Viêm thực quản - Chẩn đoán, phân loại, điều trị (Phần 2)

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Thạc sĩ, Bác sĩ Mai Viễn Phương - Bác sĩ nội soi tiêu hóa - Khoa Khám bệnh & Nội khoa - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Central Park.

Viêm thực quản là tình trạng mà lớp niêm mạc thực quản bị tổn thương và dẫn đến viêm. Yếu tố nguy cơ viêm thực quản phụ thuộc vào nguyên nhân khác nhau của sự rối loạn.

Các triệu chứng thường gặp của viêm thực quản:

• Đau khi nuốt
• Đau họng
• Khàn giọng
• Ợ nóng
• Trào ngược axit, ợ chua
• Đau ngực, cơn đau thường tăng lên khi ăn
• Buồn nôn, nôn mửa
• Đau vùng thượng vị (khoảng giữa rốn và bên dưới xương ức)
• Mất cảm giác thèm ăn
• Ho

Trẻ nhỏ bị viêm thực quản thường có các biểu hiện:

• Chán ăn, khó cho ăn
• Khó thở hoặc đau ngực
• Nhức đầu, đau cơ hoặc sốt

Cần cho trẻ đi khám ngay nếu các triệu chứng kéo dài suốt một vài ngày mà không đỡ.

Còn đối với người lớn, cần đến bệnh viện ngay nếu có các triệu chứng:

• Đau ngực kéo dài, đặc biệt là khi có tiền sử bệnh tim mạch, cao huyết áp hoặc tiểu đường.
• Cảm giác thức ăn bị mắc kẹt trong thực quản.
• Khó khăn khi nuốt, dù chỉ là một ngụm nước nhỏ.

2.1 Viêm thực quản trào ngược

Các yếu tố làm tăng nguy cơ mắc bệnh trào ngược dạ dày thực quản (GERD) - do đó những yếu tố trong viêm thực quản trào ngược bao gồm:

• Bệnh béo phì.
• Hút thuốc.
• Mang thai.

Thoát vị, vấn đề trong đó dạ dày đẩy qua cơ hoành nơi thực quản nối với dạ dày.

Một số loại thực phẩm có thể gây các triệu chứng của viêm thực quản trào ngược:

• Cà chua.
• Trái cây có múi.
• Caffeine.
• Rượu.
• Gia vị thực phẩm.
• Tỏi và hành tây.
• Sôcôla.

2.2 Viêm thực quản bạch cầu ái toan

Yếu tố nguy cơ viêm thực quản bạch cầu ái toan, hoặc viêm thực quản có liên quan đến dị ứng, có thể bao gồm:

• Lịch sử gia đình rối loạn, cho thấy một gen hoặc những gen có thể làm tăng nguy cơ viêm thực quản bạch cầu ái toan.
• Lịch sử gia đình bị dị ứng.

2.3 Viêm thực quản do thuốc

Yếu tố có thể làm tăng nguy cơ viêm thực quản do thuốc thường liên quan đến vấn đề viên thuốc vào dạ dày bị chặn ở thực quản. Những yếu tố này bao gồm:

• Nuốt viên thuốc với ít hoặc không có nước.
• Uống thuốc trong khi nằm.
• Uống thuốc ngay trước khi ngủ, có lẽ một phần do sản xuất và nuốt nước bọt ít trong khi ngủ.
• Lớn tuổi, có thể do thay đổi độ tuổi có liên quan đến các cơ của thực quản hoặc giảm tiết nước bọt.
• Viên thuốc lớn hoặc hình viên thuốc kỳ lạ.
• Dùng thuốc duy trì.

2.4 Viêm thực quản truyền nhiễm

Các yếu tố nguy cơ chính đối với viêm thực quản truyền nhiễm là người có chức năng hệ thống miễn dịch yếu kém do vấn đề như HIV / AIDS, một số bệnh ung thư, điều trị ung thư nhất định, các loại thuốc ức chế phản ứng của hệ miễn dịch với các bộ phận cấy ghép (ức chế miễn dịch) và rối loạn hệ miễn dịch khác nhau.

Nếu có triệu chứng nghi là viêm thực quản thì cần đi khám ngay. Khi đến khám, hãy nói chi tiết về các triệu chứng, bệnh sử và tất cả các loại thuốc kê đơn cũng như là thuốc không kê đơn mà bạn đang dùng cho bác sĩ.

Bác sĩ hoặc chuyên gia có khả năng thực hiện chẩn đoán dựa trên các câu trả lời cho các câu hỏi, khám lâm sàng và một hoặc nhiều xét nghiệm. Các xét nghiệm này có thể bao gồm:

