Ai tìm ra vắc-xin sởi?

Vắc-xin sởi hay mũi tiêm MMR không còn xa lạ gì với mỗi chúng ta. Tuy nhiên, ai tìm ra vắc-xin sởi và quá trình phát triển như thế nào thì có lẽ vẫn còn nhiều người chưa biết.

Vào thế kỷ thứ 9, một bác sĩ Ba Tư đã công bố những thông tin đầu tiên viết về bệnh sởi. Năm 1757, Francis Home, một bác sĩ người Scotland, đã chứng minh rằng bệnh sởi là do một tác nhân truyền nhiễm trong máu gây ra.

Năm 1912, bệnh sởi đã trở thành một căn bệnh đáng chú ý tại Hoa Kỳ, nó đòi hỏi các cơ sở y tế và các phòng thí nghiệm của Hoa Kỳ phải báo cáo tất cả các trường hợp được chẩn đoán sởi. Trong thập kỷ đầu tiên, trung bình có 6.000 ca tử vong liên quan đến sởi được báo cáo mỗi năm.

Trong thập kỷ trước năm 1963 khi có sẵn vắc-xin, gần như tất cả trẻ em đều mắc bệnh sởi khi chúng được 15 tuổi. Ước tính có khoảng 3 đến 4 triệu người ở Hoa Kỳ bị nhiễm bệnh mỗi năm. Trong số các trường hợp được báo cáo, ước tính có khoảng 400 đến 500 người chết, 48.000 người phải nhập viện và 1.000 người bị viêm não (sưng não) do bệnh sởi.

Năm 1954, John F. Enders và Tiến sĩ Thomas C. Peebles đã thu thập các mẫu máu từ một số học sinh bị bệnh trong đợt bùng phát bệnh sởi ở Boston, Massachusetts và đã thành công trong việc phân lập bệnh sởi trong máu bệnh nhân 13 tuổi.

Năm 1963, John Enders và các đồng nghiệp đã biến chủng vi rút sởi Edmonston-B của họ thành vắc-xin và cấp phép tại Hoa Kỳ.

Năm 1968, một loại vắc-xin sởi cải tiến và thậm chí còn yếu hơn, được phát triển bởi Maurice Hilleman và các đồng nghiệp, bắt đầu được phân phối. Vắc-xin này, được gọi là chủng Edmonston-Enders (trước đây là chủng Mor Morenen) là loại vắc-xin sởi duy nhất được sử dụng ở Hoa Kỳ kể từ năm 1968. Vắc-xin sởi thường được kết hợp với quai bị và rubella (MMR), hoặc kết hợp với quai bị, rubella và varicella (MMRV).

Năm 1978, Trung tâm kiểm soát bệnh tật (CDC) đặt mục tiêu loại bỏ bệnh sởi khỏi Hoa Kỳ vào năm 1982. Mặc dù mục tiêu này không được đáp ứng, nhưng việc sử dụng rộng rãi vắc-xin sởi đã làm giảm đáng kể tỷ lệ bệnh. Đến năm 1981, số ca mắc sởi được báo cáo ít hơn 80% so với năm trước.

Tuy nhiên, một đợt bùng phát bệnh sởi năm 1989 ở trẻ em trong độ tuổi đi tiêm chủng đã khiến Ủy ban Tư vấn về Thực hành Chủng ngừa (ACIP), Học viện Nhi khoa Hoa Kỳ (AAP) và Viện Bác sĩ Gia đình Hoa Kỳ (AAFP) đề xuất tiêm liều vắc-xin MMR thứ hai cho tất cả trẻ em.

Sau khi thực hiện rộng rãi khuyến nghị này và cải thiện về bảo hiểm vắc-xin MMR liều đầu tiên, các trường hợp mắc sởi được báo cáo thậm chí còn giảm hơn nữa. Năm 2000, Hoa Kỳ đã tuyên bố bệnh sởi đã được tuyên bố loại bỏ.

Nếu Jonas Salk nổi tiếng trên toàn thế giới với vắc-xin bại liệt. Louis Pasteur được biết đến vì đã phát triển một loại vắc-xin chống bệnh dại. Edward hay Jenner gắn liền với việc phát minh ra vắc-xin chống bệnh đậu mùa. Nhưng lịch sử hầu như không còn nhớ đến nhà vi trùng học, bác sĩ Maurice R. Hilleman, người được cho là đã cứu nhiều mạng sống hơn bất kỳ bác sĩ hay nhà nghiên cứu y học nào trong thế kỷ 20 (và vẫn tiếp tục cứu hàng triệu người mỗi năm mặc dù đã chết từ năm 2005). Trong suốt 40 năm sự nghiệp của mình, ông đã phát triển hơn 40 loại vắc-xin cho người và động vật, bao gồm cả những người bị thủy đậu, viêm gan A và B, sởi, viêm màng não, quai bị, rubella và một số chủng virus cúm. Chỉ riêng vắc-xin sởi đã giúp ngăn ngừa khoảng 1 triệu ca tử vong hàng năm.

