Tiền đái tháo đường và các tác nhân gây tiến triển thành bệnh đái tháo đường 2

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Thạc sĩ, Bác sĩ Vũ Thị Duyên - Khoa Khám bệnh & Nội khoa - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Hải Phòng

Bệnh tiền đái tháo đường hoàn toàn có thể tiến triển nhanh chóng thành đái tháo đường type 2 nếu không có các biện pháp phòng ngừa và can thiệp sớm ngay từ đầu. Nếu khi xét nghiệm máu được chẩn đoán tiền đái tháo đường bạn cần chú ý thay đổi ngay chế độ ăn uống và luyện tập cho phù hợp nhất nếu có thể.

Tiền đái tháo đường nghĩa là lượng đường trong máu cao hơn bình thường nhưng không đủ cao để được chẩn đoán bệnh đái tháo đường. Tiền đái tháo đường có thể dẫn đến bệnh tim, đột quỵ và bệnh đái tháo đường type 2 tuy nhiên bệnh này có thể đẩy lùi nếu chúng ta can thiệp sớm ngay từ đầu.

Với bệnh đái tháo đường type 2 thì cơ thể không còn khả năng sử dụng insulin theo cơ chế như những người bình thường. Bệnh này có thể gặp ở mọi lứa tuổi nhưng có nguy cơ cao hơn đối với người lớn tuổi, thừa cân, tiền sử gia đình có người mắc bệnh tiểu đường, đái tháo đường thai kỳ.

Nguy cơ tiền đái tháo đường và đái tháo đường type 2 cao hơn với những đối tượng sau:

• Thừa cân, béo phì.
• Từ 45 tuổi trở lên.
• Người thân trong gia đình mắc tiểu đường type 2 (bố mẹ đẻ, anh chị em ruột).
• Hoạt động thể chất ít hơn 3 lần/tuần.
• Từng sinh trẻ nặng hơn 4kg.
• Đã từng bị tiểu đường thai kỳ.

Nguyên nhân chính xác của tiền đái tháo đường chưa được xác định rõ. Tuy nhiên, các yếu tố nguy cơ hàng đầu gây tiền tiểu đường được xác định là di truyền, thiếu hoạt động thể chất, thừa cân.

Ở người bị tiền đái tháo đường tuyến tụy có thể không tạo đủ insulin hoặc các tế bào trở nên đề kháng với insulin và không cho phép đường vào tế bào. Vì vậy, thay vì cung cấp năng lượng cho tế bào, đường sẽ tích tụ trong máu.

Các tác nhân gây tiến triển từ tiền đái tháo đường thành bệnh đái tháo đường type 2, bao gồm:

• Thừa cân: Càng có nhiều mô mỡ, đặc biệt là bên trong và giữa cơ và da quanh bụng thì tế bào càng trở nên đề kháng với insulin.
• Vòng eo lớn: Vòng eo quá cỡ có thể là dấu hiệu của kháng insulin. Nguy cơ kháng insulin sẽ tăng lên đối với nam giới có vòng eo lớn hơn 100cm và đối với phụ nữ có vòng eo lớn hơn 90cm.
• Chế độ ăn không lành mạnh: Ăn thịt đỏ, thịt chế biến sẵn, và đồ uống có đường làm tăng nguy cơ tiền tiểu đường. Ví dụ khi bạn có một chế độ ăn nhiều trái cây, rau, quả hạch, ngũ cốc nguyên hạt và dầu ô liu có thể làm giảm nguy cơ tiền tiểu đường.
• Lười vận động: Càng ít vận động, nguy cơ mắc tiền tiểu đường càng cao. Hoạt động thể chất giúp bạn kiểm soát cân nặng, sử dụng hết đường để làm năng lượng và khiến cơ thể sử dụng insulin hiệu quả hơn.
• Người cao tuổi: Nguy cơ tiến triển bệnh tiểu đường sẽ tăng lên sau 45 tuổi.
• Tiền sử gia đình: Nguy cơ tiền tiểu đường tăng lên nếu trong gia đình có người mắc bệnh tiểu đường type 2.
• Đái tháo đường thai kỳ: Tiểu đường thai kỳ làm mẹ và thai nhi có nguy cơ mắc bệnh tiền tiểu đường cao hơn. Bạn nên kiểm tra lượng đường trong máu ít nhất 3 năm/lần trong trường hợp này.
• Hội chứng buồng trứng đa nang: Được đặc trưng bởi kinh nguyệt không đều, tóc mọc nhiều và béo phì có nguy cơ mắc tiền tiểu đường cao hơn.
• Chứng ngưng thở khi ngủ do tắc nghẽn: Tình trạng làm gián đoạn giấc ngủ lặp đi lặp lại, làm tăng nguy cơ kháng insulin.
• Khói thuốc lá: Hút thuốc có thể làm tăng kháng insulin.
• Huyết áp cao.
• Mức cholesterol HDL thấp.
• Nồng độ triglyceride cao.

