Viêm tuyến nước bọt dưới hàm do sỏi

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Bác sĩ Răng - Hàm - Mặt - Khoa Khám bệnh & Nội khoa - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Hải Phòng.

Viêm tuyến nước bọt dưới hàm do sỏi là tình trạng tổn thương viêm tuyến nước bọt. Bệnh gây ra cảm giác khó chịu ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống. Việc phát hiện sớm bằng việc lấy sỏi sẽ điều trị được triệt để và bảo tồn được tuyến dưới hàm.

Viêm tuyến nước bọt dưới hàm do sỏi là tình trạng viêm, tổn thương tuyến nước bọt có nguyên nhân do sỏi ở vùng tuyến hoặc ống tuyến dưới hàm.

Sỏi tuyến nước bọt dưới hàm thường có kích thước nhỏ làm ngăn chặn dòng nước bọt tiết ra miệng, gây đau khó chịu. Trường hợp sỏi to gây bít tắc ống tuyến dẫn đến viêm ống tuyến, áp xe tuyến, nặng nề nhất là ảnh hưởng đến các dây thần kinh vùng mặt gây méo miệng, tê bì,...

Sỏi tuyến dưới hàm hình thành khi lắng đọng các chất trong nước bọt tích tụ ở lòng ống dẫn hoặc tuyến nước bọt.

• Nam giới trong độ tuổi trưởng thành
• Bệnh nhân ung thư đã xạ trị vùng đầu hoặc cổ.
• Chấn thương vùng hàm mặt, miệng.
• Sử dụng thuốc kháng cholinergic, kháng histamin (chống dị ứng), thuốc điều trị huyết áp, thuốc tâm thần ảnh hưởng đến chức năng tiết nước bọt
• Mắc bệnh gút hoặc hội chứng Sjogren
• Uống ít nước...

Sỏi nước bọt thường không gây ra các triệu chứng khi ở giai đoạn đang hình thành. Khi sỏi có kích thích lớn hoặc tuyến bị chặn hoàn toàn do sỏi có thể gây ra các triệu chứng sau:

3.1 Triệu chứng toàn thân

• Sốt cao trong trường hợp viêm cấp hoặc áp xe
• Sưng hạch dưới hàm cùng bên

3.2 Triệu chứng lâm sàng

• Tuyến dưới hàm sưng phồng lên do sỏi làm tắc nước bọt xảy ra trong bữa ăn, ứ lại trong tuyến. Khi nước bọt thoát ra được thì hết sưng tuyến và hết đau.

• Sưng vùng dưới hàm: Ranh giới rõ, nếu trong đợt cấp thì có biểu hiện sưng, nóng, đỏ, sờ đau. Nếu không phải đợt cấp thì da trên vùng sưng bình thường, nắn chắc, ít đau.
• Đau hoặc sưng vùng dưới hàm 1 hoặc 2 bên trước tai, đau tăng khi ăn
• Trong miệng khám thấy lỗ ống Wharton nề đỏ, sờ có thể thấy sỏi ở vùng ống tuyến. Khi vuốt dọc ống tuyến về phía miệng ống tuyến, có thể có mủ chảy ra.

3.3 Triệu chứng cận lâm sàng

• X- quang thường quy: Có thể thấy hình ảnh sỏi ở tuyến hoặc ống tuyến.
• CT Scanner: Thấy vị trí, kích thước của sỏi, phì đại tuyến dưới hàm.
• Chụp cản quang tuyến dưới hàm: Có hình ảnh chuỗi ngọc trai điển hình với đặc điểm ống Wharton to, giãn nỡ không đều.

• Viêm tấy vùng sàn miệng khiến bệnh nhân đau dữ dội cả vùng miệng, lan lên tai ảnh hưởng đến ăn uống, nhai, nuốt, hạn chế há miệng, ảnh hưởng đến giấc ngủ do bệnh nhân đau nhức cả đêm.
• Có thể trở thành viêm mạn tính. Đôi khi, nhiễm trùng lan tỏa cả vùng sàn miệng, tiên lượng rất nặng nề.
• Có trường hợp tổ chức viêm tạo thành ổ áp xe, gây tổn thương dây thần kinh chi phối hoạt động của các cơ mặt, gây liệt mặt.

5.1 Nguyên tắc điều trị

• Kháng sinh, chống viêm, giảm đau
• Đối với sỏi kích thước nhỏ, mát xa vùng dưới hàm có thể đưa sỏi ra ngoài.
• Phẫu thuật lấy sỏi tuyến dưới hàm và điều trị bảo tồn tuyến hoặc cắt bỏ tuyến theo đúng chỉ định

5.2 Điều trị cụ thể

Phẫu thuật lấy sỏi, điều trị bảo tồn tuyến hoặc cắt bỏ tuyến hoàn toàn tùy trong trường hợp, cụ thể như sau:

• Phẫu thuật lấy sỏi và điều trị bảo tồn tuyến chỉ định trong trường hợp sỏi ống tuyến và viêm tuyến chưa xơ hóa.
• Phẫu thuật lấy sỏi và cắt bỏ tuyến dưới hàm chỉ định đối với những người bị sỏi tuyến tái phát hoặc tổn thương không hồi phục, xơ hóa đối với tuyến nước bọt.

Hiện nay có phương pháp phẫu thuật nội soi với nhiều ưu điểm như:

• Ít có nguy cơ tổn thương thần kinh mặt
• Chảy máu ít
• Bảo tồn tuyến nước bọt và ống dẫn tuyến nước bọt cao
• Phục hồi nhanh chóng do đó rút ngắn thời gian nằm viện
• Không vết mổ và không sẹo, hồi phục nhanh chóng

Viêm tuyến dưới hàm do sỏi được điều trị sớm bằng việc lấy sỏi ống tuyến sẽ bảo tồn được tuyến dưới hàm với kết quả điều trị tốt. Trường hợp lấy bỏ sỏi muộn thì tuyến dưới hàm dễ viêm mạn xơ hóa, dẫn đến phải cắt bỏ tuyến. Do vậy nếu nghi ngờ viêm tuyến nước bọt do sỏi cần được khám và điều trị sớm.