Người lớn có cần tiêm phòng cúm mùa?

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Bác sĩ chuyên khoa II Huỳnh Thi Diễm Thúy - Bác sĩ tư vấn vắc-xin - Khoa Nhi - Sơ sinh, Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Central Park.

Vắc-xin cúm là một loại vắc-xin được sản xuất hàng năm nhằm bảo vệ cơ thể khỏi bệnh cúm - một bệnh về đường hô hấp do virus gây ra và lây truyền nhanh chóng. Cúm có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng về sức khỏe, nghiêm trọng nhất là tử vong.

Tiêm phòng là cách để phòng bệnh cúm. Có một số loại vắc-xin cúm được sử dụng trong phòng bệnh cúm bao gồm:

• Vắc - xin cúm: Vắc - xin cúm được áp dụng cho các đối tượng từ 6 tháng tuổi trở lên. Đây là loại vắc-xin không hoạt động, có nghĩa là nó được tạo ra bằng cách sử dụng một loại vi-rút chết, khi thuốc tiêm vào cơ thể sẽ sản xuất kháng thể kháng lại vi - rút. Những người từ 18 - 64 tuổi có thể lựa chọn tiêm phòng cúm bằng mũi tiêm trong da. Mũi tiêm này sử dụng kim tiêm nhỏ hơn bình thường và đi vào lớp trên cùng của da thay vì cơ. Các vắc-xin nói chung là an toàn cho những người bị dị ứng trứng. Nếu bị dị ứng nặng, bạn nên đến cơ sở y tế có khả năng điều trị phản ứng dị ứng nghiêm trọng sau tiêm phòng.
• Fluzone liều cao: Vắc-xin bất hoạt Fluzone được sử dụng cho những người từ 65 tuổi trở lên, vì người già có hệ miễn dịch yếu hơn. Loại vắc - xin này được ưu tiên thay thế cho vắc - xin cúm thông thường nếu sẵn có đối với người cao tuổi.
• Vắc-xin không trứng: Không giống như hầu hết các vắc-xin cúm, thành phần của loại vắc - xin cúm này không chứa trứng. Do đó, vắc - xin được áp dụng cho những người bị dị ứng nặng với trứng.
• Vắc - xin dạng xịt mũi: Vắc-xin cúm dạng xịt mũi là vắc-xin sống giảm động lực, hay LAIV. Không giống như vắc - xin cúm được tiêm thông thường, loại vắc - xin này được tạo ra từ vi-rút cúm sống đã được làm suy yếu. Tuy nhiên, bạn không thể bị cúm từ vắc-xin xịt mũi. Vắc - xin dạng xịt mũi được áp dụng cho những người khỏe mạnh, không mang thai ở độ tuổi từ 2 - 49.

Có từ 3 - 4 chủng vi - rút cúm được phòng ngừa bởi các loại vắc-xin cúm khác nhau thay đổi từ năm này sang năm khác. Đó là vì vi-rút cúm liên tục thay đổi. Các nhà khoa học phát triển các loại vắc-xin cúm mới mỗi mùa dựa trên nghiên cứu dự đoán những chủng nào sẽ dễ gây bệnh nhiều nhất trong cộng đồng.

Mùa cúm ở mỗi nơi là khác nhau, tùy thuộc vào nơi bạn sinh sống. Nó có thể chạy từ tháng 10 đến tháng 5. Bạn nên chủng ngừa ngay khi vắc-xin được cung cấp đến các bệnh viện và trung tâm dự phòng. Mất khoảng 2 tuần để vắc-xin cúm bắt đầu hoạt động, vì vậy nếu bạn được bảo vệ đầy đủ thì nên đi tiêm phòng càng sớm càng tốt. Thông thường, vắc-xin cúm theo mùa sẵn có từ tháng 9 đến mùa xuân.

CDC khuyến nghị hầu hết người trưởng thành đều nên chủng ngừa cúm hàng năm, đặc biệt là những người có nguy cơ cao bị biến chứng liên quan đến cúm và những người thường xuyên tiếp xúc với đối tượng như vậy, chẳng hạn như nhân viên y tế.

