Ung thư vú: Khi nào nên xạ trị?

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Bác sĩ chuyên khoa II Bùi Lê Phước Thu Thảo - Bác sĩ xạ trị - Trung tâm Ung bướu - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Central Park.

Xạ trị là phương pháp sử dụng bức xạ ion hóa năng lượng cao để tiêu diệt các tế bào ung thư. Xạ trị đã được chứng minh làm giảm tỷ lệ tái phát, giảm tỷ lệ di căn đồng thời tăng thời gian sống thêm toàn bộ cho các bệnh nhân ung thư vú.

• Kích thước khối u ban đầu
• Số lượng hạch nách di căn
• Thể mô bệnh học
• Độ mô học
• Tình trạng thụ thể nội tiết
• Tình trạng thụ thể yếu tố phát triển biểu bì người số 2 (HER2- human epidermal growth factor receptor)
• Tuổi.

Điều trị ung thư vú là điều trị đa mô thức với các phương pháp: phẫu thuật, hóa trị, xạ trị, điều trị nội tiết và điều trị đích. Trong đó xạ trị là phương pháp sử dụng bức xạ ion hóa năng lượng cao để tiêu diệt các tế bào ung thư. Xạ trị thường được chỉ định sau phẫu thuật và hóa trị bổ túc. Khi ấy, xạ trị đã được chứng minh làm giảm tỷ lệ tái phát, giảm tỷ lệ di căn đồng thời tăng thời gian sống thêm toàn bộ cho các bệnh nhân ung thư vú.

Xạ trị trong ung thư vú có hai phương pháp chính:

• Xạ trị ngoài: máy xạ trị phát tia phóng xạ từ bên ngoài cơ thể. Đây là phương pháp xạ trị được áp dụng phổ biến trong ung thư vú
• Xạ trị áp sát: nguồn phóng xạ được đưa trực tiếp vào trong mô vú đến sát vị trí khối bướu nguyên phát bằng cách đặt các ống dẫn xuyên qua mô vú. Biện pháp này có tác dụng đưa tia xạ chính xác tới vị trí khối u, tránh ảnh hưởng tới các mô xung quanh. Kỹ thuật đòi hỏi các trang thiết bị hiện đại và chuyên môn cao của bác sỹ xạ trị.

Xạ trị được chỉ định trong điều trị ung thư vú ở hầu hết các giai đoạn. Đây là phương pháp hiệu quả giúp giảm tỷ lệ tái phát sau phẫu thuật. Ngoài ra xạ trị triệu chứng cũng được áp dụng khi khối u đã di căn xa tới các cơ quan bộ phận khác, ví dụ xạ trị giảm đau đối với khối u di căn xương, xạ trị cầm máu – giảm đau khối bướu ú lớn, vỡ ra da chảy máu không thuận lợi phẫu thuật.

Xạ trị có vai trò tiêu diệt các tế bào ung thư, thường được chỉ định bổ trợ sau phẫu thuật giúp ngăn ngừa bệnh tái phát. Xạ trị cũng có vai trò làm giảm đau và giảm các triệu chứng khác ở ung thư vú giai đoạn cuối đã có di căn xa.

Dưới đây là một số chỉ định xạ trị trong ung thư vú:

Xạ trị sau phẫu thuật bảo tồn tuyến vú:

• Phẫu thuật bảo tồn tuyến vú là phẫu thuật loại bỏ khối u và lượng nhỏ mô vú lành xung quanh (có thể được gọi là phẫu thuật cắt thùy). Xạ trị bổ trợ sau phẫu thuật này có tác dụng giảm nguy cơ tái phát của bệnh. Thông thường sau phẫu thuật bảo tồn, bệnh có thể tái phát sau vài tháng hoặc vài năm bởi các tế bào ung thư còn sót lại sau phẫu thuật. Xạ trị sẽ giúp tiêu diệt các tế bào ác tính còn sót lại đó.
• Phẫu thuật bảo tồn tuyến vú kết hợp với xạ trị còn được gọi là điều trị bảo tồn. So sánh 2 phương pháp phẫu thuật bảo tồn đơn thuần và phẫu thuật bảo tồn kết hợp với xạ trị thì phương pháp thứ hai có tác dụng giảm tỷ lệ tái phát và được chứng mình là hiệu quả điều trị tương tự cắt tuyến vú toàn bộ (đoạn nhũ).

Xạ trị sau cắt tuyến vú toàn bộ (đoạn nhũ):

• Cắt toàn bộ tuyến vú không loại bỏ hoàn toàn nguy cơ tái phát của bệnh tại các mô còn sót lại ở thành ngực hoặc hạch bạch huyết. Trong một số trường hợp xạ trị hỗ trợ sau cắt tuyến vú toàn bộ cũng được chỉ định nếu bệnh nhân có nguy cơ tái phát cao.
• Xạ trị bổ trợ sau cắt tuyến vú toàn bộ thường được tiến hành 5 ngày/tuần trong 5-6 tuần.
• Xạ trị bổ trợ sau cắt tuyến vú toàn bộ được áp dụng trong các trường hợp sau:
  • Di căn hạch nách
  • Khối u lớn hơn 5cm
  • Diện cắt sau phẫu thuật dương tính.

