Thành phần vắc - xin gồm có những gì?

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Bác sĩ chuyên khoa I Trần Thanh Phước - Trung tâm Nhi - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Times City.

Các thành phần của vắc - xin thường bao gồm muối nhôm, formaldehyde, kháng sinh, chất ổn định, chất bảo quản và thành phần tá dược. Những thành phần này có vai trò tạo ra đáp ứng miễn dịch, tăng tính ổn định, độ an toàn, thời gian tác dụng và dùng trong bào chế vắc - xin.

Muối nhôm được tích hợp vào một số công thức vắc - xin như một chất bổ trợ tác dụng. Chất bổ trợ tác dụng là chất được thêm vào thành phần của vắc - xin để tăng cường hiệu quả đáp ứng miễn dịch của những người được tiêm chủng. Các muối nhôm được cấp phép sử dụng trong một số vắc - xin là nhôm hydroxit, nhôm phốt-phát, phèn nhôm (kali nhôm sunfat) hoặc muối nhôm hỗn hợp. Ví dụ: muối nhôm được sử dụng trong vắc - xin DTaP, vắc - xin liên hợp phòng ngừa phế cầu khuẩn (PCV13) và vắc - xin viêm gan B (HepB).

Nhôm là thành phần vắc - xin đã được chứng mình về độ an toàn trong hơn sáu thập kỷ sử dụng và chỉ liên quan đến các phản ứng nghiêm trọng tại một số khu vực. Một nghiên cứu của Cục quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA) kết luận rằng nguy cơ phơi nhiễm nhôm đối với trẻ sơ sinh từ tất cả các loại vắc - xin được khuyến nghị chủng ngừa cho trẻ trong năm đầu đời là rất thấp. Nghiên cứu này cung cấp thêm thông tin khoa học xác nhận rằng lợi ích của nhôm trong vắc - xin vượt xa mọi lo ngại về mặt lý thuyết về tác hại tiềm tàng của nhôm đối với trẻ sơ sinh. Hơn nữa, nguồn cung cấp nguyên tố nhôm phổ biến nhất là từ thực phẩm và nước uống.

Cervarix là vắc - xin chủng ngừa ung thư cổ tử cung do papillomavirus ở người loại 16 và 18 có thành phần AS04 trong công thức. AS04 là sự kết hợp của nhôm hydroxit và monophosphoryl lipid A (MPL). MPL là một chất giống như chất béo tinh khiết.

Một loại vắc - xin để phòng ngừa cúm H5N1 (thường được gọi là cúm gia cầm) có chứa chất bổ trợ AS03, một loại nhũ tương trong dầu. AS03 được tạo thành từ các hợp chất nhờn, D,L-alpha-tocopherol (vitamin E), squalene và một chất nhũ hóa - polysorbate 80, giúp các thành phần của vắc - xin trộn lẫn với nhau để tạo nên hỗn hợp đồng nhất.

Fluad là một loại vắc - xin để phòng ngừa cúm theo mùa ở người lớn từ 65 tuổi trở lên, có chứa thành phần MF59, cũng là một dạng nhũ tương trong dầu tương tự như squalene.

Heplisav-B là vắc - xin ngăn ngừa virus viêm gan B ở người lớn từ 18 tuổi trở lên, có chứa CpG 1018, một tá dược tạo nên dựa trên trình tự tái tổ hợp ADN.

Khi đánh giá một loại vắc - xin về tính an toàn và hiệu quả, FDA coi tá dược, hay các chất bổ trợ là một thành phần của vắc - xin và không được cấp phép riêng.

Một số loại vắc - xin có thể chứa một lượng nhỏ kháng sinh để ngăn ngừa nhiễm vi khuẩn trong quá trình bào chế vắc - xin. Những kháng sinh có khả năng gây ra phản ứng dị ứng nghiêm trọng (ví dụ, penicillin, cephalosporin và sulfonamide) sẽ không được sử dụng trong sản xuất vắc - xin và do đó không có trong thành phần vắc - xin. Ví dụ về kháng sinh được sử dụng trong quá trình bào chế vắc - xin bao gồm neomycin, polymyxin B, streptomycin và gentamicin.