Bạn có nhiều nguy cơ xảy ra các biến chứng nghiêm trọng liên quan đến cúm và nên chủng ngừa cúm nếu mắc các bệnh tật sau:

• Hen suyễn (ngay cả khi bệnh nhẹ / được kiểm soát) hoặc bệnh phổi khác
• Rối loạn não, tủy sống, thần kinh hoặc chấn thương như đột quỵ, động kinh, thiểu năng trí tuệ, loạn dưỡng cơ, bại não hoặc chấn thương tủy sống
• Bệnh tiểu đường và các rối loạn nội tiết khác
• Động kinh
• Bệnh về thận hoặc tổn thương thận
• Bệnh tim mạch
• Bệnh gan hoặc tổn thương gan
• Rối loạn chuyển hóa (như rối loạn chuyển hóa di truyền và rối loạn ty thể)
• Bệnh béo phì (BMI từ 40 trở lên)
• Bệnh hồng cầu hình liềm và các rối loạn về máu khác
• Hệ thống miễn dịch suy yếu do một số bệnh hoặc sau điều trị bệnh.

Nguy cơ phát triển các biến chứng liên quan đến cúm cũng tăng lên nếu bạn:

• Lớn hơn 50 tuổi hoặc nhỏ hơn 2 tuổi
• Phụ nữ mang thai
• Người Mỹ da đỏ hoặc thổ dân Alaska

Bạn cũng nên chủng ngừa cúm nếu bạn sống trong viện dưỡng lão hoặc cơ sở chăm sóc dài hạn khác.

Bạn KHÔNG nên chủng ngừa cúm nếu:

• Có tiền sử mắc hội chứng Guillain-Barre trong vòng 6 tuần sau khi chủng ngừa cúm
• Có tiền sử phản ứng nghiêm trọng với vắc-xin cúm
• Bị dị ứng nặng với bất kỳ thành phần nào có trong vắc-xin

Từ lâu, người ta khuyên rằng những người bị dị ứng với trứng không nên tiêm phòng cúm. Tuy nhiên, Trường Đại học Dị ứng, Hen và Miễn dịch Hoa Kỳ cho biết vắc-xin chứa một lượng protein trứng thấp đến mức không có khả năng gây ra phản ứng dị ứng ở những người bị dị ứng trứng. Nếu bạn bị dị ứng trứng nặng (sốc phản vệ), hãy nói chuyện với bác sĩ trước khi chủng ngừa cúm. Ngoài ra, tiêm phòng vắc-xin cúm không trứng là sự lựa chọn tốt hơn.

Vắc-xin cúm dạng xịt mũi chỉ có thể được sử dụng ở những người trẻ tuổi, khỏe mạnh không mang thai. Ngoài liệt kê ở trên, người lớn cũng KHÔNG nên tiêm vắc-xin cúm dạng xịt mũi nếu:

• Đang mang thai
• Độ tuổi từ 50 trở lên
• Hệ miễn dịch suy yếu do bệnh hoặc một số phương pháp điều trị bệnh
• Mắc bệnh mạn tính, chẳng hạn như bệnh tiểu đường, bệnh thận hoặc bệnh tim hoặc phổi
• Có vấn đề về hô hấp hoặc nuốt (động kinh hoặc bại não)
• Khó thở do viêm mũi hoặc các vấn đề khác về mũi
• Bạn không nên dùng vắc-xin cúm dạng xịt mũi nếu thường xuyên tiếp xúc với những người có hệ miễn dịch bị suy yếu nghiêm trọng.

Nếu bạn bị bệnh ở mức độ vừa đến nặng, bác sĩ có thể khuyên bạn nên chờ cho đến khi bình phục. CDC nói rằng bạn vẫn có thể chủng ngừa nếu bị bệnh nhẹ như sốt lạnh hoặc sốt nhẹ. Nếu bạn bị nghẹt mũi, bác sĩ có thể khuyên bạn nên chờ để được tiêm vắc-xin cúm dạng xịt mũi, hoặc tiêm vắc - xin cúm thay thế.

