Thuốc Lipodox: Công dụng, chỉ định và lưu ý khi dùng

Thuốc lipodox là một loại hóa trị có công dụng trong điều trị một số loại ung thư như ung thư buồng trứng, đa u tủy, liên quan đến AIDS Kaposi sarcoma,... Lipodox hoạt động bằng cách làm chậm hoặc ngừng sự phát triển của tế bào ung thư.

Thuốc Lipodox có tên chung là doxorubicin là một anthracycline loại hóa trị thuốc được dùng để điều trị một số loại ung thư ví dụ như ung thư buồng trứng, liên quan đến AIDS Kaposi sarcoma, đa u tủy,... Lipodox hoạt động bằng cách làm chậm hoặc ngừng sự phát triển của tế bào ung thư.

Thuốc Lipodox được dùng bằng đường tiêm vào tĩnh mạch trên 30-60 phút hoặc lâu hơn. Liều lượng của thuốc Lipodox sẽ dựa trên tình trạng sức khỏe, kích thước cơ thể và phản ứng với liệu pháp điều trị. Hãy thông báo cho bác sĩ ngay lập tức nếu xuất hiện mẩn đỏ, đau hoặc sưng tấy ngay tại vết tiêm.

Nếu thuốc này chạm vào da của bạn, ngay lập tức và hoàn toàn rửa sạch da bằng xà phòng và nước. Nếu thuốc này dính vào mắt, hãy mở mí mắt và rửa với nhiều nước trong 15 phút và nhờ tới sự trợ giúp của y tế. Các thành viên trong gia đình và người chăm sóc nên thực hiện các biện pháp phòng ngừa (ví dụ: đeo găng tay) để ngăn tiếp xúc với nước tiểu của bệnh nhân hoặc chất dịch tiết khác từ cơ thể trong vòng ít nhất 5 ngày sau khi điều trị.

Sử dụng thuốc Lipodox thường xuyên để có được nhiều lợi ích nhất từ nó. Tuyệt đối không tăng liều hay lạm dụng thuốc trong thời gian lâu hơn so với quy định. Điều này không làm cho tình trạng bệnh cải thiện nhanh hơn mà còn làm tăng nguy cơ mắc các tác dụng không mong muốn.

Một số tác dụng không mong muốn có thể xảy ra khi sử dụng thuốc Lipodox bao gồm:

• Đau nhức cơ thể
• Nhức đầu
• Buồn nôn, nôn
• Táo bón
• Tiêu chảy
• Đau dạ dày
• Chán ăn
• Nước tiểu, nước mắt và mồ hôi màu đỏ cảm. Đây là tác dụng bình thường của thuốc và không nên nhầm lẫn với máu trong nước tiểu.
• Rụng tóc tạm thời, sự phát triển bình thường của tóc sẽ trở lại sau vài tháng sau khi kết thúc điều trị.

• Phản ứng trên da hay còn gọi là hội chứng bàn tay-chân (ban đỏ lòng bàn tay, bàn chân). Hãy thông báo cho bác sĩ ngay lập tức nếu bạn bị sưng, đau, đỏ, khô, bong tróc da, mụn nước hoặc ngứa bỏng rát ở bàn tay, bàn chân. Các triệu chứng này có thể trở nên tồi tệ hơn nếu tiếp xúc với nhiệt độ cao.
• Tác dụng phụ nghiêm trọng: các triệu chứng suy tim (như khó thở, sưng mắt cá chân/ bàn chân, mệt mỏi bất thường, tăng cân bất thường/ đột ngột), buồn ngủ, khó ngủ, thay đổi trạng thái tâm thần (ví dụ: lo lắng, lú lẫn, trầm cảm), ho/ khàn giọng, đỏ/ đau/ sưng cánh tay/ chân, đỏ/ ngứa mắt, đau/ khó đi tiểu, đau dạ dày/ bụng, vàng da/ mắt, nước tiểu sẫm màu, phân đen / hắc ín, chất nhầy có máu hoặc tiết dịch trong phân, thay đổi thị lực (ví dụ: mù mắt), nhịp tim nhanh/ không đều.
• Thuốc Lipodox có thể gây ra một số (hiếm khi gây tử vong) nghiêm trọng rối loạn máu (tủy xương ức chế dẫn đến đỏ thấp tế bào máu/ trắng máu tế bào/ tiểu cầu). Điều này có thể làm giảm khả năng chống nhiễm trùng và cầm máu của cơ thể. Hãy cho bác sĩ biết ngay lập tức nếu bạn có bất kỳ dấu hiệu nhiễm trùng nào (ví dụ: sốt, ớn lạnh, đau họng dai dẳng), mệt mỏi bất thường hoặc dễ chảy máu).
• Trong vòng vài ngày đến vài tuần sau khi điều trị bằng doxorubicin, phản ứng da nghiêm trọng trông giống như bị cháy nắng nghiêm trọng có thể phát triển trên bất kỳ vùng da nào đã được điều trị bằng bức xạ trước đó. Hãy cho bác sĩ của bạn ngay lập tức nếu bạn bị đỏ da, đau, mềm, sưng, bong tróc hoặc phồng rộp. Bác sĩ có thể kê đơn thuốc để giúp da nhanh lành hơn và giảm sưng tấy. Ánh nắng mặt trời có thể làm trầm trọng thêm bất kỳ phản ứng da nào có thể xảy ra khi bạn đang sử dụng thuốc này. Tránh tiếp xúc trực tiếp với ánh nắng mặt trời quá lâu, hãy sử dụng kem chống nắng và mặc quần áo bảo vệ da khi ra ngoài trời.
• Ở trẻ em, sự thu hồi bức xạ có thể xảy ra ở phổi. Nói với bác sĩ ngay lập tức nếu bạn nhận thấy trẻ thở khò khè hoặc khó thở.
• Rất hiếm khi những người bị ung thư được điều trị bằng loại thuốc này đã phát triển thành các bệnh ung thư khác (như bệnh bạch cầu thứ phát, ung thư miệng). Nguy cơ của bạn cao hơn nếu bạn đã dùng thuốc này lâu dài (hơn 1 năm), hoặc với một số loại điều trị hóa trị hoặc xạ trị.