• Chụp với Barit: Đối với thử nghiệm này, uống dung dịch chứa một hợp chất gọi là bari hoặc uống thuốc tráng với bari. Barit tráng lớp niêm mạc của thực quản và dạ dày, và cho phép các cơ quan hiển thị trong một loạt các hình ảnh X quang. Những hình ảnh này có thể giúp xác định thu hẹp, thay đổi khác về cấu trúc thực quản, thoát vị, khối u hoặc các bất thường khác có thể gây ra triệu chứng.
• Nội soi: Sử dụng công cụ này, bác sĩ có thể xem bất thường trong các mô của thực quản và loại bỏ các mẫu mô nhỏ để thử nghiệm. Sự xuất hiện vấn đề của thực quản cũng có thể cung cấp manh mối cho sự viêm nhiễm.
• Xét nghiệm mô bệnh học: Mẫu mô lấy trong nội soi được gửi đến các phòng thí nghiệm để thử nghiệm. Tùy thuộc vào nguyên nhân nghi ngờ mắc bệnh, xét nghiệm có thể được sử dụng để:
• Chẩn đoán nhiễm vi khuẩn, siêu vi, nấm hay ký sinh trùng.
• Xác định nồng độ bạch cầu ái toan, dị ứng liên quan đến các tế bào bạch cầu.
• Xác định các tế bào bất thường có thể cho biết ung thư thực quản hay thay đổi tiền ung thư.
• Thử nghiệm dị ứng. Có thể trải qua các xét nghiệm để xác định xem đang bị dị ứng với một loại thực phẩm hoặc tác nhân gây dị ứng khác (chất gây dị ứng) có thể sẽ gây viêm thực quản bạch cầu ái toan. Các xét nghiệm này có thể bao gồm một trong các cách sau:
• Xoá bỏ chế độ ăn uống. Bác sĩ có thể đề nghị chế độ ăn uống với loại bỏ các loại thực phẩm nhất định, đặc biệt là những loại thực phẩm có chất gây dị ứng thông thường. Dưới sự chỉ đạo của bác sĩ, dần dần sẽ thêm các loại thực phẩm trở lại vào chế độ ăn uống và lưu ý khi các triệu chứng trở lại.
• Thử nghiệm da. Trong thử nghiệm này, những giọt nhỏ của chiết xuất từ chất gây dị ứng đâm vào bề mặt da. Điều này thường được thực hiện trên cánh tay, nhưng nó có thể được thực hiện trên lưng. Những giọt chiết xuất được để lại trên da trong 15 phút trước khi làn da được quan sát những dấu hiệu của phản ứng dị ứng. Nếu dị ứng với lúa mì, ví dụ, sẽ phát triển một vết sưng, đỏ ngứa. Các tác dụng phụ thường gặp nhất của các thử nghiệm này là da ngứa và đỏ, thường là trong vòng 30 phút.

Tùy thuộc vào nguyên nhân gây viêm mà bác sĩ sẽ kê các loại thuốc sau:

• Thuốc kháng virus
• Thuốc chống nấm
• Thuốc kháng axit
• Thuốc giảm đau
• Steroid đường uống
• Thuốc ức chế bơm proton (để giảm sản sinh axit dạ dày)

Nếu viêm thực quản là do dị ứng thì sẽ phải xác định được những loại thực phẩm kích hoạt các triệu chứng và loại bỏ ra khỏi chế độ ăn. 6 loại thực phẩm gây dị ứng phổ biến nhất là sữa, đậu nành, trứng, bột mì, đậu phộng, các loại hạt và động vật có vỏ như tôm, cua, hàu,...

Ngoài ra, có thể giảm các triệu chứng bằng cách tránh các món chua, cay, thực phẩm sống và đồ cứng. Khi ăn thì nên cắn miếng nhỏ và nhai thật kỹ. Bên cạnh đó cần bỏ thuốc lá và rượu.

Trong những trường hợp mà thực quản đã quá hẹp và thức ăn bị mắc kẹt thì sẽ cần phẫu thuật giãn thực quản.

Nếu nguyên nhân gây ra các triệu chứng là do thuốc thì cần chú ý uống nhiều nước hơn mỗi khi uống thuốc, chọn các loại thuốc nước thay thế nếu có hoặc thử một loại thuốc khác. Lưu ý, không nằm xuống trong vòng 30 phút sau khi uống thuốc ở dạng viên.

Triển vọng điều trị sẽ phụ thuộc vào nguyên nhân và tình trạng sức khỏe tổng thể. Trong hầu hết các trường hợp thì việc điều trị đúng cách có thể cải thiện đáng kể các triệu chứng và trị khỏi bệnh. Những người có sức khỏe tốt thường hồi phục chỉ sau khoảng từ 3 đến 5 ngày nhưng ở những người có hệ miễn dịch yếu thì thời gian điều trị sẽ lâu hơn.

Nếu không điều trị, viêm thực quản mạn tính có thể gây ra các biến chứng nghiêm trọng ảnh hưởng đến chức năng và cấu trúc của thực quản, gồm có:

• Barrett thực quản, tình trạng tổn thương niêm mạc thực quản, có thể dẫn đến các biến đổi tiền ung thư trong các tế bào
• Hẹp thực quản, gây khó nuốt và tắc nghẽn thức ăn
• Loét hoặc thủng thực quản

Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec là một trong những bệnh viện không những đảm bảo chất lượng chuyên môn với đội ngũ y bác sĩ, hệ thống trang thiết bị công nghệ hiện đại. Bệnh viện cung cấp dịch vụ khám, tư vấn và chữa bệnh toàn diện, chuyên nghiệp, không gian khám chữa bệnh văn minh, lịch sự, an toàn và tiệt trùng tối đa.