Vắc-xin Sabin là vắc-xin gì?

Vắc-xin bại liệt sống giảm độc lực do Albert Sabin phát triển được sử dụng bằng đường uống. Đồng thời, nó cũng mang lại hiệu quả cao trong việc ngăn chặn lây truyền bệnh bại liệt từ người sang người. Bởi vắc-xin Sabin có thể tạo khả năng miễn dịch đối với cả ba loại huyết thanh bệnh bại liệt.

Bệnh bại liệt là bệnh truyền nhiễm do poliovirus (virus gây bệnh viêm tủy xám). Nhóm virus polio xâm nhập vào đường tiêu hoá đặc biệt là hầu họng và ruột. Thời gian ủ (các dấu hiệu và triệu chứng đầu tiên) dao động từ ba đến 35 ngày. Trong khoảng 0,5% các trường hợp mắc bệnh sẽ bị yếu cơ dẫn đến không thể di chuyển được. Điều này, có thể xảy ra trong vài giờ đến vài ngày. Vị trí yếu cơ thường liên quan đến chân và ít phổ biến đến các cơ đầu, cổ và cơ hoành.

Virus gây bệnh bại liệt thường lây truyền từ người sang người thông qua phân của người nhiễm bệnh xâm nhập vào miệng. Nó có thể lây lan qua thức ăn hoặc nước uống có chứa phân người. Nhưng nó ít lây lan từ nước bọt của người nhiễm bệnh. Những người nhiễm bệnh có thể lây bệnh cho người khỏe mạnh trong tố đa 6 tuần ngay cả khi không có triệu chứng hay dấu hiệu gì.

Quá trình phục hồi ban đầu của bệnh bại liệt thường xảy ra các biến chứng như rối loạn cơ bắp, tê liệt hoặc thậm chí có thể gây ra biến dạng xương, thắt chặt các khớp. Ngoài ra, bệnh còn gây ra các biến chứng khác do bất động kéo dài liên quan đến phổi, thận và tim như phù phổi, viêm phổi do hít, nhiễm trùng đường tiết niệu, sỏi thận, viêm ruột, viêm cơ tim...

Đầu những năm 1950, có khoảng 25.000 đến 50.000 người mắc bệnh bại liệt hàng năm. Khi đó, Jonas Salk (1914-1995) đã trở thành vị anh hùng xoa dịu nỗi sợ hãi về căn bệnh đáng sợ bằng vắc-xin bại liệt do ông tìm ra và được phê chuẩn vào năm 1955. Mặc dù đây là vắc-xin bại liệt đầu tiên nhưng nó không phải là thuốc cuối cùng. Albert Bruce Sabin (1906-1993) đã tìm ra một loại vắc-xin uống ở Hoa Kỳ vào những năm 1960 thay thế cho vắc-xin của Salk.

Vắc-xin sabin là một loại vắc-xin bại liệt sống giảm độc lực được phát triển bởi Albert Sabin. Cùng thời điểm đó, Sabin và nhiều nhà khoa học khác đều tin rằng chỉ có một loại virus sống mới có thể đảm bảo khả năng miễn dịch trong một thời gian dài.

2.1. Quá trình hình thành vắc-xin bại liệt sống giảm độc lực Sabin

Sau chiến tranh thế giới thứ hai, nhà khoa học Albert Sabin nhận nhiệm vụ tại Đại học Y khoa Cincinnati và trở lại nghiên cứu bệnh bại liệt. Để tìm hiểu càng nhiều càng tố về căn bệnh này, ông và các đồng nghiệp đã tiến hành khám nghiệm tử thi trên tất cả mọi người trong vòng 400 dặm của Cincinnati đã chết vì bệnh bại liệt. Những khám nghiệm tử thi đã chỉ ra rằng virus bại liệt ảnh hưởng đến cả đường ruột và hệ thần kinh trung ương. Từ phát hiện này, Sabin đã có thể chứng minh rằng bệnh bại liệt trước tiên đã tấn công đường ruột trước khi chuyển sang mô thần kinh. Phát hiện này cho thấy virus có thể được phát triển trong các mô không phải là mô thần kinh.

Cùng với khoảng thời gian Salk bắt đầu nghiên cứu của ông với vắc-xin tiêu diệt virus, thì Sabin lại bắt đầu với vắc-xin sống giảm độc lực. Sabin nhận thấy rằng, vắc-xin uống sẽ vượt trội hơn so với đường tiêm, vì sẽ dễ quản lý hơn. Ông bắt đầu phát triển và thử nghiệm nhiều chủng virus ở động vật và nuôi cấy mô. Cuối cùng, ông cũng tìm thấy ba chủng virus đột biến xuất hiện để kích thích sản xuất kháng thể mà không gây tê liệt. Sabin sau đó đã thử nghiệm các chủng này trên người (đối tượng này gồm chính ông, gia đình, cộng sự nghiên cứu và tù nhân ở trại cải tạo Chillicothe).

2.2. Kiểm tra vắc-xin bại liệt sống

Bởi vì vắc-xin tiêu diệt virus của Salk đã được sử dụng thành công ở Hoa Kỳ, nên vắc-xin bại liệt sống của Sabin không thể nhận được hỗ trợ cho một thử nghiệm thực địa quy mô lớn giống như vắc-xin của Salk. Năm 1957, Sabin đã thuyết phục Bộ Y tế Liên Xô về việc tiến hành nghiên cứu thực địa bằng vắc-xin của mình. Sau thi thử nghiệm thành công ở Liên Xô vào năm 1960, Vụ Y tế công cộng Hoa Kỳ đã phê chuẩn vắc-xin này vào năm 1961 để sản xuất tại Hoa Kỳ. Đồng thời, Tổ chức Y tế thế giới (WHO) cũng bắt đầu sử dụng vắc-xin sống được sản xuất lại Liên Xô.

Vắc-xin bại liệt sống giảm độc lực của Sabin (vắc-xin bại liệt đường ống dưới dạng giọt hoặc một viên đường) đã sớm thay thế vắc-xin của Salk, và được sử dụng nhiều nơi trên toàn thế giới. Năm 1994, tuyên bố bại liệt đã được loại bỏ khỏi bán cầu Tây do các chiến dịch tiêm chủng hàng loạt và lặp lại ở Trung và Nam Mỹ.

Tiêm chủng vắc-xin nói chung và tiêm vắc-xin phòng bại liệt nói riêng là hoạt động kích hoạt bộ nhớ của hệ thống miễn dịch mà không gây bệnh cho người tiêm. Bởi vì khi cơ thể tiếp xúc với nhiễm trùng, hệ thống miễn dịch sẽ nhớ lại các vi khuẩn đã đồng thời kích hoạt một loạt phản ứng vô hiệu hóa và hạn chế tác hại của chúng.

Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec đã triển khai tiêm chủng rất nhiều vắc-xin phòng bệnh trong đó có cả chủng vắc-xin bại liệt. Bên cạnh đó, Vinmec hiện đang cung cấp Chương trình tiêm chủng trọn gói với nhiều loại vắc-xin đa dạng cho các đối tượng khác nhau, từ trẻ sơ sinh, trẻ nhỏ, người lớn, phụ nữ trước và trong khi mang thai.

Nguồn tham khảo: sciencehistory.org