Ngại nội soi đại tràng để tầm soát ung thư - vẫn còn các phương pháp khác

Bài được viết bởi Thạc sĩ, Bác sĩ Mai Viễn Phương - Bác sĩ nội soi tiêu hóa - Khoa Khám bệnh & Nội khoa - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Central Park.

Từ khoảng năm 2000, phương pháp nội soi đại tràng đã được các bác sĩ khuyến khích áp dụng rộng rãi cho bệnh nhân trên 50 tuổi để tầm soát ung thư đại tràng. Nhưng trong những năm gần đây, một số người trong lĩnh vực y tế đã kêu gọi thay đổi chiến thuật. Họ nói rằng, có những xét nghiệm hiệu quả tương đương ít xâm lấn và ít thử thách hơn so với nội soi đại tràng.

Ung thư đại trực tràng là nguyên nhân gây tử vong do ung thư đứng thứ hai ở Hoa Kỳ. Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh (CDC) báo cáo rằng, ung thư đại tràng đã giết chết hơn 52.000 người ở Hoa Kỳ vào năm 2015.

Tuy nhiên, nói chung, đây là một loại ung thư phát triển chậm, có thể điều trị nếu nó được phát hiện đủ sớm. Đó là lý do vì sao có nội soi đại tràng và các xét nghiệm khác. Việc tầm soát ung thư đại trực tràng đang gia tăng ở Hoa Kỳ. Từ năm 2014 đến năm 2016, số lượng người lớn Hoa Kỳ được khám sàng lọc mỗi năm đã tăng 3,3 triệu người. Sự gia tăng đó đã dẫn đến tỷ lệ tử vong do ung thư đại tràng ở những người trên 50 tuổi giảm 30% trong thập kỷ qua.

Tuy nhiên, điều đó khiến 1/4 người lớn từ 50 đến 75 tuổi chưa bao giờ được kiểm tra ung thư đại tràng .

Trong một bài thuyết trình vào đầu tháng 3 năm 2015 (Tháng Nhận thức về Ung thư Đại trực tràng), Hiệp hội Ung thư Hoa Kỳ đã ước tính rằng sẽ ngăn ngừa 21.000 ca tử vong do ung thư đại tràng mỗi năm vào năm 2030.

Tiến sĩ Richard Wender, giám đốc Văn phòng kiểm soát ung thư của xã hội cho biết, để đạt được mục tiêu đó, cộng đồng y tế sẽ cần bắt đầu đề xuất nhiều lựa chọn sàng lọc khác nhau.

Một cuộc khảo sát với 997 người trưởng thành trung niên được công bố trên Internal Medicine News cho thấy, chỉ 38% những người được bác sĩ chăm sóc sức khỏe khuyên đi nội soi, 67% còn lại được khuyên làm xét nghiệm dựa trên phân.

Việc mọi người không sẵn sàng đi khám nội soi là lý do chính dẫn đến tỷ lệ sàng lọc thấp. Một trong những lý do cho sự không không sẵn sàng trên là do phương pháp này xâm lấn và gây khó chịu.

Trong thủ thuật này, bác sĩ sẽ chèn một ống dài, mềm dẻo được gọi là ống soi đại tràng vào đại tràng và tìm các polyp. Nếu tìm thấy một khối u, nó có thể được loại bỏ bằng cách sử dụng một vòng dây dẫn qua ống soi ruột già. Bệnh nhân thường được tiêm thuốc an thần trong khi khám.

24 giờ trước khi làm thủ tục cũng không hoàn toàn thoải mái. Người nhận nội soi phải dành hơn một ngày cho chế độ ăn nhạt, sau đó là chế độ ăn lỏng. Tiếp theo, họ uống một lít dung dịch được thiết kế để làm sạch đại tràng từ bên trong bằng cách gây tiêu chảy dữ dội. Tại sao tôi phải trải qua một kiểm tra khó chịu như vậy?, mọi người thường tự hỏi. Quy trình nội soi cũng mất khá nhiều thời gian. Những người đi nội soi cần nghỉ làm ít nhất một ngày. Họ cũng cần tìm người chở họ về nhà sau khi nội soi kết thúc.

Ngoài ra còn là vấn đề chi phí. Không phải tất cả các chương trình bảo hiểm đều chi trả toàn bộ chi phí nội soi. Nếu phát hiện thấy một khối u, Medicare đôi khi sẽ thay đổi mô tả của bài kiểm tra từ “sàng lọc” thành “chẩn đoán”. Điều này đồng nghĩa với việc bệnh nhân phải trả thêm tiền. Những người không có bảo hiểm không thể chi trả cho thủ thuật này. Ngay từ chi phí cho chất lỏng làm sạch ruột trước khi thực hiện thủ thuật và một số khoản tiền khác đã có thể làm nản lòng những bệnh nhân có thu nhập thấp. Những người không có bảo hiểm là bộ phận duy nhất của dân số Hoa Kỳ mà tỷ lệ sàng lọc ung thư đại trực tràng không tăng lên.