Trước khi kê đơn, bác sĩ luôn cân nhắc lợi ích của thuốc Lipodox đem lại nhiều hơn nguy cơ mắc tác dụng phụ. Tuy nhiên, một số trường hợp khi dùng thuốc Lipodox vẫn có thể xảy ra tác dụng không mong muốn. Vì vậy, khi thấy xuất hiện những dấu hiệu bất thường đặc biệt là khi xảy ra phản ứng dị ứng như phát ban, ngứa hoặc sưng vùng mặt, lưỡi, cổ họng, khó thở, chóng mặt nghiêm trọng,... Trong trường hợp này, bệnh nhân hãy thông báo ngay cho bác sĩ để được can thiệp y tế kịp thời.

Một số lưu ý khi sử dụng thuốc Lipodox bao gồm:

• Thông báo tiền sử dị ứng với Lipodox, doxorubicin hoặc các loại thuốc có chứa polyethylene glycol, lincomycin, hay với bất kỳ dị ứng nào khác. Sản phẩm thuốc Lipodox có thể chứa các thành phần không hoạt động và có thể gây phản ứng tác dụng phụ hay các vấn đề nghiêm trọng khác.
• Thông báo tiền sử bệnh lý như: số lượng tế bào máu thấp (như thiếu máu, giảm bạch cầu, giảm tiểu cầu), bệnh gút, các vấn đề về tim, tiền sử dùng bất kỳ loại thuốc anthracycline nào (ví dụ doxorubicin, idarubicin, mitoxantrone, daunorubicin), nhiễm trùng, các vấn đề về gan, điều trị bức xạ (đặc biệt vùng ngực), các vấn đề về thận,...
• Để giảm tình trạng buồn nôn, nôn, bạn không nên ăn trước khi truyền thuốc. Những thay đổi trong chế độ ăn uống và lối sống cũng cần được thay đổi như ăn nhiều bữa nhỏ, hạn chế hoạt động,... Trong một số trường hợp, triệu chứng buồn nôn và nôn trở nên nghiêm trọng, điều trị bằng thuốc có thể cần thiết để ngăn ngừa hoặc giảm buồn nôn, nôn.
• Để giảm triệu chứng của hội chứng bàn tay-chân cần tránh tiếp xúc lâu với ánh nắng mặt trời, buồng tắm nắng và đèn chiếu sáng, cũng như tiếp xúc với nhiệt không cần thiết (ví dụ: nước rửa bát nóng, tắm nước nóng lâu). Tránh áp lực lên khuỷu tay, đầu gối, và lòng bàn chân (ví dụ: dựa vào khuỷu tay, quỳ gối, đi bộ lâu). Mặc quần áo rộng rãi. Tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng của hội chứng tay chân miệng của bạn, bác sĩ có thể kê đơn thuốc để giảm các triệu chứng, hoặc giảm hoặc trì hoãn liều liposomal doxorubicin tiếp theo của bạn.
• Khi dùng thuốc lipodox có thể bị sưng đau hoặc lở loét trên môi, miệng và cổ họng. Để giảm nguy cơ này, hãy hạn chế thức ăn và đồ uống nóng, đánh răng cẩn thận, tránh sử dụng nước súc miệng có chứa cồn và súc miệng thường xuyên bằng nước mát.
• Không tiêm chủng khi chưa có sự đồng ý của bác sĩ và tránh tiếp xúc với những người vừa được tiêm vaccin bại liệt dạng uống.
• Để giảm nguy cơ bị chảy máu, bầm tím hãy thận trọng với các vật sắc nhọn như dao, kéo,... và tránh các môn thể thao đối kháng, vận động mạnh. Sử dụng bàn chải có lông mềm để giảm nguy cơ chảy máu nướu răng.
• Rửa sạch tay để ngăn ngừa sự lây lan của các bệnh nhiễm trùng.

