Ý nghĩa của chụp canxi mạch vành

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi ThS, BS. Đặng Mạnh Cường - Bác sĩ Chẩn đoán hình ảnh - Khoa Chẩn đoán hình ảnh - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Central Park. Bác sĩ có trên 18 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực siêu âm – chẩn đoán hình ảnh.

Có thể bạn đã biết canxi tốt cho sức khỏe của xương, nhưng bạn có biết canxi cũng có thể là đầu mối quan trọng đối với sức khỏe tim mạch của bạn. Bác sĩ có thể sử dụng phương pháp được gọi là chụp canxi mạch vành để có hình ảnh rõ ràng hơn về nguy cơ đau tim của một người.

Chụp tim hay chụp canxi mạch vành (tên tiếng Anh là coronary calcium scan), là kỹ thuật chẩn đoán hình ảnh sử dụng tia X chuyên dụng cung cấp hình ảnh về tim của bạn để giúp bác sĩ phát hiện và đo các mảng bám chứa canxi trong động mạch.

Mảng bám bên trong động mạch tim có thể hình thành, phát triển và hạn chế lưu lượng máu đến các cơ tim. Đo mảng bám vôi hóa bằng chụp canxi mạch vành có thể cho phép bác sĩ xác định bệnh động mạch vành có thể xảy ra trước khi bạn có các dấu hiệu và triệu chứng.

Bác sĩ sẽ sử dụng kết quả xét nghiệm của bạn để xác định xem bạn có thể cần dùng thuốc hoặc thay đổi lối sống để giảm nguy cơ đau tim hoặc các vấn đề về tim khác hay không.

Bác sĩ có thể yêu cầu chụp canxi mạch vành để hiểu rõ hơn về nguy cơ mắc bệnh tim của bạn hoặc cần điều chỉnh phác đồ điều trị.

Chụp canxi mạch vành sử dụng công nghệ tia X chuyên dụng được gọi là đa máy dò hàng (multidetector row) hoặc chụp cắt lớp vi tính đa điểm (CT), tạo ra nhiều hình ảnh về mảng bám lắng đọng trong mạch máu.

Mảng bám răng được tạo thành từ chất béo, cholesterol, canxi và các chất khác trong máu. Nó phát triển dần dần theo thời gian, rất lâu trước khi có bất kỳ dấu hiệu hoặc triệu chứng của bệnh. Những chất lắng đọng này có thể hạn chế dòng chảy của máu giàu oxy đến các cơ tim. Ngoài ra, các mảng bám cũng có thể vỡ ra, gây ra cục máu đông và gây đau tim.

Chụp canxi mạch vành có thể giúp bác sĩ xây dựng phác đồ điều trị nếu bạn có nguy cơ mắc bệnh tim từ thấp đến trung bình hoặc nếu nguy cơ bệnh tim của bạn không rõ ràng. Ngoài ra, chụp canxi mạch vành cũng có thể giúp thúc đẩy những người có nguy cơ trung bình thực hiện những thay đổi quan trọng trong lối sống và tuân theo các kế hoạch điều trị.

Tuy nhiên, chụp tim cần phải tiếp xúc với bức xạ. Mặc dù việc phơi nhiễm này được biết là an toàn đối với người nhận chụp canxi mạch vành, nhưng kỹ thuật này không được khuyến khích nếu nguy cơ phơi nhiễm bức xạ cao các lợi ích tiềm năng nào mà kỹ thuật này mang lại.

Theo hướng dẫn của Hội Tim mạch học Hoa Kỳ (American College of Cardiology/ACC) và Hiệp hội Tim mạch Hoa Kỳ (American Heart Association/AHA), việc chụp cắt canxi mạch vành có thể không được chỉ định cho những người thuộc một trong những trường hợp sau:

• Đàn ông dưới 40 tuổi và phụ nữ dưới 50 tuổi, do những trường hợp này khó có thể phát hiện canxi khi bạn ở dưới lứa tuổi này.
• Những người có nguy cơ rất thấp, vì kỹ thuật này khó có thể phát hiện canxi lắng trong mạch nếu bạn không có tiền sử gia đình bị đau tim khi còn trẻ.
• Những người đã có nguy cơ cao (đặc biệt là những người nghiện thuốc lá nặng hoặc những người mắc bệnh tiểu đường hoặc cholesterol rất cao), do quá trình chụp canxi mạch vành có thể sẽ không cung cấp thêm bất kỳ thông tin nào để hướng dẫn điều trị
• Những người có triệu chứng hoặc được chẩn đoán mắc bệnh động mạch vành vì kỹ thuật này sẽ không giúp bác sĩ hiểu rõ hơn về sự tiến triển hoặc nguy cơ của bệnh
• Những người đã có kết quả chụp canxi mạch vành bất thường.

