Siêu âm tuyến thượng thận vì sao lại là một siêu âm khó?

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Thạc sĩ, Bác sĩ Lê Xuân Thiệp - Khoa Chẩn đoán hình ảnh - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Hạ Long

Siêu âm là kỹ thuật thăm khám không xâm lấn chẩn đoán bằng hình ảnh đơn giản không gây đau và là phương pháp tiện dụng, chi phí thấp nhưng hiệu quả chẩn đoán cao. Tuy nhiên riêng siêu âm tuyến thượng thận thì không đơn giản như siêu âm các bộ phận khác của cơ thể. Vậy siêu âm tuyến thượng thận vì sao lại là một siêu âm khó?

1. Tuyến thượng thận là gì? Tuyến thượng thận nằm ở đâu?

Tuyến thượng thận là 1 bộ phận nhỏ nằm trên mỗi thận. Môi tuyến thượng thận được chia thành 2 phần chính là phần vỏ thượng thận và tủy thượng thận.

Vỏ thượng thận bao gồm 3 lớp: Lớp cầu ( lớp ngoài ), lớp sợi ( phần giữa ) , lớp lưới ( phần trong)

Tủy thượng thận thuộc hệ thần kinh giao cảm, gồm các noron sau hạch đã bị biến đổi, chỉ có thân không có các sợi nhánh, sợi trục được chi phối bởi các sợi trước hạch của hệ giao cảm.

Kích thước tuyến thượng thận to khoảng bằng quả óc chó. Tế bào nằm trong vùng khác nhau sẽ tạo ra những hormone khác nhau.

Suy tuyến thượng thận — Tuyến thượng thận to khoảng bằng quả óc chó

2. Chức năng tuyến thượng thận

Tuyến thượng thận có chức năng tiết ra hormone adrenalin và cortisol giúp cân bằng cơ thể, chống lại sự căng thẳng, điều tiết huyết áp ổn định...

Hoocmon adrenalin, cortisol có xu hướng tăng lượng đường, một phần thông qua khả năng điều khiển quá trình chuyển các nhiên liệu không có đường như acid amin (nguyên liệu chính tạo protein) thành glucose, thực hiện quá trình điều khiển hoạt động của hệ miễn dịch...

Tuyến thượng thận cũng tiết ra hormone DHEA (dihydroepiandrosterone) và aldosterone.

DHEA có tác dụng điều tiết cơ thể, tăng cường và sửa chữa phân tử protein trong mô tế bào, cơ, hàn gắn mô tế bào khi bị chấn thương hoặc viêm nhiễm, ngoài ra DHEA còn có thể chuyển hoá thành các hormone khác như testosterone và oestrogen.

Sldosterone có nhiệm vụ điều khiển các chất khoáng trong cơ thể, bảo vệ lượng sodium trong cơ thể, kích thích suy giảm potassium, duy trì lượng chất lỏng và huyết áp.

3. Bệnh lý tuyến thượng thận

Bệnh lý tuyến thượng thận có thể kể tới bệnh lý suy giảm tuyến thượng thận, từ đó kéo theo những tác động khác làm ảnh hưởng tới sức khỏe.

3.1 Dấu hiệu suy giảm tuyến thượng thận

Cơ thể mệt mỏi, stress, uể oải...
Da sạm đen
Cảm giác căng thẳng tinh thần, thể chất, sức khỏe ngày càng cảm thấy suy yếu đi
Huyết áp thấp, biểu hiện rõ ràng khi bất ngờ từ tư thế nằm sang đứng dậy.

Mệt mỏi — Suy giảm tuyến thượng thận gây ra nhiều tác động làm ảnh hưởng tới sức khỏe

3.2 Nguyên nhân bị suy giảm tuyến thượng thận

Do phần vỏ thượng thận bị phá huỷ không thể đáp ứng được lượng hormone theo nhu cầu của cơ thể. Nguyên nhân phổ biến nhất là bệnh tự miễn, trong đó hệ thống miễn dịch cơ thể coi tuyến thượng thận là một vật ngoại lai nên đã tấn công phá huỷ tuyến nội tiết này.

