Khi nào nên tiêm vắc-xin sởi đơn thay vì vắc-xin phối hợp sởi-quai bị-rubella MMR II?

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi BS.Nguyễn Hải Hà - Trưởng Đơn nguyên vắc xin – Khoa Ngoại trú Nhi - Trung tâm Nhi - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Times City.

Sởi là bệnh truyền nhiễm thường gặp vào vụ đông xuân, có thể gây thành dịch, lây qua đường hô hấp do virus sởi gây nên. Đây là một trong những bệnh gây tử vong hàng đầu ở trẻ em dưới 5 tuổi. Hiện vắc-xin phòng sởi đơn (MVVAC) và vắc-xin phối hợp phòng sởi-rubella (MR), phòng sởi-quai bị-rubella(MMR) đã được triển khai trong chương trình tiêm chủng mở rộng và tiêm chủng dịch vụ tại Việt Nam để phòng ngừa bệnh. Vậy khi nào thì nên tiêm vắc-xin sởi đơn thay vì vắc-xin sởi phối hợp?

Vắc-xin sởi đơn thường được sử dụng tại Việt Nam là vắc-xin MVVAC, đây là vắc-xin sống giảm độc lực chủng virus AIK-C, được nuôi cấy trên tế bào phôi gà sạch SPF tiên phát, có tác dụng phòng ngừa bệnh sởi cho cả trẻ em lẫn người lớn. Vậy vắc-xin sởi đơn tiêm khi nào ?

Theo chương trình tiêm chủng mở rộng, vắc-xin sởi đơn MVVAC được tiêm cho trẻ em từ 9 tháng tuổi, nhắc lại liều 2 có thành phần sởi lúc 18 tháng tuổi (thường là vắc-xin sởi-rubella MR). Trong trường hợp có dịch sởi hoặc trẻ có nguy cơ cao nhiễm sởi có thể tiêm vắc-xin sởi đơn MVVAC cho trẻ từ 6 tháng tuổi.

Vắc-xin MMR II là loại vắc-xin sống, giảm độc lực giúp tạo miễn dịch phòng 3 bệnh là sởi, quai bị và rubella đều là những căn bệnh nguy hiểm gây biến chứng nặng nề cho trẻ em và trẻ sơ sinh nếu phụ nữ có thai nhiễm bệnh.

Lịch chủng ngừa của vắc-xin phối hợp này đối với trẻ em là tiêm mũi đầu tiên vào khoảng 12-15 tháng tuổi hoặc muộn hơn để tránh tương tác với kháng thể của mẹ truyền sang con. Mũi tiêm nhắc lại thứ 2 sẽ được tiêm cách mũi đầu tiên 4 năm (có thể tiêm khi trẻ 4-6 tuổi hoặc sớm hơn nếu có dịch xảy ra).

Nếu trẻ tiêm vắc-xin sởi đơn MVVAC lúc 9 tháng tuổi thì 15 tháng tuổi có thể tiêm vắc-xin phòng sởi-quai bị- rubella (MMR II) mũi 1, nhắc lại MMR II mũi 2 sau 4 năm.

Như vậy có thể thấy rằng hiệu quả phòng chống sởi là tương đương ở các loại chế phẩm vắc-xin nếu đối tượng tiêm chủng được tiêm đủ liều và đúng thời điểm. Hai loại vắc-xin kể trên đều là vắc-xin sống giảm độc lực và ở dạng bột khô cần được pha hồi chỉnh trước khi tiêm nên tác dụng phụ khi tiêm cũng không có nhiều khác biệt, vì vậy thời điểm tiêm chính là yếu tố quyết định để cân nhắc sử dụng vắc-xin sởi đơn hay vắc-xin sởi phối hợp.

Vắc-xin sởi đơn MVVAC: Là vắc-xin nằm trong chương trình tiêm chủng mở rộng cho trẻ em ở Việt Nam, tiêm 2 mũi vào tháng thứ 9 và 18 trong giai đoạn đầu đời của trẻ (18 tháng có thể tiêm thay thế bằng vắc-xin sởi-rubella MR). Vắc-xin sởi đơn MVVAC cũng được tiêm tăng cường khi có dịch sởi cho trẻ em từ 6 tháng tuổi và trong các chiến dịch phòng sởi cho đối tượng người lớn.

