Tại sao viêm tụy cấp gây tràn dịch màng phổi?

Bài viết được viết bởi TS.BS Vũ Hoàng Huy - Bác sĩ Cấp Cứu - Khoa Cấp cứu - Bệnh viện Đa khoa quốc tế Vinmec Times City

Viêm tụy cấp là bệnh lý cấp tính của tuyến tụy, bệnh có thể thay đổi từ viêm tụy phù nề cho tới viêm tụy xuất huyết và hoại tử. Đây là bệnh lý cấp cứu bụng thường gặp, Nếu không được điều trị kịp thời có thể gây ra các biến chứng nguy hiểm như tràn dịch màng phổi.

Viêm tụy cấp là quá trình viêm cấp tính của tuyến tụy và sự phá hủy tế bào tuyến tụy về mặt mô học, với một loạt các biểu hiện và biến đổi lâm sàng, từ viêm tại chỗ đến các biểu hiện toàn thân như suy các cơ quan.

Các triệu chứng của viêm tuỵ cấp bao gồm:

• Đau bụng (triệu chứng cơ bản): Đau bụng vùng thượng vị, đau âm ỉ liên tục trội từng cơn đau dữ dội, đau xuyên ra sau lưng, đau tăng khi chạm vào bụng, bụng chướng, thường khởi phát sau khi ăn.
• Buồn nôn và nôn, đôi khi chán ăn

• Đi ngoài phân lỏng nhiều lần.

Các triệu chứng nặng:

• Sốt, mạch nhanh, khó thở
• Tụt huyết áp, giảm oxy máu, vàng da......

Viêm tụy cấp có thể xảy ra khi các yếu tố liên quan đến việc duy trì cân bằng nội môi của tế bào bị mất cân bằng làm tổn thương tế bào tuyến tụy và làm suy yếu sự bài tiết của các hạt zymogen; ví dụ bao gồm: Sử dụng rượu, bia; sỏi mật và một số loại thuốc.

• Tràn dịch màng phổi hiện được coi là một dấu hiệu của viêm tụy cấp nặng. Sinh lý bệnh của tràn dịch màng phổi trong viêm tụy cấp được mô tả là sự gia tăng tính thấm thành mạch của các mao mạch phổi làm rò rỉ dịch giàu protein vào không gian khoảng kẽ, màng phổi và lòng phế nang.
• Biểu hiện trên lâm sàng là giảm oxy máu khó thở và trên X quang là thâm nhiễm lan tỏa trong phổi và tràn dịch màng phổi và xẹp phổi.
• Hai nguyên nhân chính của tràn dịch màng phổi là tắc nghẽn mạch bạch huyết và lỗ rò tụy thứ phát. Sự rò rỉ hoặc sự tắc nghẽn ống tụy có nhiều khả năng dẫn đến tràn dịch màng phổi nếu sự phá vỡ dẫn vào sau phúc mạc và màng phổi. Các enzym tuyến tụy có thể vào trung thất và sau đó vỡ vào khoang màng phổi bên trái hoặc hai bên và do đó tạo ra kết nối giữa ống tụy và khoang màng phổi.

• Tràn dịch màng phổi trong viêm tụy cấp gây xẹp phổi và suy hô hấp và cần điều trị bằng cách chọc dẫn lưu dịch màng phổi.

4.1 Hồi sức tuần hoàn

• Những bệnh nhân viêm tụy cấp nặng thường mất một lượng dịch rất lớn, do đó khi nhập viện cần phải truyền một lượng dịch khoảng 250-300 ml/giờ trong 24 giờ đầu.
• Việc đảm bảo huyết động đồng nghĩa với đảm bảo tưới máu cho các tạng, ngăn cản quá trình hình thành suy đa tạng.

4.2 Hồi sức thận, cân bằng điện giải

• Việc bù đủ dịch, đảm bảo tưới máu là rất quan trọng nhằm hạn chế quá trình hình thành suy thận cấp thực tổn.
• Lọc máu liên tục (CVVH) ngoài cải thiện chức năng thận, CVVH đã được chứng minh có tác dụng loại bỏ các cytokin và yếu tố gây viêm khác nhờ đó có thể ngăn chặn phản ứng viêm, giảm mức độ tổn thương và suy tạng.

