Phẫu thuật nội soi ổ bụng thường chỉ định trong trường hợp nào?

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Bác sĩ Nội soi tiêu hóa - Khoa Khám bệnh & Nội khoa - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Đà Nẵng.

Phẫu thuật nội soi ổ bụng mang lại nhiều lợi ích cho người bệnh, giúp rút ngắn thời gian phục hồi, giảm đau đớn, nâng cao hiệu quả điều trị, là bước phát triển mạnh mẽ của nền y học hiện đại.

Phẫu thuật nội soi ổ bụng là kỹ thuật phẫu thuật mà bác sĩ dùng ống soi có gắn máy quay phim và nguồn chiếu sáng để nhìn rõ, luồn vào trong bụng bệnh nhân thông qua một đường rạch nhỏ trên da. Ống nội soi và các thiết bị hỗ trợ sẽ giúp bác sĩ quan sát toàn bộ các cơ quan bên trong ổ bụng. Sau khi xem xét tình hình, xác định phương hướng xử lý, bác sĩ sẽ đưa các dụng cụ thực hiện phẫu thuật vào trong cơ thể thông qua ống nội soi hoặc qua một vết rạch nhỏ khác trên thành bụng.

So với phẫu thuật thông thường, bệnh nhân phẫu thuật nội soi sẽ ít đau đớn hơn do vết rạch rất nhỏ. Cũng nhờ đó mà thời gian hồi phục cũng nhanh hơn, rút ngắn thời gian nằm viện, tiết kiệm chi phí, nguy cơ nhiễm trùng và các biến chứng sau mổ cũng giảm đáng kể.

Phẫu thuật nội soi ổ bụng thường được chỉ định trong các trường hợp:

• Cắt túi mật
• Lấy sỏi túi mật
• Cắt ruột thừa
• Cắt tử cung
• Cắt nội mạc tử cung lạc chỗ
• Cắt một phần ruột
• Cắt u xơ tử cung
• Xử lý thai ngoài tử cung
• Xử lý khối u buồng trứng
• Điều trị vô sinh nữ do đa nang buồng trứng hoặc do vòi trứng
• Điều trị són tiểu
• Nạo hạch ung thư
• Sinh thiết các cơ quan trong ổ bụng.

Phẫu thuật nội soi ổ bụng diễn ra rất nhanh, bệnh nhân cũng ít bị tổn thương do vết rạch rất nhỏ. Do đó, phẫu thuật này có thể dành cho bệnh nhân ngoại trú. Người bệnh có thể về nhà ngay trong ngày thực hiện phẫu thuật nếu diễn biến phục hồi tốt sau khi hết tác dụng của thuốc mê.

Trường hợp phẫu thuật phức tạp như phẫu thuật nội soi cắt tử cung thì người bệnh cần ở lại bệnh viện theo dõi một đêm mới có thể về nhà nghỉ ngơi.

Trước khi tiến hành phẫu thuật, bệnh nhân sẽ được gây mê toàn thân để ngủ và không có cảm giác đau trong quá trình thực hiện. Nhiều trường hợp bệnh nhân không cần dùng thuốc gây mê mà chỉ cần dùng thuốc gây tê vùng. Thuốc gây tê vùng sẽ làm tê liệt một phần của cơ thể, bệnh nhân sẽ tỉnh táo, có nhận thức trong toàn bộ thời gian phẫu thuật.

Quy trình phẫu thuật nội soi ổ bụng diễn ra như sau:

• Bác sĩ sẽ rạch một đường nhỏ trên phần rốn để đưa ống nội soi vào. Ống nội soi được gắn máy quay phim và đèn chiếu sáng. Thông qua ống nội soi, bác sĩ quan sát được toàn bộ ổ bụng và vùng cần thực hiện phẫu thuật.
• Trong suốt quá trình phẫu thuật, bác sĩ sẽ bơm khí cacbon dioxide hoặc nitrous oxide vào ổ bụng giúp việc quan sát trở nên rõ ràng hơn;
• Toàn bộ hình ảnh thu được từ ống nội soi sẽ được truyền về một màn hình.
• Bác sĩ sẽ rạch thêm một vài vết rạch nhỏ khác trên thành bụng để đưa các dụng cụ phẫu thuật vào bên trong cơ thể. Thông thường, những vết rạch này sẽ dài không quá 1,5 inch. Bác sĩ có thể đưa dụng cụ đẩy tử cung vào bên trong để điều chỉnh tử cung sang các vị trí khác nhau giúp dễ dàng quan sát các cơ quan trong ổ bụng. Sau đó, bác sĩ sẽ tiến hành cắt bỏ hoặc xử lý các vấn đề đã được xác định trước.

