Phẫu thuật mổ mở điều trị viêm phúc mạc tiên phát

Bài viết được tham vấn chuyên môn cùng Thạc sĩ, Bác sĩ - Bác sĩ ngoại tiêu hóa - Khoa Ngoại Tổng hợp - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Hạ Long.

Viêm phúc mạc nhiễm khuẩn tiên phát là một trong những bệnh lý thường gặp của ổ bụng có thể xảy ra do nhiều nguyên nhân gây nên. Bệnh có nguy có tử vong cao nếu như không được phát hiện và điều trị kịp thời. Phẫu thuật mổ mở điều trị viêm phúc mạc là một trong những phương pháp tối ưu nhất và cho hiệu quả triệt để nhất.

Viêm phúc mạc nhiễm khuẩn tiên phát là một trong những bệnh lý thường gặp của ổ bụng, bệnh do vi khuẩn xâm nhập từ đường tiêu hóa vào đường máu trong ổ bụng mà không rõ nguồn.Theo thống kê số liệu lâm sàng cho thấy có khoảng 10 - 30% các trường hợp bệnh nhân bị xơ gan cổ trướng có dấu hiệu viêm phúc mạc tiên phát với tỷ lệ tử vong vào khoảng 25%.

Chẩn đoán viêm phúc mạc chủ yếu dựa vào các triệu chứng biểu hiện trên lâm sàng:

• Sốt cao trên 38 độ C, sốt kéo dài
• Bị đau bụng nhiều và thường kèm theo phản ứng thành bụng, bụng đầy chướng thậm chí bị liệt ruột.
• Khám có dịch trong ổ bụng
• Nếu nặng có thể bị choáng do nhiễm trùng

Viêm phúc mạc nhiễm khuẩn tiên phát có thể coi là một trong những bệnh lý có diễn biến cấp tính, nếu không xử lý kịp thời có thể dẫn tới nhiễm trùng ổ bụng, nhiễm trùng các cơ quan nội tạng xung quanh thậm chí là tử vong. Để điều trị được các trường hợp Viêm phúc mạc nhiễm khuẩn tiên phát một cách nhanh chóng, hiệu quả nhất, người ta sử dụng phương pháp phẫu thuật mổ mở.

Điều trị viêm phúc mạc tiên phát cần lưu ý đảm bảo các nguyên tắc:

• Trong điều trị viêm phúc mạc nhiễm khuẩn tiên phát, mổ mở càng tiến hành sớm càng tốt cho bệnh nhân.
• Hồi sức tích cực cho bệnh nhân.
• Sử dụng kháng sinh phổ rộng, tùy tình trạng bệnh nhân, nếu cần thiết nên sử dụng phối hợp kháng sinh.
• Phẫu thuật cấp cứu để xử lý ổ nhiễm trùng, đồng thời rửa sạch ổ bụng.

Phẫu thuật điều trị viêm phúc mạc nhiễm khuẩn tiên phát nhằm:

• Giải quyết nguyên nhân, xử lý trực tiếp ổ viêm nhiễm như cắt ruột thừa, khâu lỗ thủng...
• Lau rửa sạch ổ bụng, hút hết dịch và máu nếu có, đặc biệt lưu ý ở các vùng thấp và các vùng hố trong ổ bụng.
• Đặt dẫn lưu có hiệu quả.

Một số lưu ý khi mổ:

• Vô cảm bằng hình thức gây mê nội khí quản.
• Đường mổ là đường trực tiếp hoặc đường trắng giữa trên hoặc dưới rốn.
• Cần để hở da khi thực hiện đóng thành bụng.

Để điều trị hiệu quả và tránh những biến chứng có thể xảy ra sau phẫu thuật cần lưu ý một vài điều sau:

• Chuẩn bị tốt bệnh nhân trước khi tiến hành phẫu thuật, tư vấn giải thích và củng cố tâm lý cho bệnh nhân, kiểm tra sức khỏe bệnh nhân để đảm bảo điều kiện thực hiện cuộc phẫu thuật.

• Chuẩn bị dụng cụ vô trùng và các thiết bị cần thiết cho cuộc mổ.
• Lưu ý một số trường hợp có dịch trong ổ bụng, có máu, bị khó cầm máu hay những bệnh nhân bị dính ruột, nên đặt dẫn lưu ở mỏm cắt hoặc qua hố chậu trước khi phẫu thuật.
• Thận trọng với việc sử dụng máy đốt điện để cầm máu trong phẫu thuật do có thể để lại tổn thương xảy ra trong 1 - 2 tuần sau mổ.
• Theo dõi sát bệnh nhân sau phẫu thuật đặc biệt các triệu chứng như sốt, đau bụng, nhiễm trùng vết mổ, dịch hay mủ tại vết mổ. Thận trọng trong 48 giờ đầu sau phẫu thuật.
• Ở các trường hợp bệnh nhân là thai phụ, mổ lấy thai, sau mổ cần theo dõi về các dấu hiệu của tử cung như khả năng co hồi tử cung, sản dịch (màu sắc, số lượng, mùi).
• Ở những trường hợp có tiền sử đã cắt tử cung, nếu bệnh nhân bị sốt sau mổ cần lưu ý kiểm tra kỹ hơn cả ở vùng bộ phận sinh dục.

Ngoài những điều trên, sau phẫu thuật chăm sóc bệnh nhân cần lưu ý:

• Sau phẫu thuật, bệnh nhân chỉ được ăn uống khi có tiếng ruột hoặc đi đại tiện được.
• Nuôi ăn uống qua đường tĩnh mạch.
• Cân bằng nước điện giải.
• Chỉ định rút ống dẫn lưu tối thiểu sau 4 ngày mổ.

Viêm phúc mạc nhiễm khuẩn tiên phát là một trong những bệnh lý có thể nói là nguy cấp nếu như không được phát hiện và điều trị kịp thời. Bệnh có thể để lại các biến chứng dẫn tới viêm các cơ quan nội tạng khác trong ổ bụng dẫn tới tràn dịch, tràn máu, viêm dính...thậm chí có thể tử vong do nhiễm trùng huyết. Điều trị viêm phúc mạc tiên phát có nhiều phương pháp khác nhau nhưng tối ưu nhất là phương pháp phẫu thuật xử lý ổ viêm kết hợp với sử dụng thuốc kháng sinh, giảm đau chống viêm, giải quyết nguyên nhân nhiễm trùng. Đó là một quá trình phức tạp đòi hỏi yêu cầu về chuyên môn kinh nghiệm cũng như đảm bảo các vấn đề về cơ sở vật chất.