Sự nguy hiểm của viêm ruột hoại tử

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Bác sĩ chuyên khoa I Đồng Xuân Hà - Khoa khám bệnh và Nội khoa - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Hạ Long.

Viêm ruột hoại tử là tình trạng bệnh gặp nhiều ở trẻ sinh non, nhiều trường hợp mắc bệnh đưa đến bệnh viện cần phải phẫu thuật và điều trị lâu dài. Nếu không phát hiện sớm và điều trị kịp thời, trẻ sơ sinh bị viêm ruột hoại tử sẽ có thể tử vong nhanh chóng hoặc chịu biến chứng lâu dài của bệnh.

Viêm ruột hoại tử là một tình trạng nghiêm trọng có thể cần phải phẫu thuật, có tỷ lệ mắc và tỷ lệ tử vong cao. Bệnh thường ảnh hưởng đến trẻ sinh non, mặc dù trẻ đủ tháng cũng có thể bị viêm ruột hoại tử. Bệnh cũng có thể xuất hiện ở người trưởng thành khi ruột bị nhiễm khuẩn.

Lớp nội mô bên trong ruột chứa hàng triệu vi khuẩn. Thông thường, những vi khuẩn này (được gọi là hệ vi sinh bình thường) là vô hại và là một phần của quá trình tiêu hóa. Tuy nhiên, ở bệnh viêm ruột hoại tử, vi khuẩn bắt đầu tấn công thành ruột.

Nếu bệnh không được điều trị kịp thời, thành ruột sẽ suy yếu và có thể hoại tử. Cuối cùng, một lỗ thủng có thể hình thành tại thành ruột làm tràn dịch tiêu hóa vào khoang bụng. Thủng ruột là một trường hợp cấp cứu đòi hỏi phải phẫu thuật ngay lập tức và có tỉ lệ tử vong cao.

Viêm ruột hoại tử ở trẻ em là một căn bệnh nghiêm trọng, và khoảng 25% trẻ hồi phục từ bệnh viêm ruột hoại tử sẽ cần điều trị các vấn đề lâu dài. Trẻ sơ sinh được điều trị về mặt y khoa cho viêm ruột hoại tử có thể bị chậm phát triển, khó hấp thu chất dinh dưỡng và gặp rắc rối với gan và túi mật.

Căn bệnh này cũng làm tăng nguy cơ chậm phát triển ở trẻ nhỏ. Trẻ sơ sinh đã được phẫu thuật viêm ruột hoại tử cũng có thể gặp các biến chứng lâu dài của bệnh. Ngoài ảnh hưởng của việc điều trị, bệnh nhân mắc bệnh được phẫu thuật có thể có các vấn đề hấp thu nghiêm trọng như hội chứng ruột ngắn, có nguy cơ cao bị bại não và các vấn đề về não và mắt.

Viêm ruột hoại tử là một bệnh lý nặng, diễn tiến phức tạp nên ngay khi phát hiện bệnh, cần chuyển trẻ đến những bệnh viện có điều kiện chăm sóc, theo dõi và xử lý kịp thời. Tùy thuộc vào mức độ bệnh, bác sĩ sẽ có chỉ định sử dụng kháng sinh hợp lý; bổ sung nước điện giải bằng dung dịch osezol hoặc truyền tĩnh mạch dung dịch ringer lactat; các biện pháp điều trị chuyên biệt như đặt ống thông mũi – dạ dày, ống thông hậu môn... Trong nhiều trường hợp, có thể phải phẫu thuật.

Trong giai đoạn đầu, phương pháp điều trị cho viêm ruột hoại tử ở trẻ em bao gồm ngừng cho ăn sữa để cho ruột nghỉ ngơi, cho kháng sinh điều trị nhiễm trùng và loại bỏ không khí khỏi dạ dày. Bé sẽ được chụp X-quang thường xuyên để theo dõi tiến triển của bệnh.

