Ung thư gan nguyên phát: Nguyên nhân, triệu chứng, chẩn đoán và điều trị

Chức năng của gan giúp làm sạch máu, tiêu hóa thức ăn và lưu trữ đường mà cơ thể cần sử dụng để lấy năng lượng. Thông thường, các tế bào sẽ có một chu trình của tế bào từ thực hiện công việc của mình cho đến khi chúng bị hao mòn hoặc bị hỏng. Sau đó, các tế bào này chết và được thay thế bằng những tế bào gan mới. Nhưng khi mắc ung thư gan nguyên phát, những tế bào này không chết mà phát triển với tốc độ vượt quá tầm kiểm soát của cơ thể. Các tế bào ung thư bắt đầu chiếm lấy dinh dưỡng của có thể và khiến cho các tế bào bình thường khác khó thực hiện chức năng của gan.

Nguyên phát có nghĩa là ung thư xuất phát từ gan, nếu nó bắt đầu ở một nơi khác và lan đến gan của bạn, thì nó được gọi là ung thư gan thứ phát và phương pháp điều trị khác của hai loại ung thư này khác nhau.

Cả trẻ em và người lớn đều có thể mắc ung thư gan nguyên phát, nhưng bệnh này lại phổ biến hơn ở người già . Có nhiều loại ung thư nguyên phát khác nhau và nhiều cách để điều trị, do đó bác sĩ chuyên khoa sẽ lựa chọn phương pháp điều trị tốt nhất cho người bệnh.

Hiện nay nguyên nhân ung thư gan nguyên phát là gì chưa được xác định rõ ràng, nhưng người bệnh nếu có các yếu tố sau thì có thể dễ mắc bệnh:

• Virus viêm gan B mãn tính (HBV) hoặc nhiễm virus viêm gan C mãn tính (HCV), cả hai đều có thể dẫn đến xơ gan và ung thư gan

• Xơ gan, bệnh gan mạn tính do viêm gan hoặc uống bia rượu nhiều năm

• Bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu - thường gặp với người béo phì, ngay cả khi họ không uống rượu

• Một số bệnh về gan, chẳng hạn như bệnh hemochromatosis (khi cơ thể hấp thụ quá nhiều chất sắt) và bệnh Wilson (khi cơ thể hấp thụ quá nhiều đồng)

• Bệnh tiểu đường type II

• Ngoài ra, các thực phẩm có aflatoxin có nguy cơ mắc bệnh ung thư cao hơn. Aflatoxin là chất độc được tạo ra bởi một loại nấm mọc trên một số cây trồng như ngô và đậu phộng khi không được bảo quản đúng cách.

Ở giai đoạn rất sớm, phần lớn người bệnh không có chú ý quá nhiều về bất kỳ sự thay đổi nào của cơ thể với các triệu chứng rất chung chung như:

• Sốt

• Cảm giác như buồn nôn

• Chán ăn

• Yếu hoặc cảm thấy mệt mỏi hơn bình thường

Ngoài ra, người bệnh cũng có thể có:

• Sờ thấy một cục cứng ở hạ sườn bên phải

• Đau ở phía trên bên phải của bụng hoặc ở xương bả vai phải và lưng

• Chướng bụng

• Giảm cân không có lý do

• Phân trắng hoặc nước tiểu sẫm màu

• Mắt và da có màu hơi vàng

Ung thư tế bào gan (Hepatocellular cancer, viết tắt là HCC) cho đến nay là loại ung thư phổ biến nhất bắt đầu từ gan. Hầu hết những người mắc bệnh này thì trước đó đã mắc bệnh gan mãn tính như xơ gan. Các loại ung thư gan nguyên phát khác bao gồm:

• Ung thư đường mật (CCC: cholangiocarcinoma). Gan tạo ra mật, giúp tiêu hóa chất béo. Mật di chuyển ra khỏi gan trong các ống gọi là ống mật và đây là Ung thư xảy ra ở ống mật.

• Ung thư tế bào gan dạng tấm sợi (FHCC). Đây là một loại ung thư hiếm gặp. Không giống như ung thư nguyên phát điển hình, nó thường được tìm thấy ở những phụ nữ dưới 35 tuổi không mắc bệnh gan.

• U mạch máu ác tính (Angiosarcoma hoặc hemangiosarcoma). Cả hai bệnh ung thư này đều được tìm thấy trong mạch máu của gan.

• u nguyên bào gan (Hepatoblastoma). Bệnh ung thư hiếm gặp này thường được tìm thấy ở trẻ dưới 3 tuổi. Khi được điều trị sớm thì khả năng thành công rất cao.

