Tác hại khi thừa hoặc thiếu vitamin C

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Thạc sĩ, Bác sĩ Nguyễn Thị Ngọc - Bác sĩ Nội tổng quát - Nội tiết - Khoa Khám bệnh & Nội khoa - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Central Park. Bác sĩ đã có hơn 10 năm học tập, nghiên cứu và làm việc trong lĩnh vực nội tiết.

Vitamin C có nhiều vai trò quan trọng đối với cơ thể. Thừa hay thiếu vitamin C đều có thể dẫn tới các tác hại không mong muốn.

Vitamin C có nhiều vai trò quan trọng đối với cơ thể như:

• Tham gia tạo collagen và một số thành phần của mô liên kết
• Hỗ trợ hấp thu sắt vì vitamin C tham gia chuyển sắt hóa trị 3 thành sắt hóa trị 2, giúp cơ thể dễ dàng hấp thu sắt. Do vậy khi thiếu máu thiếu sắt thường uống kèm vitamin C
• Tham gia vào quá trình chuyển hóa của cơ thể như chuyển hóa protid, lipid, glucid
• Tham gia vào quá trình tổng hợp một số chất như catecholamin, hormon vỏ thượng thận, tăng tạo ra interferon, nhờ đó giúp tăng sức đề kháng cho cơ thể
• Chống oxy hóa bằng cách trung hòa các gốc tự do sinh ra từ các phản ứng chuyển hóa trong cơ thể, từ đó bảo vệ được tính toàn vẹn của màng tế bào;
• Giúp tăng hấp thu calci vào cơ thể và làm tăng mật độ xương.

Các đối tượng dễ bị thiếu vitamin C gồm những người nghiện rượu, hút thuốc lá, người cao tuổi, người bị bệnh kém hấp thu,...Khi thiếu vitamin C sẽ có các triệu chứng như mệt mỏi, thở nông, da dẻ thô ráp, vết thương chậm lành và có những nốt xuất huyết. Hiện nay, tình trạng thiếu Vitamin C khá hiếm gặp. Thiếu vitamin C sẽ dẫn tới một số tác hại sau:

• Bệnh thiếu máu: Vitamin C giúp hấp thu sắt do đó thiếu vitamin C cơ thể không thể hấp thu đủ sắt và gây ra tình trạng thiếu máu.
• Vết thương chậm lành
• Bệnh loãng xương: người thiếu vitamin C có nguy cơ cao bị gãy xương, loãng xương, đặc biệt là phụ nữ và người cao tuổi
• Bệnh thoái hóa khớp: do vitamin C góp phần tham gia tổng hợp collagen.
• Bệnh tim mạch: Thiếu vitamin C có thể dẫn tới một số bệnh lý về tim mạch như thoát mạch, thành mạch kém bền ,...
• Bệnh Scorbut: Là một trong những căn bệnh điển hình khi cơ thể bị thiếu vitamin C. Các triệu chứng điển hình của bệnh Scorbut gồm có: viêm lợi, răng dễ rụng, sưng khớp, chảy máu chân răng, xuất huyết dưới da,...
• Ung thư: Khi thiếu vitamin C, cơ thể sẽ dễ bị tấn công bởi các gốc tự do và về lâu dài có thể dẫn tới một số bệnh ung thư.

Những yếu tố nguy cơ thường gặp nhất gây thiếu vitamin C là chế độ ăn thiếu dinh dưỡng, người nghiện rượu, chán ăn, rối loạn tâm thần nghiêm trọng, hút thuốc lá và lọc máu.

Thừa vitamin C cũng có thể dẫn tới nhiều tác hại. Nếu dùng vitamin C liều cao kéo dài, có thể gặp các tác dụng không mong muốn như rối loạn tiêu hóa, loét dạ dày, tá tràng, đau đầu, mất ngủ, viêm bàng quang, tiêu chảy, tăng tạo sỏi thận, gây bệnh gút, giảm độ bền hồng cầu, cản trở hấp thụ vitamin A, B12 và có thể gây ra hiện tượng ức chế ngược nếu ngừng đột ngột,. Đặc biệt, phụ nữ mang thai dùng vitamin C ở liều cao trong thời gian dài có thể gây ra những nhu cầu bất thường ở thai nhi, từ đó dẫn đến bệnh scorbut sớm ở trẻ.

Nhu cầu vitamin C thay đổi theo lứa tuổi cụ thể như sau:

• Trẻ từ 6-11 tháng là 25-30 mg/ngày
• Trẻ từ 1-6 tuổi là 30 mg/ngày, trẻ từ 7-9 là 35 mg/ngày
• Tuổi vị thành niên 10-18 tuổi là 65 mg/ngày
• Người trưởng thành là 70 mg/ngày
• Phụ nữ có thai là 80 mg/ngày
• Phụ nữ cho con bú là 95 mg/ngày.

Vitamin C có nhiều trong các loại rau củ quả như đu đủ, cam, bưởi, dâu tây, ổi, bông cải xanh,...Vì vậy cần ăn phối hợp nhiều loại rau củ quả để bổ sung đầy đủ các loại vitamin và khoáng chất cho cơ thể. Mức tiêu thụ rau quả cho người trưởng thành thường là 300g rau/người/ngày, quả là 100g/người/ngày, còn đối với trẻ em là khoảng 100-200g/trẻ/ngày. Nhiều trường hợp chế độ ăn không cung cấp đủ lượng vitamin C cần thiết, do đó nên uống thêm các loại thực phẩm chức năng chứa vitamin C.