Đặc điểm hình ảnh trên siêu âm ống tiêu hóa

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Bác sĩ chuyên khoa I Nguyễn Thị Mai - Bác sĩ Chẩn đoán hình ảnh - Khoa Chẩn đoán hình ảnh - Bệnh viện đa khoa Quốc tế Vinmec Phú Quốc. Bác sĩ Mai đã có nhiều năm kinh nghiệm làm việc trong lĩnh vực chẩn đoán hình ảnh.

Bệnh lý ống tiêu hóa rất thường gặp trong thực tế lâm sàng. Siêu âm kiểm tra là một phương thức hình ảnh dễ tiếp cận, không xâm lấn, không bức xạ và rẻ tiền, thường được chọn làm phương pháp chẩn đoán đầu tiên trong chuyên khoa tiêu hóa, giúp tránh sử dụng thường xuyên các thủ thuật chẩn đoán xâm lấn và tốn kém và dẫn đến việc thực hiện sớm các điều trị phù hợp.

Đây là một phương pháp đầy hứa hẹn với độ nhạy và độ đặc hiệu cao, đã trở nên phổ biến trong những năm gần đây và có tiềm năng trở thành phương pháp được lựa chọn trong chẩn đoán nhiều bệnh lý ống tiêu hóa.

Ống tiêu hóa của mỗi người là một hệ thống thẳng, có mối liên quan với nhau về cả cấu trúc và chức năng. Chúng xuất phát từ miệng xuống hầu đi đến thực quản, dưới thực quản của mỗi người là dạ dày và các ruột (ruột thì bao gồm có ruột non và ruột già, trong khi đó chúng được chia thành các đoạn các phần khác nhau. Đối với ruột non được chia thành ba đoạn là tá tràng, hỗng tràng và hồi tràng. Còn ruột già thì được chia thành ba phần manh tràng, đại tràng và hậu môn cùng ống hậu môn) còn kết thúc của một ống tiêu hóa bình thường là trực tràng và hậu môn.

Một số bất thường bệnh lý có thể phát hiện được khi thực hiện siêu âm ống tiêu hóa và đặc điểm hình ảnh siêu âm của những trường hợp này như sau:

2.1 Hẹp phì đại môn vị

• Trẻ từ 2 đến 12 tuần tuổi, xuất hiện nôn vọt.
• Cắt dọc: Dày cơ môn vị ≥ 3 mm, chiều dày môn vị ≥ 12 mm.
• Cắt ngang: Dấu hiệu bia bắn (target sign).
• Dạ dày: trướng căng dịch và/hoặc khí.

2.2 Lồng ruột

• Lồng ruột thường gặp ở lứa tuổi từ 3 tháng tới 3 năm tuổi.
• Hay gặp kiểu lồng hồi-đại tràng (ileocolic intussusception): đoạn cuối của hồi tràng (intussusceptum) lồng vào đại tràng (intussuscipiens). Tạo nên búi lồng ở vùng bụng bên phải, đường kính trung bình 2.6 cm.
• Lồng hỗng-hỗng tràng (jejuno-jejunal intussusception) có đường kính trung bình 1.5 cm, ở vùng bụng bên trái.
• 90% là vô căn - idiopathic (do viêm hạch mạc treo), 10% có bệnh lý tạo điểm dẫn - lead point – như nang ruột đôi, polyp...
• Tần suất lồng ruột tái phát là 10% sau tháo lồng. Thường tái phát trong vòng 48-72 giờ.
• Siêu âm chẩn đoán lồng ruột:

+Cắt ngang: Dấu hiệu bia bắn (target sign).

+Cắt dọc: Dấu hiệu bánh sandwich sign (sandwish sign).

+Có thể thấy trong búi lồng có hạch mạc treo.

+Lồng ruột thoáng qua (transient intussusception, tự tháo lồng), thường là lồng hỗng-hỗng tràng.

2.3 Viêm ống tiêu hóa

• Viêm ống tiêu hóa rất thường gặp.
• Dạ dày, ruột non, ruột già, trực tràng: phù nề, tăng tƣới máu ở thành ống tiêu hóa. Quan trọng: thành ống tiêu hóa dày đối xứng, không mất cấu trúc lớp.
• Có thể thấy hình ảnh thâm nhiễm mỡ (hồi âm dày) quanh đoạn ống tiêu hóa bị viêm.
• Có thể có dịch tự do trong ổ bụng.

2.4 Viêm ruột thừa cấp

• Cấu trúc ống, một đầu tận, không nhu động, không đè ép xẹp, cắt ngang có hình bia (đường kính ngoài ≥ 7 mm, thành ruột thừa ≥ 3 mm).
• Dấu hiệu McBurney trên siêu âm (+).
• Thâm nhiễm mỡ quanh ruột thừa (hồi âm dày).
• Sỏi ruột thừa: thấy ở thể viêm ruột thừa tắc nghẽn. Khi có sỏi tăng nguy cơ thủng.
• Ít dịch quanh ruột thừa. Chóp ruột thừa thường là vị trí khởi đầu viêm nhiễm và thủng.

2.5 Viêm túi thừa đại tràng

Bình thường túi thừa đại tràng hầu như không thể thấy trên siêu âm. Túi thừa có thể ở đại tràng sigma, đại tràng trái, đôi khi đại tràng phải.

Viêm túi thừa đại tràng:

• Luôn luôn kết hợp với Viêm đại tràng.
• Khí trong túi thừa tạo bóng lưng dơ.
• Thâm nhiễm mỡ quanh túi thừa bị viêm.
• Tăng tưới máu vùng viêm nhiễm.

- Ngoài ra còn có thể phát hiện được các tổn thương như: Viêm bờm mỡ đại tràng, u đường tiêu hóa.

Siêu âm ống tiêu hóa ngày càng được phát triển và ứng dụng rộng rãi trong khám và chữa những bệnh lý ống tiêu hóa, có thể siêu âm gan, siêu âm tụy, siêu âm đại tràng hoặc một số cơ quan tiêu hóa khác để quan sát được những hình ảnh bất thường, từ đó có thể phát hiện bệnh sớm, nhất là những bệnh hiểm nghèo, có phương pháp điều trị kịp thời.