Tình trạng ửng đỏ của da (Rosacea)

Rosacea (còn gọi là chứng đỏ mặt) là một tình trạng ửng đỏ của da. Vì Rosacea liên quan tới thẩm mĩ nên nó có thể gây ảnh hưởng tới các hoạt động thường ngày, giao tiếp và công việc của bệnh nhân. Hãy cùng tìm hiểu về Rosacea qua bài viết dưới đây.

Rosacea là một tình trạng ửng đỏ da, chủ yếu ảnh hưởng tới da vùng mặt. Rosacea là một hiện tượng khá phổ biến, có thể xuất hiện ở bất kỳ ai, nhưng thường gặp nhất ở những phụ nữ trung niên với làn da sáng màu. Cho tới hiện nay chưa có hiểu biết thật sự rõ ràng về Rosacea.

Rosacea gây ảnh hưởng tới thẩm mĩ của người bệnh, do đó có thể gây tác động tiêu cực về tâm lí trong cuộc sống. Kiên trì điều trị có thể giúp kiểm soát Rosacea ở một mức độ nhất định.

Cho tới hiện nay nguyên nhân chính xác gây ra hiện tượng da ửng đỏ hai bên má vẫn chưa được tìm ra, nhưng có một số các yếu tố nguy cơ nhất định. Rất có thể sự kết hợp của các yếu tố nguy cơ là khởi nguồn xuất hiện Rosacea, tuy nhiên chưa có bằng chứng chắc chắn cho điều này. Vệ sinh không tốt không dẫn tới Rosacea.

Các yếu tố nguy cơ của hiện tượng da ửng đỏ bao gồm:

• Bất thường về mạch máu:

Nhiều chuyên gia tin rằng sự bất thường của mạch máu vùng mặt là yếu tố chính gây ra Rosacea. Điều này có thể giải thích các triệu chứng như nóng bừng, nổi ửng đỏ trên da và nổi mạch máu kéo dài. Tuy nhiên nguyên nhân gây ra bất thường mạch máu lại không rõ.

• Các peptide ở da:

Nghiên cứu gần đây cho thấy những yếu tố khởi phát từ bên ngoài như tia cực tím, đồ ăn cay, rượu (đặc biệt là rượu vang đỏ), tập luyện, căng thẳng, nóng và lạnh có thể kích hoạt một số phân tử trong da được gọi là các peptide. Nồng độ các peptide tăng lên có thể tác động lên hệ miễn dịch hoặc hệ thần kinh - mạch máu của da. Sự hoạt hóa các hệ này gây ra các hiện tượng giãn mạch, da ửng đỏ và viêm.

• Các loài vi mạt:

Các loài vi mạt (mạt có kích thước rất nhỏ) có tên demodex folliculorum thường sống trên da người và vô hại, nhưng với người mắc Rosacea số lượng vi mạt tồn tại đặc biệt lớn, và rất có thể điều này là một trong các yếu tố gây nên đỏ mặt. Hiện nay người ta chưa chắc chắn vi mạt là nguyên nhân hay là hậu quả của da ửng đỏ, nhưng có một số giả thuyết về việc các triệu chứng của bệnh là do các phản ứng của da với vi khuẩn có trong phân của mạt.

• Yếu tố di truyền:

Rosacea dường như có tính chất gia đình, mặc dù vẫn chưa rõ yếu tố di truyền nào có liên quan hoặc di truyền giữa các thế hệ như thế nào.

Hiện tượng da ửng đỏ có một số yếu tố gây khởi phát. Các yếu tố này không phải nguyên nhân trực tiếp gây ra Rosacea, nhưng nó làm cho các triệu chứng xuất hiện hoặc trở nên trầm trọng hơn, bao gồm:

• Tiếp xúc với ánh sáng mặt trời;
• Căng thẳng;
• Thời tiết nóng hoặc lạnh;
• Gió mạnh;
• Luyện tập gắng sức;
• Đồ uống có cồn;
• Tắm nước nóng;
• Đồ ăn cay;
• Thức uống nóng;
• Không khí ẩm;
• Caffeine;
• Mãn kinh;
• Sản phẩm từ sữa;
• Các bệnh lí và thuốc điều trị bệnh nhất định.