Các nguyên nhân khác có thể do người bệnh bị lao hoặc viêm tuyến thượng thận do vi khuẩn, di căn ung thư tới thượng thận, xung huyết tuyến thượng thận...

4. Siêu âm tuyến thượng thận vì sao lại là một siêu âm khó?

Siêu âm tuyến thượng khó khăn hơn rất nhiều so với siêu âm ở các vị trí khác do:

Kích thước của tuyến thượng thận nhỏ, vị trí tuyến thượng thận nằm rất sâu sau phúc mạc, cần phải biết rõ vị trí giải phẫu của chúng để bộ lộ rõ chúng trên siêu âm.
Bác sĩ phải xác định, tìm được hố thượng thận, nó là vùng mỡ tăng âm bao bọc xung quanh tuyến, xác định nó trên 3 lớp: Lớp cắt ngang, cắt dọc, và cắt theo đường bên (mặt phẳng trán):

Trên lớp cắt ngang:

Tuyến thượng thận phải nằm sau tĩnh mạch chủ dưới, các lớp cắt quét từ trên xuống dưới và từ dưới lên trên ở vùng cực trên thận phải.

Hơi dạ dày hay bị chồng lên phía trước thượng thận trái nên kỹ thuật viên khi thực hiện siêu âm cần phải ấn mạnh đầu dò một thời gian để làm xẹp dạ dày và làm cho hơi bên trong dạ dày bị đẩy đi, hoặc cho bệnh nhân uống nhiều nước để làm đầy dạ dày tạo ra cửa sổ thăm khám thượng thận ở phía sau dạ dày.

Trên các lớp cắt dọc hay chếch :

Các lớp cắt có trục dọc xuống dưới và ra ngoài đi theo đường liên sườn bên hay dưới sườn để thấy cực trên thận, hình hố thượng thận tăng âm có hình tam giác ở phía trên cực trên của thận.

Máy siêu âm — Siêu âm tuyến thượng thận khó khăn hơn rất nhiều so với siêu âm ở các vị trí khác

Lớp cắt theo đường bên:

Siêu âm , sử dụng máy quét đầu dò theo chiều từ trước ra sau đi qua các mạch máu lớn (động mạch chủ bụng bên trái, tĩnh mạch chủ dưới bên phải) đến mặt phẳng đi qua thận ở phía sau.

Yêu cầu bệnh nhân phải hít sâu và nín thở để làm cho gan, lách xuống thấp giúp cho có cửa sổ để thăm khám thượng thận.

Ngoài ra khi siêu âm có nhiều hình ảnh giống như tuyến thượng thận hay u thượng thận như khi siêu âm ở vị trí đáy dạ dày, lách phụ, chỗ uốn lượn của động mạch lách, u cực trên thận, u ở phía sau tuỵ, hạch bệnh lý, trụ cơ hoành, giãn tĩnh mạch vùng dưới hành trái, u nằm cạnh thượng thận, bị phình mạch, ống tiêu hoá... tất cả đều cho hình giả là tuyến thượng thận hay u thượng thận nhất là ở khu vực bên trái.

Trong trường hợp khó xác định bằng siêu âm thì bác sĩ sẽ kiểm tra bằng kỹ thuật chụp cắt lớp vi tính.

Việc siêu âm để phát hiện, chẩn đoán vấn đề liên quan tới tuyến thượng thận khó khăn và rất dễ chẩn đoán sai, đòi hỏi kỹ thuật viên và bác sỹ thực hiện có chuyên môn, kinh nghiệm cao.

Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng.

XEM THÊM:

Bài viết này được viết cho người đọc tại Sài Gòn, Hà Nội, Hồ Chí Minh, Phú Quốc, Nha Trang, Hạ Long, Hải Phòng, Đà Nẵng.