Đôi khi thành phần các kháng sinh có mặt trong vắc - xin với số lượng rất nhỏ hoặc không thể phát hiện được. Ví dụ, thuốc kháng sinh được sử dụng trong một số phương pháp sản xuất để chế tạo vắc - xin cúm bất hoạt. Chúng được sử dụng để làm giảm sự phát triển của vi khuẩn trong trứng (nguyên liệu sản xuất vắc - xin) trong các bước sản xuất, vì trứng không phải là sản phẩm vô trùng. Hàm lượng kháng sinh trong các bước thanh lọc tiếp theo giảm xuống rất nhỏ hoặc không thể phát hiện được. Mối liên quan giữa lượng rất nhỏ kháng sinh có trong thành phần vắc - xin với các phản ứng dị ứng nghiêm trọng là không rõ ràng.

Formaldehyde đã được chứng minh về độ an toàn trong quy trình sản xuất một số loại vắc - xin. Thành phần này được sử dụng với vai trò làm bất hoạt virus để chúng không thể gây bệnh (ví dụ: virus bại liệt được sử dụng để sản xuất vắc - xin bại liệt) và để giải độc tố vi khuẩn, chẳng hạn như độc tố được sử dụng để tạo ra vắc - xin bạch hầu.

Formaldehyde được pha loãng trong quá trình bào chế vắc - xin, nhưng hàm lượng còn lại của formaldehyde có thể được tìm thấy trong một số loại vắc - xin. Mặc dù vậy, lượng formaldehyde có trong một số loại vắc - xin là rất nhỏ so với nồng độ giới hạn cho phép. Formaldehyde cũng được sản xuất tự nhiên trong cơ thể con người để tạo ra năng lượng và sản sinh ra các vật liệu cơ bản cần thiết cho các hoạt động sống. Điều này bao gồm quá trình tạo ra các axit amin, là nguyên liệu tạo ra protein, rất quan trọng đối với cơ thể con người.

Formaldehyde cũng được tìm thấy trong môi trường tự nhiên và được ứng dụng theo những cách khác nhau. Chúng được sử dụng để sản xuất ra vật liệu xây dựng, làm chất bảo quản trong phòng thí nghiệm và sản xuất ra nhiều sản phẩm gia dụng.

Bản chất của formaldehyde trong thành phần vắc - xin, trong cơ thể và trong môi trường tự nhiên là như nhau khi cơ thể phân hủy cơ chất này. Lượng formaldehyde trong cơ thể của một người phụ thuộc vào trọng lượng cơ thể, do đó em bé thường có hàm lượng formaldehyde thấp hơn người lớn. Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng, đối với một trẻ sơ sinh có cân nặng trung bình 2,7 - 3,6 kg, lượng formaldehyde trong cơ thể của chúng sẽ cao gấp 50 - 70 lần so với hàm lượng mà chúng có thể nhận được từ một liều vắc - xin hoặc từ một loại vắc - xin được tiêm liên tục theo thời gian.

Việc tiếp xúc quá nhiều với formaldehyde có thể gây ung thư, nhưng theo những nghiên cứu mới nhất, nguy cơ dẫn đến ung thư cao nhất là khi chúng ta hít formaldehyde từ không khí qua hơi thở và xảy ra thường xuyên hơn ở những người phải liên tục tiếp xúc với formaldehyde trong công việc. Không có bằng chứng liên quan đến khả năng gây ung thư khi tiếp xúc không thường xuyên với một lượng nhỏ formaldehyde trong thành phần của vắc - xin.

Những chất này có thể được thêm vào thành phần vắc - xin với vai trò là chất ổn định. Chất ổn định giúp bảo vệ vắc - xin khỏi những điều kiện bất lợi trong quá trình sản xuất, như khi sấy khô (đối với những vắc - xin được đông khô).

Các chất ổn định được thêm vào vắc - xin bao gồm: Các loại đường (như sucrose và lactose), các axit amin (như glycine hoặc muối monosodium của axit glutamic) và protein (như albumin huyết thanh hoặc gelatin). Trên thực tế, đường, axit amin và protein là những thành phần rất thường gặp trong cuộc sống hàng ngày, đặc biệt là trong chế độ ăn uống và còn được sản sinh tự nhiên trong cơ thể con người.

Chất bảo quản được thêm vào một số công thức vắc - xin để ngăn chặn sự phát triển của vi khuẩn hoặc nấm ảnh hưởng đến quá trình bảo quản và sử dụng sau này.

Trong bào chế vắc - xin virus, nguồn virus thường được phát triển trong các tế bào. Những tế bào này cần một nguồn dinh dưỡng để duy trì sự sống. Nhiều trường hợp người ta có thể cung cấp dinh dưỡng cho tế bào bằng huyết thanh từ bào thai bò.

Nguồn tham khảo: Cdc.gov và Fda.gov