Bệnh ung thư gan nguyên phát không phải là bệnh truyền nhiễm, do đó, không lây từ người bệnh ung thư sang người khỏe mạnh.

Ung thư gan nguyên phát có xu hướng xảy ra ở gan bị tổn thương do dị tật bẩm sinh, lạm dụng rượu hoặc nhiễm trùng mãn tính với các bệnh như viêm gan B và C, bệnh hemochromatosis và xơ gan.

Hơn một nửa số người được chẩn đoán mắc bệnh ung thư gan nguyên phát bị xơ gan, đây là tình trạng có sẹo trong gan thường do lạm dụng rượu. Viêm gan B và C và hemochromatosis có thể gây tổn thương vĩnh viễn và suy gan.

Ung thư gan cũng có thể liên quan đến béo phì và bệnh gan nhiễm mỡ.

Nhiều bệnh ung thư gan có thể được ngăn ngừa bằng cách giảm tiếp xúc với các yếu tố nguy cơ đã biết đối với căn bệnh này.

Tránh mắc bệnh và điều trị nhiễm trùng viêm gan B và C

• Trên toàn thế giới, yếu tố nguy cơ đáng kể nhất đối với ung thư gan là nhiễm trùng mạn tính với virus viêm gan B (HBV) và virus viêm gan C (HCV). Những vi-rút này có thể lây từ người sang người thông qua việc dùng chung kim bơm kim tiêm, quan hệ tình dục không an toàn và trong quá trình sinh con, vì vậy một số bệnh ung thư gan có thể tránh được bằng cách không dùng chung kim tiêm và sử dụng các biện pháp an toàn khi quan hệ tình dục như đeo bao cao su.

• Trung tâm kiểm soát và phòng ngừa dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC) khuyến nghị tất cả trẻ em cũng như người lớn có nguy cơ nên tiêm vắc-xin HBV để giảm nguy cơ mắc bệnh viêm gan và ung thư gan. Không có vắc-xin cho HCV. Ngăn ngừa nhiễm HCV, cũng như nhiễm HBV ở những người chưa được chủng ngừa, dựa trên sự hiểu biết về những nhiễm trùng này xảy ra như thế nào.

• Truyền máu cũng từng là một nguồn lây nhiễm viêm gan chính nhưng với tỷ lệ cực kỳ thấp.

• Những người có nguy cơ cao mắc HBV hoặc HCV nên được kiểm tra sức khỏe thường xuyên  để theo dõi bệnh gan và điều trị nếu cần.

Hạn chế sử dụng bia rượu và không thuốc lá

• Uống rượu có thể dẫn đến xơ gan, do đó, không uống rượu hoặc uống điều độ có thể giúp ngăn ngừa ung thư gan.

• Hút thuốc cũng làm tăng nguy cơ ung thư gan. Khi bỏ thuốc lá sẽ giúp giảm nguy cơ mắc bệnh ung thư này, cũng như nhiều bệnh ung thư và các bệnh gây nguy hiểm đến sức khỏe khác.

Duy trì cân nặng hợp lý:

Tránh béo phì có thể là một cách khác để giúp bảo vệ chống lại ung thư gan. Những người béo phì có nhiều khả năng mắc bệnh gan nhiễm mỡ và tiểu đường, cả hai đều có liên quan đến ung thư gan.

Bệnh ung thư gan nên ăn gì ? Cần tránh gì ?

Hạn chế tiếp xúc với hóa chất gây ung thư

Thay đổi cách thức một số loại ngũ cốc được lưu trữ ở các nước nhiệt đới và cận nhiệt đới có thể làm giảm tiếp xúc với các chất gây ung thư như aflatoxin. Nhiều quốc gia phát triển đã có quy định để ngăn chặn và giám sát ô nhiễm ngũ cốc.

Điều trị các bệnh làm tăng nguy cơ ung thư gan

Một số bệnh di truyền có thể gây ra bệnh xơ gan dẫn đến làm tăng nguy cơ mắc bệnh ung thư gan nguyên phát. Phát hiện và điều trị những căn bệnh này sớm có thể làm giảm nguy cơ này. Ví dụ, tất cả trẻ em trong các gia đình bị bệnh hemochromatosis nên được sàng lọc bệnh và điều trị nếu có.

Thông thường, bác sĩ sẽ khám tổng thể để kiểm tra các khối u hoặc bất cứ điều gì bất thường khác thông qua khám thực thể, hỏi về triệu chứng hiện tại và tiền sử bệnh tật của người bệnh.  