Hậu quả nghiêm trọng nhất của tiền đái tháo đường là tiến triển thành bệnh đái tháo đường type 2. Theo đó bệnh tiền đái tháo đường type 2 có thể dẫn đến các biến chứng sau:

• Huyết áp cao
• Cholesterol cao
• Bệnh tim
• Đột quỵ
• Bệnh thận
• Tổn thương thần kinh
• Các vấn đề về thị lực, có thể mất thị lực
• Cắt cụt chi

Tiền đái tháo đường có liên quan đến các cơn đau tim âm thầm và có thể làm tổn thương thận, ngay cả khi chưa tiến triển thành bệnh tiểu đường type 2.

Lựa chọn lối sống lành mạnh có thể giúp bạn ngăn ngừa tiền đái tháo đường và sự tiến triển của nó thành bệnh đái tháo đường type 2 - ngay cả với bệnh tiểu đường di truyền. Theo đó bạn cần cố gắng thực hiện các biện pháp sau đây:

• Duy trì chế độ ăn lành mạnh có lợi cho sức khỏe như ăn giảm chất ngọt, chất glucid, không uống rượu bia, không hút thuốc.
• Dành ít nhất 150 phút hoạt động thể chất aerobic vừa phải mỗi tuần hoặc khoảng 30 phút vào hầu hết các ngày trong tuần.
• Giảm cân nếu thừa cân nhiều.
• Kiểm soát huyết áp và cholesterol.
• Không hút thuốc lá.

Có rất nhiều tác nhân gây ra bệnh đái tháo đường type 2 từ bệnh tiền đái tháo đường. Theo đó, việc phát hiện bệnh ở giai đoạn sớm có thể ngăn ngừa được bệnh tiến triển bằng cách thay đổi lối sống và duy trì chế độ dinh dưỡng phù hợp.

Vì thế khi được chẩn đoán tiền đái tháo đường người bệnh nên đến các cơ sở y tế chuyên khoa để thăm khám, sàng lọc, loại trừ các nguyên nhân tiến triển thành bệnh tiền đái tháo đường.

Hiện nay, tại Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec đang triển khai gói sàng lọc đái tháo đường, rối loạn mỡ máu nhằm giúp phát hiện sớm tình trạng tiền đái tháo đường, phân loại chính xác type tiểu đường, xây dựng chế độ dinh dưỡng, theo dõi giảm thiểu các nguy cơ, biến chứng thành bệnh tiểu đường từ tiền tiểu đường.

Mọi quy trình thăm khám, sàng lọc đều được thực hiện bởi các bác sĩ chuyên môn Nội tiết được đào tạo bài bản, giàu chuyên môn và kinh nghiệm sẽ đem lại hiệu quả điều trị tối ưu cho Quý khách hàng.

Nguồn tham khảo: cdc.gov, mayoclinic.org