• Thận trọng sử dụng liposomal doxorubicin ở trẻ em, vì chúng có thể nhạy cảm hơn với tác dụng phụ của thuốc, đặc biệt là trên tim mạch.
• Đối với phụ nữ mang thai không nên sử dụng thuốc lipodox. Đối với những người dự định có thai, bác sĩ sẽ cho bạn thử thai trước khi bắt đầu điều trị. Bạn không nên có thai khi đang sử dụng lipodox vì nó có thể gây hại cho thai nhi. Hãy sử dụng các biện pháp tránh thai đáng tin cậy trong thời gian điều trị bằng Lipodox và trong 6 tháng sau khi dừng điều trị. Nam giới có bạn tình mang thai phải sử dụng bao cao su khi sinh hoạt tình dục trong thời gian điều trị bằng Lipodox và trong 10 ngày sau khi ngừng điều trị. Nam giới có bạn tình nữ trong độ tuổi sinh để không mang thai nên hỏi về hình thức ngừa thai để sử dụng trong thời gian điều trị và sau khi ngừng điều trị 3 tháng.
• Thuốc Lipodox đi vào vú sữa và có nguy cơ tiềm ẩn cho trẻ sơ sinh, không nên cho con bú trong khi sử dụng thuốc lipodox và trong 10 ngày sau khi ngừng điều trị.
• Các xét nghiệm như công thức máu, xét nghiệm chức năng gan, khám tim,... nên được thực hiện thường xuyên nhằm theo dõi sự tiến triển và kiểm tra các tác dụng phụ có thể xảy ra.

Nếu bạn quên một liều thuốc Lipodox, hãy thông báo cho nhân viên y tế để được bổ sung kịp thời. Tuyệt đối không được sử dụng gấp đôi liều dùng hơn so với phác đồ điều trị. Sử dụng thuốc quá liều Lipodox có thể gây ra những triệu chứng nghiêm trọng như buồn nôn, nôn, chóng mặt nghiêm trọng, chảy máu không rõ nguyên nhân,...

Tương tác thuốc có thể làm giảm tác dụng của thuốc Lipodox, hoặc gia tăng ảnh hưởng của các tác dụng không mong muốn. Hãy thông báo với bác sĩ về những loại thuốc khác mà bạn đang sử dụng, bao gồm cả thuốc theo đơn, không kê đơn và các sản phẩm làm từ thảo dược. Không được tự ý bắt đầu, ngừng hoặc thay đổi liều lượng của bất kỳ loại thuốc nào mà không có sự đồng ý của bác sĩ.

Những sản phẩm thuốc có thể tương tác với thuốc Lipodox bao gồm:

• Digoxin
• Progesterone
• Streptozocin
• Stavudine
• Trastuzumab
• Zidovudine
• Thuốc kháng nấm nhóm azole: Ketoconazole
• Chẹn kênh canxi: Verapamil, nifedipin
• Rifamycins: Rifabutin
• Thuốc điều trị động kinh: Carbamazepin, phenytoin, phenobarbital, primidone
• Sản phẩm có chứa nghệ

Bảo quản thuốc Lipodox ở nhiệt độ phòng, tránh những nơi ẩm ướt và tránh ánh sáng. Không bảo quản Lipodox ở nơi ẩm thấp hay trong ngăn đá. Mỗi loại thuốc sẽ có những cách bảo quản khác nhau, vì vậy hãy đọc kỹ hướng dẫn bảo quản thuốc Lipodox trên bao bì, hoặc hỏi dược sĩ. Để thuốc Lipodox tránh xa tầm với của trẻ em và thú nuôi trong gia đình. Khi thuốc quá hạn hoặc không thể sử dụng hãy xử lý thuốc đúng cách. Không được tự ý vứt thuốc Lipodox vào môi trường như đường ống dẫn nước hoặc toilet trừ khi có yêu cầu. Hãy tham khảo thêm ý kiến của công ty xử lý rác thải hoặc dược sĩ về cách tiêu hủy thuốc Lipodox an toàn giúp bảo vệ môi trường.

Tóm lại, thuốc lipodox là một loại hóa trị có công dụng trong điều trị một số loại ung thư như ung thư buồng trứng, đa u tủy, liên quan đến AIDS Kaposi sarcoma,... Lipodox hoạt động bằng cách làm chậm hoặc ngừng sự phát triển của tế bào ung thư. Tuy nhiên, Lipodox có thể gây ra một số tác dụng không mong muốn và tương tác thuốc, vì vậy hãy thông báo với bác sĩ những sản phẩm thuốc bạn đang sử dụng để giảm nguy cơ mắc tác dụng phụ và tăng hiệu quả cho quá trình điều trị.

Nguồn tham khảo: webmd.com