Vai trò của siêu âm Doppler tim trong chẩn đoán chức năng tâm thu thất trái

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Bác sĩ Chẩn đoán hình ảnh, Khoa Chẩn đoán hình ảnh - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Central Park.

Tâm thất trái là một trong bốn buồng tim, tâm thất trái đảm nhận nhiệm vụ vô cùng quan trọng đó là bơm máu vào hệ thống tuần hoàn để đi nuôi toàn bộ cơ thể. Như vậy, một khi chức năng tâm thu thất trái suy giảm sẽ gây thiếu máu nuôi dưỡng cơ thể, từ đó gây ra những tình trạng bệnh lý ở các cơ quan khác.

Chính vì vậy việc đánh giá chức năng tâm thu thất trái là rất quan trọng. Ngày nay, các bác sĩ chủ yếu dựa vào siêu âm Doppler tim để đánh giá chức năng tim nói chung và chức năng tâm thất trái nói riêng.

Tim của chúng ta gồm có bốn buồng đó là:

• Tâm nhĩ phải: là buồng tim ở phía trên, bên phải.
• Tâm nhĩ trái: là buồng tim ở phía trên, bên trái.
• Tâm thất phải: là buồng tim ở phía dưới, bên phải.
• Tâm thất trái: là buồng tim ở phía dưới, bên trái. Tâm thất trái là có lớp cơ tim dày nhất trong các buồng tim.

Vòng tuần hoàn trong cơ thể chúng ta như sau: máu sau khi nhận oxy ở phổi sẽ theo tĩnh mạch phổi đổ về tâm nhĩ trái. Từ tâm nhĩ trái, máu sẽ chảy xuống tâm thất trái khi van hai lá mở ở thì tâm trương (khi tim giãn ra). Vào kỳ tâm thu (khi tim bóp lại) máu từ tâm thất trái sẽ được bơm vào động mạch chủ, từ đó máu sẽ đi khắp cơ thể để nuôi dưỡng cho các cơ quan bộ phận.

Sau khi trao đổi chất, máu sẽ đưa CO2 và các sản phẩm chuyển hóa của các tế bào theo đường tĩnh mạch đổ về tâm nhĩ phải. Từ tâm nhĩ phải, máu sẽ chảy xuống tâm thất phải khi van ba lá mở ở thì tâm trương. Vào kỳ tâm thu, máu từ tâm thất phải sẽ được bơm vào động mạch phổi, lên phổi để đào thải CO2 và nhận O2. Tiếp tục máu lại đổ về tâm nhĩ trái, tiếp tục vòng tuần hoàn không ngừng nghỉ.

Như vậy tâm thất trái đảm nhiệm vai trò hết sức quan trọng đó là bơm máu có chứa O2 đến các cơ quan trong cơ thể. Chính vì vậy việc đánh giá chức năng tâm thu thất trái vô cùng quan trọng.

Siêu âm Doppler là dạng thăm dò chẩn đoán hình ảnh giúp khảo sát vật thể chuyển động bằng đầu dò phát - nhận sóng siêu âm. Siêu âm doppler tim có thể đo các chỉ số về vận tốc dòng máu ở các vị trí khác nhau trong buồng tim. Ưu điểm của siêu âm doppler tim đó là có thể thực hiện tại phòng siêu âm, hoặc thực hiện ngay tại giường bệnh trong trường hợp cấp cứu. Tuy nhiên nó cũng có nhược điểm đó là ở những bệnh nhân béo, thành ngực dày thì chất lượng hình ảnh bị hạn chế.

Siêu âm doppler tim sẽ cung cấp cho ta các chỉ số để đánh giá chức năng tâm thu thất trái đó là:

• Cung lượng tim CO
• Chỉ số dp/dt thất trái
• Thời gian tiền tống máu (PET)
• Thời gian tống máu (ET)
• Sóng tâm thu S

2.1. Cung lượng tim CO

Cung lượng tim CO là lượng máu tâm thất trái bơm vào động mạch chủ trong vòng 1 phút.

Được tính theo công thức sau:

CO = SV x Tần số tim.

• SV (Stroke Volume) là lượng máu bơm vào động mạch chủ trong mỗi nhịp đập của tim, hay còn được gọi là thể tích nhát bóp.

Chức năng tâm thu thất trái bình thường khi CO có giá trị từ 4-6 l/phút.

2.2. Chỉ số dp/dt thất trái

Chỉ số dp/dt thất trái thể hiện quá trình gia tăng áp lực của tâm thất trái theo thời gian. Chỉ số này chỉ tính được khi có hở van hai lá. Chẩn đoán chức năng tâm thu thất trái sự vào chỉ số dp/dt thất trái như sau:

• dp/dt > 1200: chức năng tâm thu thất trái bình thường.
• 800 < dp/dt < 1200: chức năng tâm thu thất trái giảm vừa.
• dp/dt < 800: chức năng tâm thu thất trái giảm nặng.

2.3. Thời gian tiền tống máu (PET)

Thời gian tiền tống máu đo trên siêu âm doppler tim được tính từ chân sóng R đến khi van động mạch chủ mở.

Thời gian tiền tống máu càng dài có nghĩa là chức năng tâm thu thất trái càng giảm.

Thời gian tiền tống máu bị ảnh hưởng bởi:

• Tần số tim
• Tiền gánh

2.4. Thời gian tống máu (ET)

Thời gian tống máu được đo bằng khoảng thời gian giữa 2 click mở - đóng của van động mạch chủ.

Thời gian tống máu càng ngắn thì chức năng tâm thu thất trái càng giảm.

PET/ET > 0,65 tương đương với EF < 30%.

Thời gian tống máu bị ảnh hưởng bởi:

• Tần số tim
• Tiền gánh
• Hậu gánh

2.5. Sóng tâm thu S

Sóng tâm thu S, V(S) phản ánh chức năng co bóp tâm thất trái.

V(S) > 8 cm/s là chức năng co bóp tâm thất trái bình thường.

V(S) < 8 cm/s có nghĩa là giảm chức năng tâm thu thất trái, bệnh động mạch vành, già.

Siêu âm Doppler tim cung cấp cho bác sĩ biết các chỉ số cung lượng tim CO, chỉ số dp/dt thất trái, thời gian tiền tống máu (PET), thời gian tống máu (ET), sóng tâm thu S. Thông qua các chỉ số này, bác sĩ có thể đánh giá chức năng tâm thu thất trái của bệnh nhân có bình thường hay không.