Vì sao bạn bị phát ban và phù mạch?

Mày đay và phù mạch là những biểu hiện tương đối hay gặp, đôi khi khiến người mắc cảm thấy rất khó chịu. Hãy cùng tìm hiểu về phát ban và phù mạch qua bài viết dưới đây.

Nổi mày đay là tình trạng ban sẩn phù thoáng qua trên da, kèm theo ngứa, thường hết trong vòng 24 giờ. Nó được gây ra bởi sự thoái hóa của các tế bào chứa histamine (tế bào mast) trong lớp trung bì nông. Ban sẩn phù: có tính chất điển hình là: vùng trung tâm phù nề, kích thước đa dạng, bào quanh bởi ban đỏ, ngứa và thường biến mất sau 30 phút đến 24 giờ.

Phù mạch đặc trưng bởi sự phù nề lớp trung bì sâu hoặc hạ bì hoặc niêm mạc; cảm giác căng tức, đau nhiều hơn ngứa, mất đi chậm hơn sẩn phù (có thể lên đến 72 giờ). Phù mạch có thể xuất hiện đơn độc hoặc xuất hiện cùng mày đay.

Mày đay, phù mạch là những biểu hiện tương đối phổ biến. Với đa số trường hợp, chúng vô hại, biến mất ngay trong ngày xuất hiện và không để lại bất kỳ dấu vết kéo dài nào trên da dù không điều trị.

Mày đay và phù mạch thường được điều trị bằng thuốc kháng histamine. Phù mạch có thể trở thành tình huống đe dọa tính mạng nếu họng và lưỡi sưng nề nặng gây tắc nghẽn thông khí.

2.1. Triệu chứng của mày đay

Ban sẩn phù: có tính chất điển hình là: vùng trung tâm phù nề, kích thước đa dạng, bào quanh bởi ban đỏ, ngứa và thường biến mất sau 30 phút đến 24 giờ

2.2. Triệu chứng của phù mạch

Phù mạch là một phản ứng của da tương tự như phát ban nhưng nó ảnh hưởng ở các lớp sâu hơn trong da. Phù mạch có thể đi kèm với sẩn phù hoặc xuất hiện đơn độc. Các dấu hiệu và triệu chứng của phù mạch bao gồm:

• Vùng tổn thương xuất hiện và thành hình trong thời gian từ vài phút tới vài giờ
• Sưng nề đặc biệt là khu vực xung quanh mắt, má hoặc môi
• Những khu vực tổn thương có cảm giác ấm nóng hoặc đau

2.3. Khi nào cần tới thăm khám bác sĩ?

Đối với các trường hợp mày đay và phù mạch nhẹ, bệnh nhân có thể điều trị tại nhà. Hãy thăm khám bác sĩ nếu phù mạch gây sưng hầu họng, khó thở hoặc các triệu chứng tiếp diễn trong nhiều ngày.

Phát ban và phù mạch có thể do những nguyên nhân sau gây ra:

• Dị ứng: thuốc, thức ăn,...
  • Thức ăn: nhiều loại thức ăn có thể gây ra các phản ứng ở những người nhạy cảm. Tôm, cá, đậu phộng, các loại hạt có vỏ cứng, đậu nành, lúa mì, trứng và sữa là những thức ăn gây dị ứng thường gặp nhất.
  • Thuốc: nhiều loại thuốc điều trị có thể gây phát ban hoặc phù mạch. Các loại thuốc thông dụng hay gây phát ban và phù mạch là kháng sinh, thuốc NSAID (aspirin, ibuprofen, ...) naproxen sodium (Aleve)
  • Các tác nhân trong không khí: phấn hoa và các tác nhân gây dị ứng khác trong không khí có thể gây khởi phát phát ban khi hít phải, đôi khi xuất hiện kèm theo cả các triệu chứng của đường hô hấp trên và đường hô hấp dưới.
• Nhiễm trùng: hay gặp ở trẻ em. Mày đay, phù quink có thể đi kèm với các tình trạng nhiễm virus, vi khuẩn (viêm đường hô hấp, viêm họng, viêm phế quản,...)
• Côn trùng đốt
• Với các trường hợp phù mạch đơn thuần, không có sẩn phù đi kèm, không ngứa tái phát nhiều lần cần lưu ý đến phù mạch do thuốc (thuốc ức chế men chuyển) hoặc phù mạch xuất hiện từ nhỏ, có yếu tố gia đình (phù mạch di truyền)
• Các yếu tố vật lý: như ánh sáng mặt trời, sự rung động (như khi sử dụng máy cắt cỏ, vòi nước nóng, hoặc bồn tắm,...), áp lực lên da (ví dụ như mặc quần áo chật, sự cọ xát), và tập luyện cũng là các nguyên nhân gây mày đay phù mạch ở những trường hợp mày đay mạn

