Gan nhiễm mỡ có mấy cấp độ? Mức độ nguy hiểm ra sao?

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Thạc sĩ. BSCK II Phan Thị Minh Hương - Bác sĩ Nội tiêu hóa - Khoa Khám bệnh & Nội khoa - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Đà Nẵng.

Gan đóng vai trò quan trọng trong việc tích trữ và chuyển hóa các chất béo. Tuy nhiên khi chất béo tích tụ quá mức trong gan sẽ gây ra bệnh lý gan nhiễm mỡ. Vậy gan nhiễm mỡ có mấy cấp độ và mức độ nguy hiểm của bệnh lý này ra sao?

Gan bình thường có trọng lượng khoảng 2300gram, là cơ quan lớn thứ hai trong cơ thể, giúp xử lý các chất dinh dưỡng từ thực phẩm và lọc bỏ các chất độc hại. Trong mỗi 100g trọng lượng của gan có chứa khoảng 5g lipid, trong đó 14% là triglyceride, 64% là phospholipid, 8% cholesterol và 24% là các acid béo tự do).

Gan nhiễm mỡ được định nghĩa khi sự tích lũy chất béo trong gan vượt quá 5% trọng lượng của gan hoặc có thể định nghĩa gan nhiễm mỡ khi quan sát dưới kính hiển vi thấy nhiều hơn 5% tế bào gan có chứa các hạt mỡ. Hầu hết các trường hợp gan nhiễm mỡ chủ yếu đều có chất béo ứ đọng là triglycerides, một vài trường hợp khác thì chất béo chủ yếu là phospholipids.

Gan nhiễm mỡ có thể là kết quả của rất nhiều bệnh lý và thói quen sống khác nhau. Từ các bệnh lý chuyển hóa, các rối loạn dinh dưỡng, sử dụng thuốc điều trị bệnh cho đến tình trạng nghiện rượu đều có thể dẫn đến gan nhiễm mỡ.

Hầu hết các bệnh nhân bị gan nhiễm mỡ sẽ không biểu hiện bất kỳ triệu chứng nào. Đa số trường hợp được phát hiện tình cờ khi khám sức khỏe định kỳ, một số bệnh nhân được ghi nhận gan to, hoặc các chỉ số men gan thay đổi nhẹ

Một số trường hợp bệnh được phát hiện tình cờ thông qua siêu âm bụng tổng quát để tầm soát, kiểm tra bệnh lý khác. Một số ít thì gặp khi chụp CT scan cắt lớp điện toán để tầm soát các bệnh lý đường mật.

Biểu hiện của gan nhiễm mỡ (tỉ lệ rất thấp) bao gồm người bệnh hay mệt mỏi và cảm giác khó chịu ở vùng hạ sườn hoặc thượng vị lệch phải. Nặng nề hơn thì bệnh nhân có thể xuất hiện triệu chứng vàng da, đau bụng, buồn nôn, nôn ói.

Khi gan nhiễm mỡ đi đến giai đoạn mất chức năng gan hay xơ gan thì biểu hiện rõ hơn như vàng da, vàng mắt, sạm da, lòng bàn tay son, sao mạch, phù chân, bụng báng, tuần hoàn bàng hệ, lách to, trĩ hay giãn tĩnh mạch thực quản hay biến chứng nặng xuất huyết tiêu hóa.

Khi mới bắt đầu, tình trạng gan nhiễm mỡ thường không ảnh hưởng gì đến sức khỏe vì vậy bệnh nhân thường không biết mình mắc bệnh và không được điều trị sớm. Tuy nhiên, gan nhiễm mỡ có nguy hiểm không còn tùy thuộc vào mức độ nhiễm mỡ tại thời điểm phát hiện bệnh và điều trị có đúng và kịp thời không.

Không phải ai cũng biết gan nhiễm mỡ kéo dài có thể dẫn đến xơ gan (20%), suy giảm chức năng gan. Gan nhiễm mỡ có mấy cấp độ còn tùy thuộc vào mức độ mắc bệnh và các biến chứng:

• Gan nhiễm mỡ cấp độ 1: tỷ lệ mỡ chiếm 5 - 10% trên tổng trọng lượng của gan, đây là giai đoạn đầu của bệnh vì vậy các dấu hiệu thường rất nhẹ và không gây nguy hiểm tới sức khỏe. Việc cần làm trong điều trị gan nhiễm mỡ độ 1 là thay đổi chế độ ăn uống, tăng cường vận động và tuân thủ theo phương pháp điều trị của bác sĩ.
• Gan nhiễm mỡ cấp độ 2: là giai đoạn thứ 2 của bệnh, tỉ lệ mỡ ở cấp độ 2 đã lên đến 10 - 25% trọng lượng của gan. Lúc này, mỡ đã lan rộng ra các mô gan và cơ hoành, tuy vẫn chưa gây nguy hiểm lớn đến sức khỏe nhưng nếu không được điều trị kịp thời thì gan nhiễm mỡ cấp độ 2 có thể tiến triển thành độ 3.
• Gan nhiễm mỡ cấp độ 3: là giai đoạn cuối của quá trình nhiễm mỡ ở gan và là giai đoạn nguy hiểm nhất, rất khó điều trị và phục hồi, thậm chí có thể tử vong hoặc tăng các biến chứng về gan như xơ gan, ung thư gan.

Thực tế, không có phương pháp điều trị đặc hiệu cho bệnh lý gan nhiễm mỡ. Hiện nay, các bác sĩ chỉ tập trung điều trị theo nguyên tắc loại bỏ hay giảm thiểu nguyên nhân gây bệnh.

• Gan nhiễm mỡ do dư cân, béo phì: phương pháp điều trị thường chú trọng vào việc xây dựng chế độ ăn hợp lý và chế độ tập luyện khoa học giúp giảm cân.
• Gan nhiễm mỡ do nghiện rượu: ngưng uống rượu.
• Gan nhiễm mỡ do sử dụng thuốc: ngưng ngay các loại thuốc gây độc cho gan và thay thế thuốc an toàn hơn theo chỉ định của bác sĩ.
• Gan nhiễm mỡ là hậu quả của các bệnh lý chuyển hóa, đặc biệt là tiểu đường: kiểm soát lượng đường máu trong mức bình thường.
• Gan nhiễm mỡ do nguyên nhân viêm gan siêu vi: cần tập trung điều trị để kiểm soát tình trạng viêm và hạn chế những diễn tiến bất lợi có thể dẫn đến xơ gan.