Chụp canxi mạch vành sử dụng công nghệ tia X, đòi hỏi người bệnh sẽ phải tiếp xúc với bức xạ. Tuy nhiên, mức độ phơi nhiễm thường này an toàn, chỉ tương đương với lượng bức xạ bạn tiếp xúc tự nhiên trong một năm.

Một số cơ sở y tế có thể quảng cáo chụp canxi mạch vành là phương pháp dễ dàng để đo lường nguy cơ đau tim và được thực hiện mà không cần đến tư vấn hay chỉ định của bác sĩ.

Tuy nhiên, kết quả chụp canxi mạch vành này không nên được sử dụng đơn độc để dự đoán về sức khỏe tổng thể và nguy cơ mắc bệnh tim của bạn. Nó được sử dụng tốt nhất khi kết hợp với các thông tin sức khỏe khác.

4.1 Trước khi chụp canxi mạch vành

Khi lên lịch chụp canxi mạch vành, bạn hãy hỏi nhân viên Y tế:

• Có điều gì cần đặc biệt lưu ý không?
• Tôi nên đến sớm bao lâu?
• Tôi sẽ cần những giấy tờ gì hoặc giấy tờ tùy thân nào?

Thực phẩm và thuốc. Bạn có thể được yêu cầu không sử dụng caffeine và không hút thuốc lá trong bốn giờ trước khi chụp.

Quần áo và đồ dùng cá nhân. Khi đến làm thủ tục, bạn sẽ được yêu cầu cởi bỏ áo và mặc áo choàng y tế. Bạn cũng sẽ cần tháo trang sức quanh cổ hoặc gần ngực.

4.2 Trong quá trình thực hiện

Trước khi quá trình chụp bắt đầu, kỹ thuật viên sẽ gắn các cảm biến, được gọi là điện cực, vào ngực của bạn. Những thiết bị này kết nối với máy điện tâm đồ (ECG hoặc EKG), ghi lại hoạt động tim của bạn trong quá trình kiểm tra và điều phối thời gian của hình ảnh X-quang giữa các nhịp tim, khi các cơ tim được thư giãn.

Trong quá trình chụp tim, bạn nằm ngửa trên một chiếc bàn có thể di chuyển được, bàn này sẽ trượt vào máy chụp CT mạch vành dạng ống. Đầu của bạn luôn ở bên ngoài máy chụp. Phòng chụp luôn có nhiệt độ mát mẻ.

Bạn có thể được dùng thuốc viên hoặc thuốc tiêm để làm chậm tim nhằm giúp đảm bảo hình ảnh chụp được rõ ràng và sắc nét. Nếu hồi hộp hoặc lo lắng, bác sĩ có thể chỉ được cho bạn sử dụng thuốc để giúp bạn bình tĩnh.

Bạn sẽ được yêu cầu nằm yên và nín thở trong vài giây khi chụp. Kỹ thuật viên vận hành máy chụp ở phòng bên cạnh, nhưng có thể nhìn thấy và nói chuyện với bạn trong quá trình chụp. Toàn bộ quy trình sẽ mất khoảng 10 đến 15 phút.

4.3 Sau khi chụp

Thông thường, không cần có biện pháp phòng ngừa đặc biệt nào sau khi chụp canxi mạch vành. Bạn sẽ có thể tự lái xe về nhà và tiếp tục các hoạt động hàng ngày của mình.

Kết quả

Kết quả của chụp canxi mạch vành thường được đưa ra dưới dạng số và được gọi là điểm Agatston. Điểm số phản ánh tổng diện tích lắng đọng canxi và mật độ của canxi. Khi có canxi, điểm số càng cao thì nguy cơ mắc bệnh tim càng cao.

• Điểm 0 có nghĩa là không thấy canxi trong tim. Nó cho thấy khả năng bị nhồi máu cơ tim trong tương lai rất thấp.
• Điểm từ 100 đến 300 có nghĩa là mức độ lắng đọng mảng bám vừa phải. Nó có liên quan đến nguy cơ bị đau tim hoặc các bệnh tim khác trong vòng 3-5 năm tới tương đối cao.
• Điểm lớn hơn 300 là dấu hiệu của bệnh nặng và nguy cơ cao mắc đau tim.

Bạn cũng có thể nhận được điểm số phần trăm, cho biết lượng canxi của bạn so với những người cùng tuổi và giới tính.

Bác sĩ sẽ thảo luận về kết quả chụp canxi mạch vành với bạn. Tùy thuộc vào kết quả, có thể cần một hoặc nhiều chiến lược sau:

• Không thay đổi phác đồ điều trị hiện tại
• Thay đổi loại thuốc hoặc liều lượng thuốc
• Thay đổi chế độ ăn uống và thói quen tập thể dục của bạn
• Mục tiêu giảm cân mới
• Thực hiện các xét nghiệm và kỹ thuật chẩn đoán hình ảnh khác
• Hẹn tái khám để theo dõi sức khỏe và lên kế hoạch điều trị