7 cách để cải thiện sức khỏe lá gan của bạn

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Bác sĩ chuyên khoa I Lê Nguyễn Hồng Trâm - Bác sĩ Nội tiêu hóa - Khoa Khám bệnh & Nội khoa - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Nha Trang

Gan là cơ quan lớn thứ hai và chịu trách nhiệm cho nhiều chức năng quan trọng bao gồm loại bỏ độc tố khỏi cơ thể, chống nhiễm trùng, kiểm soát mức cholesterol và hỗ trợ tiêu hóa. Tuy nhiên, sức khỏe của gan thường bị bỏ qua bởi không có nhiều dấu hiệu hoặc triệu chứng rõ ràng trong giai đoạn đầu cho thấy chúng ta có thể đang mắc các vấn đề về gan. Vì vậy, hãy xem 7 cách của chúng tôi để chăm sóc gan của bạn và tìm ra những gì bạn cần làm để giữ cho lá gan của bạn khỏe mạnh.

Gan của mỗi người không ngừng hoạt động. Nó có hàng trăm công việc, bao gồm lọc các chất độc ra khỏi máu, cân bằng các vi chất dinh dưỡng vĩ mô và vi lượng, điều chỉnh các hormone. Hầu hết thời gian, chúng ta thậm chí không biết nó đang hoạt động. Ngay cả khi nó ngừng hoạt động bình thường, chúng ta có thể không nhận thấy bất cứ điều gì khác thường. Nhưng tình trạng gan không được chú ý có thể tiến triển thành suy gan, một bệnh lý đe dọa tính mạng.

May mắn thay, có rất nhiều điều chúng ta có thể làm để ngăn ngừa bệnh gan. Bạn có thể đã nghe nói rằng giải độc là một cách tốt để giữ cho gan của bạn khỏe mạnh.

Hiện nay, ở khắp mọi nơi đều có bán các loại thuốc giải độc gan. Chúng thường liên quan đến chế độ ăn kiêng, trà, nước trái cây, vitamin, chất bổ sung hoặc kết hợp các sản phẩm nhằm thải độc tố ra khỏi cơ thể và giúp bạn giảm cân. Những loại thực phẩm hoặc thực phẩm chức năng này dựa trên ý tưởng rằng các hóa chất và chất độc liên tục tích tụ trong gan của mỗi người. Nhưng đó là một quan niệm sai lầm.

Trên thực tế, gan không cho phép các chất có hại tích tụ. Khi một chất độc xâm nhập vào cơ thể, gan của bạn sẽ nhanh chóng chuyển hóa nó thành một thứ ít có hại hơn. Cuối cùng, nó được đào thải. Chúng ta không thể làm gì để giúp quá trình này. Nếu gan không tự thực hiện công việc này thì cơ thể của chúng ta sẽ gặp khó khăn trong hoạt động.

Không có gì ngạc nhiên khi không có bằng chứng khoa học nào cho thấy việc giải độc và làm sạch gan thực sự có tác động tích cực. Và vì các sản phẩm như trà và chất bổ sung không được điều chỉnh theo cách giống như thuốc, nên các tác dụng phụ lâu dài của chúng thường không được biết đến. Nếu bạn dùng quá nhiều và thường xuyên, những sản phẩm này thậm chí có thể gây hại cho gan của bạn. Áp dụng một lối sống lành mạnh là chiến lược tốt hơn nhiều để giữ cho gan của bạn an toàn và hoạt động tốt.

Những lựa chọn thực phẩm hàng ngày và thói quen sinh hoạt của bạn có thể ảnh hưởng đến sức khỏe của gan về lâu dài. Mặc dù các cách dưới đây có vẻ không đơn giản chỉ là thanh lọc một lần, nhưng chúng có nhiều khả năng bảo vệ gan của bạn và giữ cho gan khỏe mạnh.

2.1. Hạn chế uống rượu

Gan của chúng ta xử lý mọi đồ uống có cồn mà cơ thể tiêu thụ, bao gồm rượu, bia và các chất kích thích khác. Bạn càng uống nhiều rượu, gan của bạn càng phải làm việc nhiều hơn. Theo thời gian, uống quá nhiều có thể gây hại, phá hủy các tế bào gan. Bệnh gan liên quan đến rượu (ARLD) bao gồm một số tình trạng khác nhau về gan như:

• Bệnh gan nhiễm mỡ do rượu
• Viêm gan do rượu cấp tính
• Xơ gan do rượu

Để tránh bệnh gan liên quan đến rượu, hãy làm theo các khuyến nghị về rượu được nêu trong Hướng dẫn chế độ ăn uống 2015 - 2020 cho người Mỹ. Đó là chỉ tiêu thụ một ly mỗi ngày đối với phụ nữ và hai ly mỗi ngày đối với nam giới.