Nếu bạn đã từng tiêm một mũi MMR để phòng chống sởi, quai bị và rubella thì bạn cần phải cảm ơn Hilleman vì đã giúp bạn bảo vệ được mạng sống của mình trước cái chết bất ngờ. Năm 1963, con gái Hilleman xuất hiện một cơn đau họng, với hiểu biết của mình ông biết rằng, một đứa trẻ bị quai bị không chỉ gặp phải những khó chịu thông thường mà còn có thể bị điếc.

Ông đã phân lập virus từ mẫu bệnh phẩm của con gái và tạo ra một chủng yếu để kích hoạt hệ thống miễn dịch sản xuất kháng thể mà không thực sự làm cho bạn bị bệnh. Chủng đó, được đặt tên là chủng Jeryl Lynn (tên con gái của ông), đây là cơ sở cho việc phát triển vắc-xin quai bị ngày nay.

Hilleman cũng đã khám phá các quá trình dịch chuyển kháng nguyên (đó là cách các chủng virus khác nhau có thể kết hợp để tạo thành một chủng mới) và xu hướng thay đổi kháng nguyên (là đột biến của virus dần dần theo thời gian). Chủng mới này sẽ có các phiên bản khác nhau của các phân tử được gọi là kháng nguyên, chính sự thay đổi này là lý do mà vắc-xin cúm năm ngoái có thể sẽ không giúp bạn chống lại chủng này trong năm nay.

Loại vắc-xin mới sẽ giúp hệ thống miễn dịch nhận ra mối nguy hiểm. Nếu không có vắc-xin mới, các kháng nguyên mới có thể khiến hệ thống miễn dịch của bạn không được kích hoạt. Khi đã hiểu về sự thay đổi và biến đổi đó các nhà y tế công cộng sẽ theo dõi các chủng cúm mới và chuẩn bị vắc-xin dự phòng tốt nhất.

Vào năm 1957, Hilleman nhận được thông tin về một vụ dịch cúm bùng phát ở Hồng Kông. Hilleman có linh cảm rằng chủng này khác với những gì đã từng thấy trước đó, và ông đã dành một tuần rưỡi với đồng nghiệp để theo đuổi chủng cúm mới.

Những nỗ lực đó đã giúp các nhà y tế công cộng của Hoa Kỳ chuẩn bị 40 triệu liều vắc-xin trước khi vi-rút xuất hiện ở đất nước này. Mặc dù vẫn có hơn 69.000 người đã chết vì đại dịch, nhưng nếu không có sự giám sát và chuẩn ứng phó với căn bệnh này thì con số đó có thể sẽ tăng lên rất nhiều.

Đây không chỉ là đóng góp duy nhất của ông. Các nhà nghiên cứu khác tin rằng ông đã cứu nhiều mạng sống hơn bất kỳ nhà khoa học nào khác trong thế kỷ 20. Trong sự nghiệp của mình, ông đã nghĩ ra hoặc cải thiện đáng kể hơn 25 loại vắc-xin, trong đó 9 trong số 14 loại thường được khuyên dùng cho trẻ em.

Cùng với sự phát triển của khoa học kỹ thuật, rất nhiều loại vắc-xin đã được phát minh để phòng chống lại các bệnh nguy hiểm. Có những loại vắc-xin có thể có tác dụng suốt đời chỉ với một mũi tiêm, nhưng vẫn có một số loại vắc-xin vẫn phải được tiêm nhắc lại như vắc-xin uốn ván, bạch hầu,vv...

Khả năng đáp ứng miễn dịch của chúng ta sẽ thay đổi theo thời gian, môi trường sống và làm việc dễ phơi nhiễm với các tác nhân gây bệnh khác nhau. Tiêm chủng không chỉ để bảo vệ cơ thể chúng ta khỏe mạnh mà còn góp phần tạo ra một thế hệ trẻ khỏe mạnh và tránh những rủi ro về sau.

Hiện nay, tại hệ thống Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec đang cung cấp dịch vụ tiêm vắc-xin chất lượng cao. Các loại vắc-xin được bảo quản theo quy định của Bộ Y tế, đảm bảo chất lượng, có nguồn gốc xuất xứ rõ ràng. Đội ngũ nhân viên y tế được đào tạo bài bản, chuyên nghiệp, có kỹ năng cùng với cơ sở vật chất trang bị hiện đại.

Nguồn tham khảo: nytimes.com; cdc.gov; forbes.com