Sau đó, bác sĩ có thể chỉ định một số xét nghiệm như:

• Xét nghiệm máu để tìm kiếm các dấu ấn của bệnh ung thư có trong máu.

• Chẩn đoán hình ảnh như chụp CT, MRI và siêu âm để xem người bệnh có bao nhiêu khối u và vị trí của chúng.

• Sinh thiết, trong đó các tế bào hoặc mô được lấy ra để xem liệu chúng có phải là ung thư hay không. Thủ thuật này được thực hiện bằng đặt một cây kim vào khối u hoặc thông qua phẫu thuật để loại bỏ một phần của khối u.

• Trong một số trường hợp, người bệnh không cần phải sinh thiết vì chẩn đoán hình ảnh đã đủ để để chẩn đoán mắc bệnh ung thư.

Điều trị ung thư gan nguyên phát phụ thuộc vào tuổi tác, sức khỏe tổng thể, mức độ ung thư tiến triển và lựa chọn của người bệnh. Các phương pháp điều trị khác nhau có thể có tác dụng phụ khác nhau, và thường bác sĩ sẽ kết hợp nhiều biện pháp để tăng cường hiệu quả điều trị

Phẫu thuật:

Nếu người bệnh chỉ có một khối u nhỏ và ung thư chưa di căn, bác sĩ có thể chỉ định thực hiện phải phẫu thuật để loại bỏ khối u cùng với một phần của gan. Nhưng nếu người bệnh bị bệnh gan, thì sẽ không được chỉ định phẫu thuật.

Cắt bỏ khối u gồm nhiều phương pháp điều trị khác nhau nhằm tiêu diệt khối u mà không loại bỏ hoàn toàn tế bào ung thư ra khỏi cơ thể người bệnh. Điều này được gọi là cắt bỏ khối u và có thể được thực hiện bằng các biện pháp sau:

• Tiêm cồn (ethanol) vào khối u qua da là một phương pháp điều trị ung thư nguyên phát và thứ phát có kích thước nhỏ, số lượng ít, hoặc trong các trường hợp không còn khả năng phẫu thuật hoặc người bệnh từ chối phẫu thuật. Khi tiêm ethanol vào khối u thì ethanol có tác dụng làm mất nước, hoại tử, tắc mạch và xơ hóa khối u.

• Phẫu thuật lạnh (Cryosurgery), bác sĩ sẽ sử dụng nitơ lỏng để đóng băng và phá hủy khối u.

• Đốt sóng cao tần RFA (radio-frequency ablation) là phương pháp hủy mô bằng nhiệt gây ra do sự ma sát của các ion trong mô dưới tác động của dòng điện xoay chiều có tần số nằm trong khoảng sóng âm thanh  hoặc nhiệt vi sóng (Microwave Thermotherapy) để làm nóng và tiêu diệt khối u. Phương pháp này có hiệu quả tốt với các khối u < 3cm. Với các khối u lớn hơn, phải dùng hai kim một điện cực hoặc kim có chùm 3 điện cực. Hiện nay có xu hướng kết hợp với nút hoá chất động mạch gan.

• Thắt động mạch gan chung hay động mạch gan riêng nhằm mục đích cắt nguồn nuôi dưỡng của khối u.

Xạ trị

Phương pháp điều trị này sử dụng bức xạ năng lượng cao từ tia X và các nguồn khác để tiêu diệt tế bào ung thư. Người bệnh có thể được chiếu xạ từ bên ngoài cơ thể hoặc bên trong.

Hóa trị

Đối với bệnh ung thư gan, bơm hóa chất chống ung thư qua dây chằng tròn thì thuốc sẽ ngấm thẳng vào gan và tập trung ở khối u nhiều hơn so với cho thuốc theo đường toàn thân từ 1 đến 3 lần và chu kỳ 1 tháng 1 lần.

Xem thêm:

• Trị ung thư gan bằng cách “chặn đứng” mạch máu nuôi khối u ác tính

• Phương pháp điều trị ung thư gan cho từng giai đoạn bệnh

• Tại sao ung thư gan ở nam nhiều hơn nữ?

• Bệnh ung thư gan nên ăn gì ? Cần tránh gì ?

• Gói Tầm soát và phát hiện sớm ung thư gan

• Bệnh tiểu đường type 2: Nguyên nhân, biến chứng nguy hiểm, đối tượng dễ mắc nhất