Vai trò của giãn cơ sâu trong phẫu thuật ổ bụng

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Thạc sĩ, Bác sĩ Tạ Quang Hùng - Khoa Ngoại tổng hợp - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Đà Nẵng. Bác sĩ đã có trên 10 năm kinh nghiệm trong giảng dạy và thực hành trong lĩnh vực Gây mê hồi sức.

Phẫu thuật ổ bụng, đặc biệt là phẫu thuật nội soi là kỹ thuật ít xâm lấn, ít gây đau cho bệnh nhân và rút ngắn đáng kể thời gian nằm viện. Trong phẫu thuật tại ổ bụng, gây mê giãn cơ sâu đóng vai trò vô cùng quan trọng.

1.1 Phẫu thuật ổ bụng nội soi là gì?

Phẫu thuật nội soi là kỹ thuật được phát triển trong những năm gần đây, có nhiều ưu điểm hơn so với phương pháp mổ hở truyền thống. Kỹ thuật này sử dụng một chiếc camera và dụng cụ phẫu thuật chuyên biệt, đưa vào ổ bụng qua các đường rạch nhỏ để thực hiện thủ thuật. Đây là kỹ thuật ít xâm lấn, ít gây đau cho người bệnh, thời gian hồi phục nhanh hơn, thời gian nằm viện ngắn hơn và có hiệu quả thẩm mỹ tốt hơn.

Các phẫu thuật ổ bụng có thể được thực hiện bằng kỹ thuật phẫu thuật nội soi là:

• Cắt ruột thừa qua nội soi;
• Điều trị trào ngược dạ dày - thực quản, thoát vị hoành;
• Điều trị thủng ổ loét dạ dày hoặc tá tràng;
• Phẫu thuật dạ dày: Cắt bán phần hoặc toàn bộ dạ dày nếu có khối u, mổ thông dạ dày, nối vị tràng;
• Phẫu thuật điều trị tắc ruột non hoặc ruột kết;
• Phẫu thuật điều trị béo phì như cắt vạt dạ dày, thắt đai dạ dày hoặc bắc cầu dạ dày;
• Điều trị chấn thương ổ bụng như tổn thương lách, ruột hoặc gan;
• Điều trị viêm phúc mạc do thủng nội tạng;
• Phẫu thuật gan, mật: Phẫu thuật cắt túi mật, lấy sỏi đường mật và ống mật chủ, cắt gan, nối mật - ruột,...;
• Phẫu thuật đại tràng, trực tràng: Cắt bán phần hoặc toàn bộ đại tràng;
• Phẫu thuật tụy và lách: Cắt lách và thân đuôi tụy, cắt khối tá tụy, mở thông nang tụy với hỗng tràng;
• Phẫu thuật thoát vị bẹn và thoát vị thành bụng khác;
• Phẫu thuật trực tràng: Rò hậu môn, trĩ, nứt kẽ hậu môn, áp xe nang lông sau xương cùng cụt,...

1.2 Mối quan hệ giữa giãn cơ sâu và phẫu thuật ổ bụng

Trong phẫu thuật nội soi ổ bụng, để tạo không gian cho bác sĩ quan sát, thao tác, cần thực hiện bơm khí CO2 vào ổ bụng. Tuy nhiên, việc bơm hơi vào khoang phúc mạc lại làm tăng áp lực trong ổ bụng, Đi kèm với sự hấp thụ CO2 sẽ gây ra những biến động về hô hấp, tuần hoàn, tưới máu tại chỗ và gây đau vai sau mổ.

Trong khi đó, làm giảm áp lực ổ bụng có thể giúp giảm đau sau mổ, giảm nguy cơ biến chứng của phẫu thuật nội soi. Tuy nhiên, nếu áp lực ổ bụng thấp thì sẽ làm giảm chất lượng phẫu trường (vùng cơ thể được phẫu thuật), ảnh hưởng tới sự chính xác trong thao tác của bác sĩ phẫu thuật, tăng nguy cơ biến chứng trong mổ hoặc buộc phải chuyển sang mổ mở.

