoặc trở thành những yếu tố nguy cơ làm gia tăng tình trạng tim mạch.

Bệnh nhân càng mắc nhiều bệnh chuyển hóa thì nguy cơ dẫn đến các

biến cố trên tim càng lớn, các bệnh lý này thường đi cùng với nhau, thúc đẩy nhau tiến triển và làm nguy cơ biến chứng tăng theo cấp số nhân.

Theo ước tính ở người trên 60 tuổi, cứ 2 người sẽ có 1 người bị tăng huyết áp, với tỉ lệ lớn hơn 50%. Ở người trưởng thành, tỉ lệ này là hơn 25%. Tỉ lệ người bị đái tháo đường chiếm 8% và rối loạn lipid máu còn nhiều hơn nữa.

Trên thực tế, các bệnh lý tim mạch chuyển hóa thường không có triệu chứng điển hình và rất dễ bị bỏ qua.Việc phát hiện và điều trị sớm sẽ giúp bệnh nhân tránh khỏi các nguy cơ tim mạch và các biến cố nghiêm trọng đến sức khỏe như đột quỵ, nhồi máu cơ tim...

Khi bệnh nhân đồng mắc các bệnh chuyển hóa, các bệnh lý này sẽ tác động cộng hưởng với nhau: tình trạng béo phì và tăng mỡ máu sẽ làm tăng sự đề kháng với hormon insulin, làm trầm trọng hơn bệnh đái tháo đường type II và tăng bệnh huyết áp, đây là các yếu tố nguy cơ của bệnh mạch vành và thúc đẩy quá trình vữa xơ động mạch.

Các bệnh chuyển hóa kết hợp sẽ thúc đẩy rất mạnh sự hình thành và phát triển của các mảng xơ vữa trong lòng động mạch, tăng nguy cơ mắc bệnh lý tim mạch và bệnh lý mạch máu não. Những vùng có nguy cơ hình thành mảng xơ:

• Cung động mạch chủ
• Động mạch vành.
• Gốc của động mạch cảnh trong
• Động mạch dưới đòn.
• Đoạn xa của động mạch cảnh trong
• Đoạn gần của động mạch não giữa
• Đoạn giữa của động mạch thân nền
• Xơ vữa động mạch rải rác.
• Phình mạch ở động mạch thân nền và động mạch cảnh trong.

Các loại thuốc hiện nay cơ bản có thể giúp bệnh nhân kiểm soát tốt huyết áp, mức đường huyết và tình trạng lipid máu, giúp giảm nguy cơ xảy ra các biến cố, giảm tỷ lệ tử vong. Việc điều trị bệnh tim mạch chuyển hóa đang phát triển theo hướng cá thể hóa điều trị: sử dụng thuốc chuyên biệt theo đặc điểm của từng người bệnh kết hợp với chế độ ăn uống, tập luyện đều đặn...

Mỗi người chúng ta nên xây dựng cho mình lối sống lành mạnh, sinh hoạt điều độ, bổ sung đầy đủ các chất dinh dưỡng, tránh căng thẳng, giữ cân nặng lý tưởng... để giảm thiểu nguy cơ mắc các bệnh tim mạch chuyển hóa.

Ngay khi phát hiện bệnh, bệnh nhân cần tuân thủ điều trị đúng chuyên khoa, không tự điều trị hoặc chủ quan không điều trị, đảm bảo việc kiểm soát bệnh về lâu về dài.