Bệnh nhân sau khi thực hiện phẫu thuật sẽ được đưa vào phòng hồi sức. Sau khi hết thuốc mê, bệnh nhân sẽ tỉnh dậy và cảm thấy buồn ngủ. Bệnh nhân có thể ngủ vài tiếng sau đó. Ngoài ra, còn có thể cảm thấy buồn nôn, mệt mỏi. Nếu bệnh nhân xuất viện ngay trong ngày thực hiện phẫu thuật thì cần nghỉ ngơi vài tiếng và nhờ người đưa về nhà.

5.1. Chăm sóc vết mổ sau phẫu thuật nội soi

Vết mổ rạch trên da là vết thương nhỏ, được các bác sĩ băng bằng băng dán thoáng khí, không thấm nước. Sau khi mổ, bệnh nhân cần giữ vết thương sạch sẽ và khô ráo để tránh nhiễm trùng. Nên kiêng nước vài ngày.

5.2. Các phản ứng có thể gặp phải sau phẫu thuật

Trong vài ngày sau khi thực hiện phẫu thuật, bệnh nhân có thể cảm thấy mệt mỏi và khó chịu. Chắc chắn, tại vị trí vết mổ sẽ cảm thấy đau, đặc biệt là khi cử động, đi lại, tác động đến vết thương.

Trong quá trình phẫu thuật, bác sĩ có thể đặt ống thở vào cổ họng nên sau đó, bệnh nhân có thể cảm thấy đau rát họng trong khoảng vài ngày. Có thể ngậm nước muối, dùng thuốc ngậm họ để làm giảm cảm giác đau.

Ngoài ra, bệnh nhân có thể bị đau lưng hoặc đau hay vai. Nguyên nhân là do tác dụng phụ của các loại khí được sử dụng trong phẫu thuật. Triệu chứng này sẽ biến mất sau vài tiếng hoặc vài ngày.

Bệnh nhân cũng có thể có cảm giác tức bụng, chướng bụng trong 1 - 2 ngày sau phẫu thuật. Một số loại phẫu thuật còn gây chảy máu hoặc ra dịch hồng ở âm đạo trong 1 - 2 tuần sau phẫu thuật.

Tất cả các triệu chứng này đều không đáng lo ngại, có thể tự hết. Nhưng nếu bệnh nhân có triệu chứng với mức độ nghiêm trọng và diễn ra trong thời gian dài thì nên đến gặp bác sĩ để được tư vấn và kiểm tra.

5.3. Vận động sau phẫu thuật

Tùy từng loại phẫu thuật khác nhau mà bác sĩ sẽ nói cho bệnh nhân biết thời gian có thể hoạt động trở lại bình thường. Với những phẫu thuật đơn giản, bệnh nhân có thể hoạt động sau 1 - 2 ngày. Với những phẫu thuật phức tạp thì thời gian kiêng vận động sẽ lâu hơn.

Sau mổ, bệnh nhân cần lưu ý:

• Uống nước ngay sau khi tỉnh
• Ngồi dậy và tập đi lại ngay khi có thể để tránh dính ruột
• Cố gắng đi trung tiện sớm
• Có thể ăn uống bình thường sau khi đã trung tiện
• Tránh vận động mạnh, các hoạt động thể lực trong 1 - 2 tuần đầu sau phẫu thuật
• Hạn chế quan hệ tình dục trong 4 - 6 tuần sau mổ.

Bất cứ ca phẫu thuật nào cũng có thể gây ra một vài biến chứng, kể cả phẫu thuật nội soi cũng vậy. Các biến chứng sau phẫu thuật nội soi ổ bụng có thể xảy ra gồm:

• Xuất huyết tại vùng bị rạch
• Thoát vị ở vùng rạch
• Nhiễm trùng vết mổ
• Xuất huyết nội
• Tổn thương các tạng
• Biến chứng do thuốc gây mê.

Thời gian xảy ra mỗi biến chứng là khác nhau, ở mỗi trường hợp cũng khác nhau. Biến chứng có thể không xuất hiện ngay lập tức, do đó, bệnh nhân cần lắng nghe cơ thể, khi thấy các dấu hiệu bất thường cần báo ngay cho bác sĩ.