Vắc-xin sởi đơn MVVAC được chỉ định để chủ động gây miễn dịch phòng bệnh sởi cho đối tượng từ 6 tháng tuổi khi:

• Tăng cường trong thời kì bùng phát sởi
• Khi trẻ < 9 tháng có nguy cơ cao bị sởi
• Đối với quần thể di cư, tị nạn, hoặc trong vùng xung đột
• Đối với trẻ nhiễm HIV hoặc phơi nhiễm HIV

Vắc-xin phối hợp phòng sởi-quai bị-rubella (MMR II): Là vắc-xin tiêm trong Chương trình tiêm chủng dịch vụ, thường tiêm cho trẻ từ 12 tháng tuổi trở lên và tiêm nhắc lại vào 4-6 tuổi (thường 2 mũi cách nhau 4 năm). Vắc-xin này phù hợp với mọi đối tượng trừ phụ nữ mang thai và người mẫn cảm với thành phần của vắc-xin. Một số cơ sở tiêm chủng dịch vụ có thể sử dụng vắc-xin MMR II tiêm cho trẻ em từ 9 tháng tuổi, sau 6 tháng sẽ nhắc MMR II mũi 2 và nhắc lại mũi 3 sau 4 năm. Tuy nhiên MMR II tiêm trước 12 tháng tuổi thường chỉ đạt được kháng thể phòng sởi tối đa. Do đó, vắc-xin sởi đơn MVVAC nên được sử dụng cho trẻ dưới 12 tháng tuổi, từ 12 tháng tuổi trở lên nên sử dụng vắc-xin phối hợp MMR II để phòng được cả 3 bệnh sởi -quai bị-rubella.

Hiện nay tại Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec đang có vắc-xin sởi đơn MVVAC 10 liều/5 ml, do Trung tâm nghiên cứu sản xuất vắc xin và Sinh phẩm Y tế Việt Nam cung cấp và vắc-xin phòng sởi-quai bị-rubella (MMR II), do hãng MSD của Mỹ sản xuất.

Khách hàng sử dụng dịch vụ tiêm phòng tại hệ thống bệnh viện Vinmec có thể yên tâm với các ưu điểm nổi bật sau:

• Trước khi tiêm vắc-xin, tất cả khách hàng được khám sàng lọc trước tiêm với các bác sĩ chuyên khoa Nhi – vắc-xin để giúp khách hàng đảm bảo sức khỏe tốt nhất khi tiêm chủng. Bác sĩ sẽ tư vấn các loại vắc-xin phòng bệnh phù hợp với từng lứa tuổi theo khuyến cáo mới nhất của Bộ Y tế & Tổ chức Y tế thế giới cũng như cách theo dõi phản ứng sau tiêm vắc-xin.
• Đội ngũ bác sĩ và điều dưỡng nhi giàu kinh nghiệm, chuyên nghiệp, hiểu tâm lý trẻ giúp gia đình yên tâm trong quá trình tiêm chủng.
• 100% đối tượng tiêm chủng được theo dõi và đánh giá lại sức khỏe trước khi ra về.
• Phòng theo dõi sau tiêm chủng được trang bị đầy đủ các phương tiện cấp cứu; đội ngũ bác sĩ - điều dưỡng được đào tạo về xử trí cấp cứu phản vệ nhằm đảm bảo xử lý kịp thời, đúng phác đồ khi có sự cố xảy ra. Ngoài ra, hệ thống Bệnh viện Vinmec luôn luôn có ekip cấp cứu sẵn sàng phối hợp với phòng tiêm chủng để xử trí các trường hợp sốc phản vệ, suy hô hấp – ngừng tuần hoàn để đảm bảo cho trẻ được tiêm chủng an toàn nhất.
• Phòng tiêm chủng thoáng mát, có khu chơi, giúp trẻ có cảm giác thoải mái như đang dạo chơi và có tâm lý tốt trước và sau khi tiêm chủng.
• Vắc-xin được nhập khẩu và bảo quản tại hệ thống kho lạnh hiện đại, với dây chuyền bảo quản lạnh (Cold chain) đạt tiêu chuẩn GSP, với tủ lạnh chứa vắc-xin tại mỗi phòng tiêm là tủ lạnh chuyên dụng vẫn có thể đảm bảo nhiệt độ +2 đến +8 độ C khi mất điện trong vòng 24 giờ, nhằm giữ vắc-xin trong điều kiện tốt nhất để đảm bảo chất lượng.
• Hiện Vinmec đang xây dựng phần mềm có thể kiểm tra lịch sử tiêm của trẻ hoặc đặt lịch nhắc để cha mẹ không quên lịch tiêm chủng của con qua máy tính, điện thoại một cách thuận tiện.
• Thông tin tiêm chủng sẽ được đồng bộ với hệ thống thông tin tiêm chủng quốc gia.

Bác sĩ Nguyễn Hải Hà từng công tác nhiều năm tại Khoa Nhi – Sơ sinh Bệnh viện Thanh Nhàn – Hà Nội và Khoa sơ sinh - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Times City trước khi đảm nhiệm vị trí là Trưởng đơn nguyên vắc xin thuộc khoa Ngoại trú Nhi bệnh viện Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Times City như hiện nay.