Tiến sĩ Aasma Shaukat, một thành viên của Hiệp hội Tiêu hóa Hoa Kỳ cho biết thêm, bệnh nhân vẫn còn thiếu ý thức về sự cần thiết của việc tầm soát ung thư đại tràng. Cô cho biết, nhiều người trên 50 tuổi không biết rủi ro của ung thư đại tràng.

Shaukat, đồng thời là phó giáo sư y khoa tại Đại học Minnesota nói thêm: “Chúng tôi khuyến khích các bác sĩ thảo luận với bệnh nhân của mình.”

Tầm soát là rất quan trọng vì ung thư đại trực tràng thường không có dấu hiệu hoặc triệu chứng trong giai đoạn đầu của nó. Nhiều người không phát hiện bất kỳ triệu chứng rõ ràng nào cho đến khi ung thư ngày càng phát triển, lan rộng và khó điều trị hơn. Ung thư đại trực tràng phát triển từ những khối u nhỏ được gọi là polyp trong đại tràng, còn được gọi là ruột già và trực tràng.

Tầm soát được khuyến khích cho những người trong độ tuổi từ 50 đến 75. Không nên sàng lọc cho hầu hết những người trên 75 tuổi. Chỉ huy Djenaba Joseph, MD, MPH, Giám đốc y tế của Chương trình Kiểm soát Ung thư Đại trực tràng của CDC cho biết: “Việc tầm soát cho phép chúng tôi phát hiện sớm ung thư đại trực tràng, trong khi nó vẫn có thể điều trị được. Nếu chúng ta phát hiện sớm ung thư đại trực tràng, hơn 95% bệnh nhân vẫn còn sống sau 5 năm. Nếu chúng ta phát hiện ra sau khi nó đã phát triển và lan rộng thì việc điều trị không phải lúc nào cũng hiệu quả ”.

Nội soi là xét nghiệm tầm soát ung thư đại trực tràng phổ biến nhất ở Hoa Kỳ. Hầu hết các chuyên gia y tế đồng ý rằng, đây là một phương pháp tuyệt vời để phát hiện ung thư đại tràng. Trong quá khứ, nội soi đại tràng đã được công bố là có hiệu quả hơn 90%. Mặc dù vậy, nhiều người chỉ ra rằng, chưa bao giờ có một nghiên cứu kỹ lưỡng về độ chính xác của nội soi. Tiến sĩ Shaukat cho biết, ba nghiên cứu như vậy đang được tiến hành nhưng kết quả không được mong đợi trong vòng bảy năm.

Nghiên cứu gần đây đã chỉ ra rằng, nội soi không hiệu quả trong việc phát hiện ung thư ở đại tràng phải như ở đại tràng trái. Tuy nhiên, nội soi vẫn là một xét nghiệm đáng giá nếu nó được thực hiện đúng cách. Một đặc điểm phổ biến của nội soi đại tràng là nếu không tìm thấy polyp thì việc nội soi lại sẽ không được khuyến khích trong 10 năm tiếp theo.

Đối với những người có các yếu tố nguy cơ như tiền sử gia đình mắc bệnh ung thư đại tràng hoặc một số tình trạng y tế nhất định, chẳng hạn như bệnh viêm ruột, hội chứng Lynch hoặc bệnh đa polyp tuyến gia đình; nội soi là xét nghiệm được khuyến nghị duy nhất và thường được khuyến cáo ở độ tuổi trẻ hơn.

Những người không có tiền sử gia đình mắc bệnh đại trực tràng hoặc các yếu tố nguy cơ khác có nhiều loại xét nghiệm thay thế để lựa chọn. Một số thử nghiệm thay thế đã tồn tại được một thời gian và hiện đang được xem xét kỹ hơn. Các chuyên gia nói rằng, các bác sĩ nên giới thiệu chúng nhiều hơn cho bệnh nhân, đặc biệt là những người không muốn hoặc không có khả năng thực hiện nội soi.

Một lựa chọn là các xét nghiệm hóa miễn dịch trong phân hoặc FIT, được Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm (FDA) phê duyệt. Nó được sử dụng làm xét nghiệm tầm soát ung thư đại trực tràng tuyến đầu ở hầu hết các quốc gia trên thế giới; bao gồm Canada, Israel, Hà Lan, Ý, Pháp, Đài Loan, Trung Quốc, Hàn Quốc, Scotland và sắp tới là Anh. Nó được đề xuất như một thử nghiệm sàng lọc được lựa chọn theo Nguyên tắc của Liên minh Châu Âu.

FIT là một xét nghiệm phân và có thể được bác sĩ yêu cầu. Có nhiều loại kiểm tra FIT khác nhau, cả ướt và khô. Nếu xét nghiệm FIT của bạn là âm tính, bạn hãy làm lại xét nghiệm một năm sau đó. Nếu kết quả xét nghiệm dương tính, bạn nên lên lịch nội soi. FIT có giá khoảng $20 trở xuống và được Medicare và hầu hết các chương trình bảo hiểm y tế đài thọ.