Vì vậy, cần tìm giải pháp để đảm bảo áp lực trong ổ bụng phù hợp và điều kiện phẫu thuật tốt. Thực tế, chất lượng của phẫu trường được quyết định bởi vóc dáng bệnh nhân, kỹ năng của bác sĩ và yếu tố gây mê (độ sâu gây mê, độ sâu giãn cơ trong gây mê). Nhiệm vụ của bác sĩ gây mê là đảm bảo an toàn, thoải mái cho bệnh nhân, tạo sự thuận lợi nhất cho phẫu trường.

Nhiều nghiên cứu gần đây đã xác định phương pháp giãn cơ sâu có nhiều đóng góp trong việc duy trì áp lực bơm hơi thấp mà vẫn đảm bảo điều kiện phẫu thuật tốt. Nhờ khả năng thư giãn cơ thành bụng, ngăn ngừa co cơ đột ngột, giãn cơ sâu dần được sử dụng rộng rãi hơn trong phẫu thuật bụng để cải thiện tình trạng phẫu trường.

2.1 Tìm hiểu về thuốc giãn cơ

Thuốc giãn cơ cho phép bác sĩ gây liệt cơ tạm thời ở bệnh nhân trong thời gian gây mê. Việc sử dụng thuốc giãn cơ trong gây mê nhằm tạo điều kiện tốt để thực hiện phẫu thuật (đảm bảo người bệnh bất động), cải thiện sự ổn định huyết động.

Tuy nhiên, thuốc giãn cơ cũng có tác dụng phụ: Tồn dư thuốc sau mổ có thể dẫn tới biến chứng hô hấp đe dọa tính mạng bệnh nhân trong vòng vài giờ đầu sau phẫu thuật. Vì vậy, cần phục hồi hoàn toàn giãn cơ vào cuối cuộc gây mê nhằm hồi phục hô hấp và chức năng của đường hô hấp trên.

2.2 Vai trò giãn cơ sâu trong phẫu thuật bụng

So với giãn cơ trung bình, giãn cơ sâu có ưu điểm là giúp thư giãn hoàn toàn hệ thống cơ thành bụng và cơ hoành. Điều này giúp cải thiện tình trạng phẫu trường, đặc biệt là với các phẫu thuật trong không gian hẹp như phẫu thuật nội soi.

• Giãn cơ sâu giúp cải thiện phẫu trường trong phẫu thuật nội soi

Mở rộng không gian phẫu thuật phụ thuộc vào thể trạng, các phẫu thuật bụng trước đó, kỹ thuật gây mê, tư thế bệnh nhân, áp lực ổ bụng và giãn cơ. Giãn cơ sâu có hiệu quả tốt hơn so với giãn cơ trung bình trong việc cải thiện phẫu trường ở các trường hợp phẫu thuật nội soi tiết niệu sau phúc mạc, cắt thận, cắt tử cung, cắt túi mật, cắt đại tràng, cắt tuyến tiền liệt.

• Giãn cơ sâu hỗ trợ giảm đau sau phẫu thuật nội soi

Một số nghiên cứu cho kết quả: Những bệnh nhân giãn cơ sâu có mức độ đau vết mổ sau mổ và tỷ lệ bị đau vai thấp hơn. Tuy nhiên, do tính chất của các đơn đau là chủ quan nên vẫn khó xác định được hiệu quả của giãn cơ sâu.

Giãn cơ sâu cải thiện phẫu trường trong phẫu thuật nội soi nhưng vị thế của nó trong gây mê vẫn chưa được xác định đầy đủ. Trong thực hành lâm sàng, giãn cơ sâu được chỉ định theo từng trường hợp bệnh nhân cụ thể.

Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec với hệ thống cơ sở vật chất, trang thiết bị y tế hiện đại cùng đội ngũ chuyên gia, bác sĩ nhiều năm kinh nghiệm trong khám điều trị bệnh, người bệnh hoàn toàn có thể yên tâm thăm khám và điều trị tại Bệnh viện.