4.3 Hồi sức an thần và giảm đau

Đau bụng thường gặp ở bệnh nhân viêm tụy cấp. Việc sử dụng thuốc giảm đau và an thần trong quá trình thở máy cho bệnh nhân viêm tụy cấp nặng là thực sự cần thiết. Ngoài hiệu quả làm tăng dung nạp của người bệnh với quá trình thông khí nhân tạo, thuốc an thần giảm đau còn làm giảm nhu cầu tiêu thụ oxy.

4.4 Hồi sức chống nhiễm khuẩn

• Cấy máu, cấy nước tiểu, dịch màng phổi, cấy đờm, dịch ổ bụng và tổ chức tụy hoại tử được chỉ định để tìm và phân lập nguồn nhiễm khuẩn đồng thời làm kháng sinh đồ phục vụ cho công tác điều trị....
• Việc lựa chọn kháng sinh ban đầu dựa vào tần suất vi khuẩn và tình trạng kháng thuốc của từng địa phương, từng bệnh viện, sau đó chỉ định kháng sinh theo kháng sinh đồ.

4.5 Nuôi dưỡng

• Đối với viêm tụy cấp thời điểm bắt đầu việc số lần ăn trong một ngày khá quan trọng, phải cần đảm bảo đủ năng lượng từ 25 - 30 kcal/kg/24 giờ.
• Nuôi dưỡng đường tĩnh mạch trong vòng 24 - 48 giờ đầu sau đó nên cho bệnh nhân ăn sớm qua ống thông dạ dày với số lượng tăng dần. Nuôi dưỡng theo đường tiêu hóa sớm hạn chế được biến chứng nhiễm trùng.

4.6 Lọc máu liên tục (CVVH), thay thế huyết tương

Những nghiên cứu đã chứng minh vai trò của các chất lưu hành trong máu trong cơ chế bệnh sinh là cơ sở cho việc áp dụng kỹ thuật CVVH và thay thế huyết tương nhằm loại bỏ các cytokin và triglycerid, cắt vòng xoắn bệnh lý. Việc đào thải các cytokine viêm được cho là có thể cải thiện tiên lượng ở những bệnh nhân viêm tụy cấp nặng.

4.7 Dẫn lưu ổ bụng qua da

Dẫn lưu ổ bụng qua da dưới hướng dẫn của siêu âm hoặc CT scan là biện pháp ít xâm lấn hơn so với phẫu thuật, thực hiện được tại giường, có hiệu quả trong việc dẫn lưu các ổ dịch viêm hoại tử đồng thời tránh được hiện tượng hoại tử lan tràn sau phẫu thuật.

4.8 Can thiệp phẫu thuật

Viêm tụy cấp do sỏi, giun đường mật, tụy: Phẫu thuật cắt túi mật, lấy sỏi đường mật ra sớm bằng can thiệp điều trị nội soi sẽ làm giảm bớt mức độ nặng của viêm tụy cấp.

Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec là một trong những bệnh viện không những đảm bảo chất lượng chuyên môn với đội ngũ y bác sĩ , hệ thống trang thiết bị công nghệ hiện đại mà còn nổi bật với dịch vụ khám, tư vấn và chữa bệnh toàn diện, chuyên nghiệp; không gian khám chữa bệnh văn minh, lịch sự, an toàn và tiệt trùng tối đa. Khách hàng khi chọn thực hiện các xét nghiệm và điều trị bệnh tại đây có thể hoàn toàn yên tâm về độ chính xác và đem lại hiệu quả cao trong quá trình điều trị.

XEM THÊM

• Viêm tụy cấp nguy hiểm thế nào?
• Biến chứng và hậu quả của tràn dịch màng phổi
• Triệu chứng viêm tụy cấp nặng
• Hướng dẫn chẩn đoán viêm tụy cấp