Những căn bệnh đường tiêu hóa phần lớn đều gây khó khăn và thay đổi nhịp sống hằng ngày của người bệnh. Đặc biệt trong số đó là tình trạng mất kiểm soát đường ruột. Liệu rằng, đây có phải là một căn bệnh nguy hiểm?
1. Mất kiểm soát đường ruột là gì?
Tiểu tiện không kiểm soát (còn gọi là són phân) là khi bạn không thể kiểm soát nhu động ruột của mình, khiến phân rò rỉ bất ngờ từ trực tràng. Đây là một vấn đề phổ biến, đặc biệt ở những người lớn tuổi. Mất kiểm soát đường ruột thường không phải là một vấn đề y tế nghiêm trọng. Nhưng nó có thể gây trở ngại đáng kể cho cuộc sống hàng ngày. Những người mắc chứng đại tiện không tự chủ có thể tránh các hoạt động xã hội vì sợ xấu hổ. Nhưng đừng ngại nói chuyện với bác sĩ về bệnh đường tiêu hóa phổ biến này. Các phương pháp điều trị có thể cải thiện tình trạng không kiểm soát phân và chất lượng cuộc sống của bạn.
2. Nguyên nhân mất kiểm soát đường ruột
Đối với nhiều người, có nhiều hơn một nguyên nhân gây ra tình trạng tiểu tiện không kiểm soát.
Nguyên nhân có thể bao gồm:
- Tổn thương cơ.
Tổn thương các vòng cơ ở cuối trực tràng (cơ vòng hậu môn) có thể gây khó khăn cho việc giữ phân trở lại theo mong muốn. Loại tổn thương này có thể xảy ra trong quá trình sinh nở, đặc biệt nếu bạn bị rạch tầng sinh môn hoặc dùng kẹp kẹp trong khi sinh.
- Tổn thương thần kinh
Tổn thương các dây thần kinh cảm nhận phân trong trực tràng hoặc các dây thần kinh kiểm soát cơ vòng hậu môn có thể dẫn đến tình trạng tiểu tiện không kiểm soát. Tổn thương dây thần kinh có thể do sinh con, căng thẳng liên tục khi đi tiêu, chấn thương tủy sống hoặc đột quỵ. Một số bệnh, chẳng hạn như bệnh tiểu đường và bệnh đa xơ cứng, cũng có thể ảnh hưởng đến các dây thần kinh này và gây ra tổn thương dẫn đến không kiểm soát phân.
- Táo bón
Táo bón mãn tính có thể gây ra một khối phân khô, cứng hình thành trong trực tràng và trở nên quá lớn để đi ngoài. Các cơ của trực tràng và ruột căng ra và cuối cùng yếu đi. Táo bón mãn tính cũng có thể gây tổn thương dây thần kinh dẫn đến mất kiểm soát đường ruột.
- Bệnh tiêu chảy
Phân rắn dễ giữ lại trong trực tràng hơn là phân lỏng, vì vậy phân lỏng khi tiêu chảy có thể gây ra hoặc làm trầm trọng thêm tình trạng đi tiểu tiện không kiểm soát.
- Bệnh trĩ
Khi các tĩnh mạch trong trực tràng sưng lên sẽ gây ra bệnh trĩ. Điều này khiến hậu môn của bạn không thể đóng hoàn toàn, có thể tạo điều kiện cho phân thoát ra ngoài.
- Mất khả năng lưu trữ trong trực tràng
Bình thường, trực tràng căng ra để chứa phân. Nếu trực tràng của bạn bị sẹo hoặc cứng do phẫu thuật, điều trị bức xạ hoặc bệnh viêm ruột, thì trực tràng không thể căng ra hết mức cần thiết và phân thừa có thể bị rò rỉ ra ngoài.
- Chứng sa trực tràng
Són phân có thể là kết quả của tình trạng này, trong đó trực tràng tụt xuống hậu môn. Sự kéo căng của cơ vòng trực tràng do sa ra ngoài làm tổn thương các dây thần kinh điều khiển cơ vòng trực tràng. Nếu tình trạng này càng kéo dài, khả năng hồi phục của các dây thần kinh và cơ bắp càng giảm.
Ngoài ra, một số yếu tố có thể làm tăng nguy cơ mắc chứng mất kiểm soát đường ruột, bao gồm:
- Độ tuổi: Mặc dù chứng són phân có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi, nhưng nó phổ biến hơn ở người lớn trên 65 tuổi.
- Giới tính nữ. Són phân có thể là một biến chứng của quá trình sinh nở. Nghiên cứu gần đây cũng phát hiện ra rằng những phụ nữ sử dụng liệu pháp thay thế hormone thời kỳ mãn kinh có nguy cơ mắc chứng són phân tăng lên ở mức khiêm tốn.