Trên thực tế, nhiều trường hợp nguyên nhân chính xác gây phát ban và phù mạch thường không xác định được, đặc biệt là trong các trường hợp phát ban mạn tính (liên quan đến yếu tố tự miễn)

Phát ban và phù mạch là những hiện tượng thường gặp. Nguy cơ xảy ra phát ban và phù mạch sẽ tăng lên nếu:

• Trước đây đã từng xuất hiện phát ban hoặc phù mạch.
• Đã từng có các phản ứng dị ứng khác.

Có tiền sử gia đình có người bị phát ban, phù mạch hoặc có phù mạch di truyền.

Phù mạch mức độ nặng có thể đe dọa tính mạng bệnh nhân bởi sưng nề họng hoặc lưỡi có thể gây tắc nghẽn đường thông khí.

Để làm giảm khả năng xuất hiện phát ban hoặc phù mạch, hãy chú ý những điểm sau:

• Tránh những yếu tố gây khởi phát đã biết: hãy tránh các yếu tố có thể gây khởi phát phát ban đã biết từ trước.
• Tắm rửa và thay quần áo: nếu trước đây đã từng bị phát ban do tiếp xúc với phấn hoa hoặc với động vật, hãy đi tắm rửa và thay quần áo sau khi có tiếp xúc với các tác nhân đó.

Bác sĩ sẽ khai thác tiền sử bệnh lý, thăm khám lâm sàng các tổn thương để tìm ra nguyên nhân gây ra các dấu hiệu và triệu chứng. Trong một số trường hợp, bác sĩ sẽ chỉ định thử nghiệm đánh giá dị ứng da và một số xét nghiệm khác.

Nếu các triệu chứng nhẹ, có thể không cần điều trị gì. Phát ban và phù mạch thường sẽ tự biến mất. Nhưng nếu ngứa nặng, gây cảm giác rất khó chịu hoặc các triệu chứng tồn tại dai dẳng thì sẽ cần điều trị.

8.1. Thuốc điều trị

Điều trị phát ban và phù mạch có thể phải sử dụng các thuốc cần kê đơn, bao gồm:

• Thuốc chống ngứa: thuốc điều trị tiêu chuẩn đối với phát ban và phù mạch là thuốc kháng histamine không gây buồn ngủ. Những thuốc này có tác dụng giảm ngứa, giảm sưng và các triệu chứng dị ứng khác; và chúng có thể là những thuốc không cần kê đơn hoặc cần kê đơn.
• Thuốc chống viêm: với phát ban hoặc phù mạch nặng, bác sĩ đôi khi cần chỉ định thuốc corticosteroid đường uống (ví dụ như prednisone) để giảm sưng đỏ, giảm ngứa.
• Thuốc ức chế miễn dịch: nếu thuốc kháng histamine và corticosteroid không hiệu quả, bác sĩ có thể phải chỉ định thuốc ức chế miễn dịch.

8.2. Khi nào là tình trạng cấp cứu?

Nếu bị phát ban hoặc phù mạch nặng, hoặc trong tình trạng có nguy cơ đe dọa tính mạng, hãy tìm sự trợ giúp cấp cứu ngay lập tức.

Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec là một trong những bệnh viện không những đảm bảo chất lượng chuyên môn với đội ngũ y bác sĩ, hệ thống trang thiết bị công nghệ hiện đại mà còn nổi bật với dịch vụ khám, tư vấn và chữa bệnh toàn diện, chuyên nghiệp; không gian khám chữa bệnh văn minh, lịch sự, an toàn và tiệt trùng tối đa.

Bài viết tham khảo nguồn: mayoclinic.org