Ngoài ra, tránh trộn lẫn rượu và thuốc, điều này sẽ gây căng thẳng quá mức cho gan của chúng ta.

2.2. Giám sát việc sử dụng thuốc của chính bản thân mình

Tất cả các loại thuốc - dù là thuốc không kê đơn hay thuốc được bác sĩ kê đơn - cuối cùng đều đi qua gan, nơi chúng được phân hủy. Hầu hết các loại thuốc đều an toàn cho gan khi dùng theo chỉ dẫn của các bác sĩ. Tuy nhiên, dùng quá nhiều thuốc, dùng quá thường xuyên, không đúng loại hoặc dùng nhiều loại thuốc cùng một lúc có thể gây hại cho gan của chúng ta.

Acetaminophen (Tylenol) là một ví dụ về một loại thuốc không kê đơn phổ biến có thể gây hậu quả nghiêm trọng cho gan khi dùng không đúng cách. Người bệnh không bao giờ được dùng nhiều hơn 1.000 miligam (mg) acetaminophen cùng một lúc, hoặc vượt quá liều tối đa 3.000 mg mỗi ngày. Không trộn acetaminophen và rượu.

Nếu lo lắng về cách một loại thuốc có thể ảnh hưởng đến gan của mình, hãy trao đổi với các bác sĩ hoặc dược sĩ trước khi sử dụng. Bạn cũng có thể yêu cầu kiểm tra gan trước và sau khi bắt đầu dùng thuốc mới.

2.3. Đừng cho rằng thực phẩm bổ sung là tốt cho gan của mình

Giống như thuốc, các chất bổ sung như vitamin, khoáng chất, thảo mộc và các chất bổ sung tự nhiên cũng được xử lý bởi gan của chúng ta. Chỉ vì một sản phẩm từ tự nhiên không có nghĩa là nó sẽ không có hậu quả lâu dài cho gan. Trên thực tế, nhiều sản phẩm tưởng chừng như vô hại nhưng lại có khả năng gây tổn thương đến gan cũng như nhiều bộ phận khác trong cơ thể.

Một bài báo năm 2017 được xuất bản trên tạp chí Gastroenterology & Hepatology xác định các chất bổ sung giúp tăng cường hiệu suất và giảm cân có khả năng gây hại cho gan. Chiết xuất trà xanh là một chất bổ sung thảo dược phổ biến khác có thể ảnh hưởng đến gan của chúng ta. Ngay cả vitamin, đặc biệt là vitamin A và niacin, có thể gây tổn thương gan nếu dùng quá nhiều. Để tránh các biến chứng về gan, hãy nói chuyện với bác sĩ trước khi dùng thực phẩm chức năng.

2.4. Áp dụng chế độ ăn uống thân thiện với gan

Điều này không có gì đáng ngạc nhiên, nhưng chế độ ăn uống đóng một vai trò rất quan trọng đối với sức khỏe tổng thể của gan. Để đảm bảo chế độ ăn uống của bạn có lợi cho gan về lâu dài, hãy thử những cách sau:

• Ăn nhiều loại thức ăn. Chọn ngũ cốc nguyên hạt, trái cây và rau quả, protein nạc, sữa và chất béo lành mạnh. Các loại thực phẩm như bưởi, quả việt quất, quả hạch và cá béo được biết là có lợi cho gan.
• Nhận đủ chất xơ. Chất xơ rất cần thiết để giúp gan của bạn hoạt động trơn tru. Trái cây, rau và ngũ cốc nguyên hạt là những nguồn chất xơ tuyệt vời để kết hợp vào chế độ ăn uống của bạn.
• Giữ đủ nước. Hãy đảm bảo rằng bạn uống đủ nước mỗi ngày để giữ cho gan của bạn luôn hoạt động tốt.
• Hạn chế thức ăn béo, đường và mặn. Thực phẩm có chứa nhiều chất béo, đường và muối có thể ảnh hưởng đến chức năng gan theo thời gian. Thức ăn chiên rán và thức ăn nhanh cũng có thể ảnh hưởng đến sức khỏe của gan.
• Uống cà phê. Cà phê đã được chứng minh là có thể giúp giảm nguy cơ mắc các bệnh về gan như xơ gan và ung thư gan. Nó hoạt động bằng cách ngăn chặn sự tích tụ chất béo và collagen, hai yếu tố gây bệnh gan.

2.5. Tập thể dục thường xuyên

Hoạt động thể chất không chỉ tốt cho hệ cơ xương và tim mạch. Nó cũng tốt cho gan của bạn.

Nghiên cứu từ năm 2018 đã xem xét vai trò của tập thể dục đối với bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu (NAFLD) - hiện nay là một trong những bệnh gan phổ biến nhất. Các nhà nghiên cứu kết luận rằng cả bài tập tim mạch và sức đề kháng đều giúp ngăn ngừa sự tích tụ chất béo trong gan. Sự tích tụ chất béo có liên quan đến bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu.