Vắc-xin có thể có thể gây ra tác dụng phụ nhưng nguy cơ gây hại hoặc tử vong do vắc-xin cúm là rất hiếm. Tiêm phòng cúm và xịt mũi có thể gây ra các tác dụng phụ khác nhau. Tác dụng phụ của vắc-xin cúm có thể bao gồm:

• Sốt nhẹ
• Đau cơ
• Đau nhức toàn thân, mẩn đỏ hoặc sưng nơi tiêm thuốc

Vắc-xin cúm dạng xịt mũi cho người lớn có thể gây ra:

• Ho
• Nhức đầu, đau cơ
• Chảy nước mũi, nghẹt mũi
• Viêm họng

Vắc - xin cúm cũng có thể gây ra phản ứng dị ứng. Các phản ứng dị ứng có thể kéo dài trong vòng vài phút đến vài giờ sau khi được tiêm vắc-xin. Một số dấu hiệu của phản ứng dị ứng nghiêm trọng như:

• Thay đổi hành vi
• Khó thở, bao gồm thở khò khè
• Chóng mặt
• Giọng khàn
• Nổi mề đay
• Da nhợt nhạt
• Tim đập loạn nhịp
• Cơ thể yếu ớt

Bạn nên tiếp tục theo dõi tại bệnh viện sau khi tiêm phòng cúm 30 phút để đề phòng các biến chứng xảy ra.

Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec hiện cung cấp dịch vụ tiêm vắc-xin cúm gồm Vaxigrip và Influvac.

Vaxigrip (0,25ml và 0,5ml) do hãng Sanofi Pasteur (Pháp) sản xuất. Đây là tập đoàn dược phẩm đã có hơn 100 năm hoạt động về lĩnh vực chủng ngừa để bảo vệ sức khỏe con người. Tại Việt Nam, vắc-xin Vaxigrip của Sanofi đã được Cục Quản lý Dược - Bộ Y tế cấp phép lưu hành vào ngày 30/10/2018.

Influvac (0,25ml và 0,5ml) do hãng Abbott- Hà Lan sản xuất.

Dịch vụ tiêm vắc-xin tại Bệnh viện Vinmec đem lại cho khách hàng những lợi ích sau:

• Khách hàng đến sử dụng dịch vụ tiêm vắc-xin sẽ được các bác sĩ chuyên khoa thăm khám, sàng lọc đầy đủ các vấn đề về thể trạng và sức khỏe, tư vấn về vắc-xin phòng bệnh và phác đồ tiêm, cách theo dõi và chăm sóc khách hàng sau tiêm chủng trước khi ra chỉ định tiêm vắc-xin theo khuyến cáo mới nhất của Bộ Y tế & Tổ chức Y tế Thế giới nhằm đảm bảo hiệu quả và an toàn nhất cho người tiêm vắc-xin.
• Đội ngũ bác sĩ giàu kinh nghiệm, chuyên nghiệp, áp dụng cách giảm đau hiệu quả cho khách hàng trong quá trình tiêm chủng.
• 100% khách hàng tiêm chủng được theo dõi 30 phút sau tiêm và đánh giá lại sức khỏe trước khi ra về.
• Được theo dõi đa khoa trước, trong và sau tiêm chủng tại Hệ thống y tế Vinmec và luôn có ekip cấp cứu sẵn sàng phối hợp với phòng tiêm chủng xử trí các trường hợp sốc phản vệ, suy hô hấp - ngừng tuần hoàn, đảm bảo xử lý kịp thời, đúng phác đồ khi có sự cố xảy ra.
• Đặc biệt, phòng tiêm chủng thoáng mát, có khu vui chơi dành cho trẻ em, giúp trẻ có cảm giác thoải mái và tâm lý tốt trước và sau khi tiêm chủng.
• Vắc-xin được nhập khẩu và bảo quản tại hệ thống kho lạnh hiện đại, với dây chuyền bảo quản lạnh (Cold chain) đạt tiêu chuẩn GSP, giữ vắc-xin trong điều kiện tốt để đảm bảo chất lượng.
• Trường hợp bố mẹ đưa con đi tiêm sẽ nhận tin nhắn nhắc lịch trước ngày tiêm và thông tin tiêm chủng của bé sẽ được đồng bộ với hệ thống thông tin tiêm chủng quốc gia.

Nguồn tham khảo: Cdc.gov; webmd.com