- Chứng mất trí nhớ. Són phân thường có trong bệnh Alzheimer giai đoạn cuối và bệnh sa sút trí tuệ.
- Khuyết tật về thể chất. Tình trạng khuyết tật về thể chất có thể khiến bạn khó đi vệ sinh đúng lúc. Một chấn thương gây ra khuyết tật về thể chất cũng có thể gây tổn thương dây thần kinh trực tràng, dẫn đến phân không tự chủ.
3. Chẩn đoán mất kiểm soát đường ruột
Khi khám sức khỏe, bác sĩ có thể kiểm tra sức mạnh của cơ vòng hậu môn bằng cách sử dụng ngón tay đeo găng đưa vào trực tràng. Ngoài ra, các xét nghiệm khác có thể được áp dụng trong việc xác định nguyên nhân của chứng tiểu tiện không kiểm soát, chẳng hạn như:
- Xét nghiệm phân. Nếu bị tiêu chảy, xét nghiệm phân có thể xác định nhiễm trùng hoặc nguyên nhân khác.
- Nội soi. Một ống có camera ở đầu được đưa vào hậu môn. Điều này xác định bất kỳ vấn đề tiềm ẩn nào trong ống hậu môn hoặc ruột kết.
- Áp lực hậu môn trực tràng. Một máy đo áp lực được đưa vào hậu môn và trực tràng. Điều này cho phép đo sức mạnh của cơ vòng.
- Nội soi. Một đầu dò siêu âm được đưa vào hậu môn, sẽ đưa ra hình ảnh có thể giúp xác định các vấn đề ở thành hậu môn và trực tràng.
- Kiểm tra thần kinh. Các xét nghiệm này đo lường khả năng đáp ứng của các dây thần kinh điều khiển cơ vòng. Họ có thể phát hiện tổn thương dây thần kinh gây ra chứng đại tiện không tự chủ.
- Chụp cộng hưởng từ MRI: Chụp cộng hưởng từ khung chậu có thể được thực hiện trong khi một người di chuyển ruột của họ. Điều này có thể cung cấp thông tin về các cơ và cấu trúc hỗ trợ trong hậu môn, trực tràng và xương chậu.
4. Các phương pháp điều trị cho chứng mất kiểm soát đường ruột
Mất kiểm soát đường ruột là bệnh đường tiêu hóa có thể chữa trị được.
Các phương pháp điều trị được khuyến nghị khác nhau tùy theo nguyên nhân gây ra. Các phương pháp điều trị không phẫu thuật thường được khuyến cáo là điều trị ban đầu cho chứng tiểu tiện không kiểm soát bao gồm:
- Ăn kiêng
Người bệnh được khuyến cáo ăn 20 đến 30 gam chất xơ mỗi ngày. Điều này có thể làm cho phân trở nên rỗng xốp hơn, nhuận tràng hơn. Bên cạnh đó là uống đủ nước mỗi ngày và tránh caffein giúp ngăn ngừa tiêu chảy.
- Bài tập thể dục
Các bài tập được áp dụng nhằm co bóp các cơ được sử dụng để kiểm soát dòng chảy của nước tiểu (bài tập Kegel). Điều này giúp tăng cường sức mạnh cho các cơ vùng chậu và có thể giúp giảm tình trạng đi mất kiểm soát đường ruột.
- Luyện ruột
Bạn được khuyên là nên lên lịch đi tiêu vào những thời điểm giống nhau mỗi ngày. Thời điểm tốt nhất cho việc này thường là buổi sáng, trước bữa sáng của bạn.
- Phương pháp điều trị phẫu thuật
Phẫu thuật có thể được khuyến nghị cho những người không kiểm soát được đại tiện bằng phương pháp điều trị không xâm lấn. Các loại phẫu thuật bao gồm: Giải phẫu cơ thắt, bộ phận kích thích thần kinh xương cụt, thiết bị quấn cơ vòng, cắt ruột già hay các thủ thuật như tái tạo cơ thắt hậu môn bằng tần số vô tuyến, vật liệu sinh học có thể tiêm vào cơ vòng hậu môn để tăng độ dày và chức năng của nó.
5. Phòng ngừa chứng tiểu tiện không kiểm soát
Tùy thuộc vào nguyên nhân, có thể cải thiện hoặc ngăn ngừa chứng són phân bằng cách tăng cường vận động, ăn nhiều thực phẩm giàu chất xơ và uống nhiều nước. Điều trị hoặc loại bỏ nguyên nhân gây tiêu chảy, chẳng hạn như nhiễm trùng đường ruột, có thể giúp bạn tránh được tình trạng đi phân không tự chủ. Thêm vào đó, căng thẳng khi đi tiêu cũng có thể làm suy yếu cơ vòng hậu môn hoặc làm tổn thương dây thần.
Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng.