Chúng ta không cần tập luyện như các vận động viên chuyên nghiệp để có thể gặt hái được những lợi ích này. Chỉ cần bắt đầu tập thể dục ngay hôm nay bằng cách đi bộ nhanh, tham gia lớp tập thể dục trực tuyến hoặc đi xe đạp.

2.6. Tìm hiểu để phòng chống bệnh viêm gan

Viêm gan là một căn bệnh gây ra tình trạng viêm gan. Một số loại viêm gan chỉ gây ra các triệu chứng cấp tính, ngắn hạn (viêm gan A), trong khi những loại khác là bệnh lâu dài (viêm gan B và C). Chúng ta hoàn toàn có thể tự bảo vệ mình, chống lại bệnh viêm gan bằng cách tìm hiểu cách thức lây lan của các dạng phổ biến nhất.

• Viêm gan A lây truyền khi tiêu thụ thực phẩm hoặc nước bị nhiễm phân của người bệnh viêm gan A.
• Viêm gan B lây truyền qua tiếp xúc với chất dịch cơ thể của người bị bệnh viêm gan B. Chất dịch cơ thể bao gồm máu, dịch tiết âm đạo và tinh dịch.
• Viêm gan C lây truyền qua tiếp xúc với chất dịch cơ thể của người bệnh viêm gan C.

Để bảo vệ mình khỏi bệnh viêm gan, chúng ta có thể:

• Thực hành vệ sinh tốt. Rửa tay thường xuyên và sử dụng nước rửa tay.
• Hãy đề phòng thêm khi đi du lịch. Tìm hiểu thêm về các nguy cơ mắc bệnh viêm gan ở khu vực chúng ta đến. Tránh sử dụng nước máy, nước đá, trái cây hoặc rau chưa rửa.
• Không dùng chung các vật dụng cá nhân. Giữ bàn chải đánh răng và dao cạo râu cho riêng mình. Nếu bạn sử dụng thuốc tiêm tĩnh mạch (IV), không dùng chung kim tiêm.
• Đảm bảo kim tiêm đã được khử trùng. Trước khi xăm hoặc xỏ lỗ, hãy đảm bảo rằng studio sử dụng kim dùng một lần hoặc máy hấp tiệt trùng để khử trùng kim.
• Thực hành tình dục an toàn hơn. Nếu bạn quan hệ tình dục với nhiều bạn tình, hãy sử dụng bao cao su để giảm nguy cơ mắc bệnh viêm gan B và C.
• Tiêm chủng. Tiêm phòng có thể giúp bạn tránh lây nhiễm bệnh viêm gan A và B. Hiện tại không có thuốc chủng ngừa cho bệnh viêm gan C.

2.7. Hạn chế tiếp xúc với các chất độc từ môi trường

Gan không chỉ xử lý các hóa chất xâm nhập vào cơ thể qua đường miệng mà còn xử lý các hóa chất xâm nhập qua mũi và da của chúng ta. Một số sản phẩm gia dụng hàng ngày có chứa chất độc có thể gây hại cho gan, đặc biệt nếu bạn tiếp xúc với chúng thường xuyên.

Để ngăn ngừa tổn thương lâu dài cho gan, hãy lựa chọn các sản phẩm và kỹ thuật làm sạch hữu cơ để làm sạch nhà. Tránh sử dụng thuốc trừ sâu và thuốc diệt cỏ trong sân của ngôi nhà hoặc thực hiện các biện pháp phòng ngừa để tránh hít phải khói hóa học.

Nếu bạn phải sử dụng hóa chất hoặc bình xịt trong nhà - chẳng hạn như để sơn - hãy đảm bảo rằng không gian của bạn được thông gió tốt. Nếu không được, hãy đeo khẩu trang.

Mặc dù việc giải độc và làm sạch gan đã trở nên phổ biến, nhưng không có bằng chứng khoa học nào cho thấy chúng thực sự có tác dụng. Và vì nhiều sản phẩm trong số này không được quản lý theo cách giống như thuốc, nên ít người biết về hiệu quả và tác dụng phụ lâu dài của chúng. Việc làm sạch gan dựa trên ý tưởng rằng các hóa chất và chất độc liên tục tích tụ trong hệ thống của bạn, nhưng đó là một quan niệm sai lầm. Thay vì lựa chọn giải độc gan, một lựa chọn an toàn hơn là tập trung vào các lựa chọn và thói quen lối sống lành mạnh. Một số thói quen thân thiện với gan đã được thử nghiệm bao gồm ăn một chế độ ăn uống cân bằng, tập thể dục thường xuyên và bảo vệ bản thân khỏi các loại thuốc có hại, bệnh gan và độc tố môi trường.

Nguồn tham khảo: news24.com, healthline.com