Xạ trị trong ung thư vú tiến triển tại chỗ:

Các trường hợp áp dụng bao gồm:

• Ung thư vú không thể phẫu thuật cắt bỏ
• Ung thư vú thể viêm: thể ung thư ác tính xâm lấn da xung quanh tuyến vú. Bệnh nhân ung thư tuyến vú thể viêm thường được điều trị hóa chất tân bổ trợ, phẫu thuật cắt toàn bộ tuyến vú rồi xạ trị.

Xạ trị trong ung thư vú giai đoạn di căn xa:

Nếu khối u di căn xa gây đau và một số triệu chứng khác, xạ trị có tác dụng thu nhỏ khối u và giảm triệu chứng.

Tác dụng phụ tùy thuộc vào các phương pháp xạ trị khác nhau. Một số tác dụng phụ có thể gặp trong khi xạ trị:

• Mệt mỏi mức độ từ nhẹ đến vừa
• Kích thích da: ngứa, đỏ, nám da vùng xạ (tương tự như cháy nắng)
• Sưng nề tuyến vú
• Thay đổi cảm giác của da

Ngoài ra xạ trị còn làm tăng các nguy cơ sau:

• Sưng nề vùng hố nách: nếu xạ trị hạch bạch huyết vùng nách
• Gãy xương sườn (hiếm)
• Viêm phổi hoặc tổn thương tim (hiếm)
• Ung thư thứ phát: xương, cơ hoặc phổi.

Các tác dụng phụ muộn của xạ trị ung thư vú:

• Phần mềm xung quanh bị xơ hóa, teo nhỏ
• Viêm phổi do xạ trị
• Thiếu máu cơ tim do xạ trị ung thư vú trái.

Sau khi xạ trị kết thúc, khám lại theo định kỳ hoặc khi xuất hiện các triệu chứng sau:

• Đau kéo dài
• Xuất hiện khối u mới
• Giảm cân không rõ nguyên nhân
• Ho và sốt kéo dài
• Bất kỳ triệu chứng khó chịu nào khác.

Xạ trị điều trị ung thư là một phương pháp được ứng dụng phương pháp ứng dụng phổ biến trong y khoa. Hiện tại bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Central Park đã ứng dụng phương pháp này điều trị thành công cho rất nhiều trường hợp ung thư giúp giảm thiểu các triệu chứng lâm sàng và hạn chế sự di căn ung thư.

Trung tâm Ung bướu tại Vinmec Central Park trang bị đầy đủ các mô thức điều trị ung thư: Từ phẫu thuật, xạ trị, hoá trị, phẫu xạ trị.... điều trị đau và chăm sóc giảm nhẹ. Việc chẩn đoán được thực hiện cẩn trọng: Xét nghiệm máu, chụp X- quang, siêu âm, chụp cộng hưởng từ, xét nghiệm tủy huyết đồ, tủy đồ, sinh thiết, xét nghiệm hóa mô miễn dịch, chẩn đoán bằng sinh học phân tử.

Hệ thống xạ trị Truebeam tại Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Central Park được tích hợp chức năng xạ phẫu đa chiều không đồng phẳng HyperArc. Vinmec Central Park là nơi đầu tiên Đông Nam Á được trang bị công nghệ HyperArc này.

Quá trình điều trị được phối hợp chặt chẽ cùng nhiều chuyên khoa: Trung tâm Chẩn đoán hình ảnh, Xét nghiệm cận lâm sàng, Tim mạch, Khoa Sản phụ, Khoa nội tiết, Khoa Phục hồi chức năng, Khoa tâm lý, Khoa Dinh dưỡng, Khoa Điều trị đau và chăm sóc giảm nhẹ, nhằm mang đến cho bệnh nhân phác đồ chữa trị tối ưu và chi phí hợp lí nhất.

Bác sĩ chuyên khoa II Bùi Lê Phước Thu Thảo có kinh nghiệm gần 15 năm trong việc điều trị trực tiếp bệnh nhân ung thư, đặc biệt là xạ trị ung thư và chăm sóc cho bệnh nhân ung thư giai đoạn cuối, chăm sóc giảm nhẹ và giảm đau. Bác sĩ Thảo đã từng tham gia nhiều khóa đào tạo nâng cao trong và ngoài nước như xạ trị nâng cao tại Singapore và Hàn Quốc, khóa đào tạo Giảng viên quốc gia Chăm sóc giảm nhẹ của Đại học Harvard. Hiện nay bác sĩ Thảo đang công tác tại Trung tâm Ung thư - Xạ trị, Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Central Park.