Nếu điều trị không hiệu quả hoặc ruột bị thủng thì cần phẫu thuật. Bác sĩ sẽ loại bỏ bất kỳ phần ruột hoại tử và các phần bị nhiễm bệnh khác. Ruột hoặc sẽ được nối lại hoặc sẽ được chuyển ra thành bụng thông qua hậu môn nhân tạo. Điều trị sẽ tiếp tục cho đến khi bệnh được giải quyết.

Phát hiện bệnh sớm rất quan trọng trong việc rút ngắn quá trình điều trị, giảm biến chứng nguy hiểm đe dọa tính mạng của trẻ. Ngay khi phát hiện mắc bệnh, bệnh nhân cần được chuyển ngay đến bệnh viện để kịp thời điều trị. Thời gian ủ bệnh trung bình từ vài giờ đến vài ngày với các dấu hiệu điển hình như:

• Đau bụng

Đây là triệu chứng luôn luôn có ở 100% số bệnh nhân, là triệu chứng đầu tiên của bệnh, xuất hiện vào ngày thứ nhất và biến mất chậm nhất. Lúc đầu người bệnh đau từng cơn, sau đó đau âm ỉ; đau tăng khi ăn hoặc uống.

Cơn đau thường khu trú ở vùng thượng vị hoặc quanh rốn, hoặc có khi không xác định được vị trí nhất định. Đau trung bình trong 9 ngày, trường hợp viêm ruột hoại tử có sốc thì cơn đau dữ dội hơn và kéo dài hơn 9 ngày.

• Sốt

Đây cũng là triệu chứng thường xuất hiện ở 100% bệnh nhân, xuất hiện sau đau bụng nhưng cũng vào ngày đầu tiên của bệnh. Trong trường hợp có sốc, sốt thường cao trên 38,5°C.

• Đi ngoài ra máu

Đi ngoài ra máu là triệu chứng quan trọng nhất và luôn luôn có ở 100% bệnh nhân, là triệu chứng có giá trị trong quyết định chẩn đoán. Tình trạng này xuất hiện ngay ngày đầu hoặc thứ hai của bệnh. Phân thường có màu đỏ nâu, lỏng, có mùi thối khắm rất đặc biệt.

Lượng phân mỗi lần đi khoảng 50 – 200ml. Đại tiện dễ dàng, không mót rặn. Có trường hợp bệnh nhân không tự đại tiện được, phải ấn mạnh vào bụng hoặc thăm trực tràng hoặc đặt ống xông trực tràng phân mới chảy ra ngoài.

• Nôn

Triệu chứng này xuất hiện khá sớm, thường vào ngày thứ 1, thứ 2 của bệnh. Nôn thường chấm dứt vào ngày thứ 3 của bệnh, hiếm khi kéo dài quá 7 ngày. Nếu nôn tái xuất hiện vào tuần lễ thứ 2 thì thường là do biến chứng tắc ruột.

• Chướng bụng

Chướng bụng xuất hiện tương đối muộn so với các triệu chứng trên, thường vào ngày thứ 3 của bệnh. Nếu chướng bụng xuất hiện sớm thì đây là dấu hiệu của viêm ruột hoại tử nặng.

Ngoài ra, một số bệnh nhân có thể sốc, nổi vân tím trên da, xuất hiện vào 2 ngày đầu tiên của bệnh. Tình trạng này cũng báo hiệu viêm ruột hoại tử ở mức nặng.

Từ những dấu hiệu trên, bệnh nhân có thể phát hiện sớm viêm ruột hoại tử, đặc biệt ở trẻ em để điều trị, tránh các biến chứng nguy hiểm đến sức khỏe và tính mạng.

Với kinh nghiệm 14 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực Nội soi – Nội tiêu hóa, Bác sĩ Đồng Xuân Hà thực hiện thành thạo các kỹ thuật nội soi tiêu hóa chẩn đoán, can thiệp cấp cứu và can thiệp điều trị. Hiện tại, là Bác sĩ Nội soi tiêu hoá Khoa Nội tổng hợp Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Hạ Long.