Chỉ một xét nghiệm FIT duy nhất có thể phát hiện khoảng 73% trường hợp ung thư đại trực tràng. Nhưng bởi vì bạn sử dụng FIT hàng năm nên 10 lần kiểm tra trong 10 năm khiến nó cũng chỉ giống như một lần nội soi đại tràng mỗi 10 năm. Hội nghị bàn tròn về Ung thư Đại trực tràng Quốc gia Hoa Kỳ đã xác nhận, xét nghiệm dựa trên FIT là một phương tiện hiệu quả để sàng lọc ung thư đại tràng nói chung.

Một số xét nghiệm khác để tầm soát ung thư đại tràng trực tràng có thể kể đến như xét nghiệm DNA phân hoặc sDNA. Đó là một xét nghiệm phân khác tại nhà do bác sĩ chỉ định. Xét nghiệm tìm kiếm máu và DNA bất thường trong phân có thể cho thấy sự hiện diện của ung thư đại tràng hoặc polyp tiền ung thư. Nếu xét nghiệm dương tính, bạn sẽ cần nội soi để loại bỏ bất kỳ khối ung thư hoặc polyp nào.

Các xét nghiệm máu ẩn trong phân có độ nhạy cao (FOBT), bao gồm xét nghiệm guaiac nhạy cảm và FIT. Các nghiên cứu mô hình hóa đã cho thấy FOBT có độ nhạy cao có hiệu quả tương đương với nội soi nếu được thực hiện hàng năm.

Xét nghiệm phân mới nhất được gọi là Cologuard. Nó được khuyến nghị thực hiện ba năm một lần.

Hiệp hội Ung thư Hoa Kỳ và các tổ chức khác cũng khuyến nghị một số xét nghiệm sàng lọc khác như nội soi đại tràng sigma bằng ống mềm. Trong thủ thuật này, một ống ngắn, linh hoạt - ống soi đại tràng - được đưa vào trực tràng để tìm các khối u và ung thư ở phần dưới của đại tràng. Phương pháp này cũng yêu cầu bạn chuẩn bị làm sạch và có thể gây ra chuột rút. Xét nghiệm này được khuyến nghị 5 năm một lần nhưng không thường được sử dụng ở Hoa Kỳ vì nó không khác mấy so với phương pháp nội soi thông thường.

hử nghiệm cuối cùng được đề nghị là chụp CT đại tràng, đôi khi được gọi là nội soi đại tràng ảo. Đây là một quy trình chụp X-quang để kiểm tra đại tràng. Nó cũng đòi hỏi chế độ ăn uống đặc biệt và làm sạch ruột giống như nội soi đại tràng thông thường.

Nội soi đại tràng ảo không cần thuốc an thần nhưng có thể gây đau đớn vì đại tràng phải được bơm căng bằng khí để có thể quan sát tốt hơn. Nếu thấy các khối u hoặc các bất thường khác, bạn sẽ cần nội soi đại tràng quang học thường xuyên để loại bỏ các khối u.

Với tất cả những lựa chọn thay thế này, các chuyên gia y tế cho rằng, không có lý do gì để mọi người không đi khám sàng lọc. Tiến sĩ Shaukat cho biết, ung thư đại tràng là một trong số ít bệnh ung thư có nhiều loại xét nghiệm sàng lọc.

Có những bệnh nhân lo lắng về tính chính xác của một số xét nghiệm thay thế nhưng chuyên gia cho biết, không có xét nghiệm nào, kể cả nội soi đảm bảo 100% không có polyp hoặc ung thư trong đại tràng của bạn hoặc bạn sẽ không phát triển ung thư đại trực tràng trong khoảng thời gian 10 năm được khuyến nghị giữa các lần kiểm tra.

Không có phương pháp kiểm tra nào là hoàn hảo. Dù bạn chọn xét nghiệm nào, các chuyên gia y tế cho biết, điều quan trọng là bạn phải được sàng lọc. Họ nói rằng, nếu bạn ở độ tuổi từ 50 đến 75 thì tầm soát ung thư đại tràng là điều tuyệt đối bắt buộc. Tiến sĩ Deborah Fisher, MHS, phó giáo sư y khoa tại Đại học Duke cho biết: “Điều duy nhất bạn nên hỏi chính mình và bác sĩ là xét nghiệm nào phù hợp với bạn. Không có một phương pháp kiểm tra nào là phù hợp nhất với tất cả mọi người.”

Hầu hết các bệnh ung thư đại trực tràng đều có thể chữa được, miễn là chúng được phát hiện sớm và điều trị ngay lập tức. Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec là chuỗi bệnh viện lớn, là bệnh viện đa khoa đầu tiên tại Việt Nam đạt tiêu chuẩn y tế toàn cầu. Hiện, Vinmec là cơ sở y tế đi đầu trong lĩnh vực tầm soát và phát hiện ung thư đại trực tràng.

Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec là một trong những bệnh viện đảm bảo trang thiết bị hiện đại, đội ngũ bác sĩ, nhân viên giỏi, giàu kinh nghiệm với các giáo sư, bác sĩ hàng đầu trong và ngoài nước, hệ thống phòng bệnh, xét nghiệm tiên tiến cho phép thực hiện các kỹ thuật sàng lọc ung thư đại trực tràng tiên tiến nhất.