Đa số người mắc Rosacea biểu hiện các triệu chứng theo đợt, nghĩa là có một thời gian các triệu chứng nặng lên, sau đó là một thời gian các biểu hiện nhẹ đi. Triệu chứng của da ửng đỏ có thể xuất hiện khác nhau tùy từng người, bao gồm:

• Ửng đỏ: Là hiện tượng da trở nên đỏ trong một thời gian ngắn, thường là vài phút. Ửng đỏ chủ yếu xuất hiện ở vùng mặt, đôi khi có thể lan xuống cổ và ngực. Một số trường hợp đỏ mặt xuất hiện kèm cảm giác nóng bừng.
• Hồng ban kéo dài: Hồng ban xuất hiện dưới dạng như một vùng cháy nắng tồn tại kéo dài, và trong nhiều trường hợp khiến bệnh nhân bị người khác tưởng nhầm là người lạm dụng rượu. Hồng ban thường ở vị trí má, mũi và cằm, nhưng cũng có thể ở trán, cổ và ngực.
• Giãn mạch máu: Theo thời gian các mạch máu ở da trở nên giãn vĩnh viễn và có thể nhìn thấy rõ.
• Nốt sần và mụn mủ.
• Da dày lên: Những người bị Rosacea mức độ nặng có thể gặp tình trạng da dày lên, thường là khu vực quanh mũi, khiến mũi có hình dáng bất thường (mũi phì đại). Mũi phì đại không thường gặp, là triệu chứng nặng, xuất hiện sau nhiều năm bị bệnh, và thường chỉ gặp trên bệnh nhân nam giới.

Các triệu chứng khác có thể gặp bao gồm:

• Da nhạy cảm: Cảm giác nóng bỏng, ngứa, và đau.
• Da khô ráp.
• Sưng mặt (phù bạch mạch).

Rosacea gần như không bao giờ xuất hiện các tổn thương vĩnh viễn (tổn thương sẹo hóa).

Hiện tượng da ửng đỏ có một dạng ảnh hưởng tới mắt, với các triệu chứng biểu hiện là:

• Cảm giác có vật gì đó trong mắt.
• Khô mắt.
• Cảm giác kích thích, xuất hiện vằn đỏ ở mắt.
• Viêm mi mắt.

Rosacea đôi khi khiến giác mạc bị viêm và tổn thương, và các biểu hiện nghiêm trọng có thể xuất hiện là:

• Đau mắt.
• Nhạy cảm với ánh sáng.
• Suy giảm thị lực.

Nếu các dấu hiệu và triệu chứng nêu trên xuất hiện kéo dài, hãy thăm khám bác sĩ. Trường hợp xuất hiện các dấu hiệu bất thường về mắt, hãy đi khám bác sĩ chuyên khoa ngay lập tức, bởi viêm giác mạc không được điều trị đúng và kịp thời có thể gây mất thị lực vĩnh viễn.

Hiện nay không có xét nghiệm đặc hiệu để chẩn đoán Rosacea. Bác sĩ sẽ hỏi tiền sử, bệnh sử và thăm khám lâm sàng, đồng thời có thể chỉ định các xét nghiệm để chẩn đoán phân biệt với các bệnh lí khác.

Điều trị Rosacea nhằm mục đích kiểm soát các dấu hiệu và triệu chứng, bởi vậy điều trị càng sớm thì càng hạn chế được sự tăng nặng của bệnh. Thời gian điều trị Rosacea tùy thuộc vào từng trường hợp cụ thể, vào mức độ nặng của bệnh nhân. Một điểm cần lưu ý trong điều trị là Rosacea hay tái phát.

6.1 Thuốc điều trị

Loại thuốc điều trị mà bác sĩ chỉ định sẽ dựa trên triệu chứng lâm sàng của bệnh nhân. Bệnh nhân có thể phải sử dụng phối hợp thuốc để đạt hiệu quả nhất:

• Thuốc tại chỗ: Các loại thuốc tại chỗ được sử dụng dưới dạng kem hoặc gel bôi lên vùng da biểu hiện bệnh. Các loại thuốc thường dùng là brimonidine (Mirvaso), oxymetazoline (Rhofade), azelaic acid (Azelex, Finacea), metronidazole (Metrogel, Noritate,...), và một loại thuốc rất mới là ivermectin (Soolantra).
• Kháng sinh đường uống: Sử dụng với trường hợp da ửng đỏ mức độ trung bình và nặng có xuất hiện mụn mủ.
• Thuốc trị trứng cá đường uống: Nếu bệnh nhân bị da ửng đỏ mức độ nặng mà không đáp ứng với các phương pháp điều trị khác, bác sĩ có thể kê thuốc điều trị trứng cá đường uống là isotretinoin (Amnesteem, Claravis,...) để điều trị các tổn thương giống như trứng cá của Rosacea.

6.2 Các liệu pháp

Liệu pháp laser và các liệu pháp ánh sáng khác có thể giúp làm giảm sự ửng đỏ do mạch máu bị giãn.

6.3 Tránh các yếu tố gây khởi phát bệnh

Hãy cố gắng tránh các yếu tố gây khởi phát hoặc làm nặng thêm triệu chứng da ửng đỏ.

Nguồn tham khảo: mayoclinic.org