Phẫu thuật dị dạng xương ức lồi, lõm

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Bác sĩ chuyên khoa II Mai Anh Kha - Bác sĩ ngoại Chấn thương chỉnh hình - Khoa Ngoại tổng hợp - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Đà Nẵng

Dị dạng xương ức lồi, dị dạng xương ức lõm hay lõm xương ức là một bệnh lý bẩm sinh xuất hiện từ nhỏ với biểu hiện lồng ngực ở giữa bị lồi hẳn lên hay lõm sâu xuống. Nếu không điều trị kịp thời, bệnh dị dạng xương ức bẩm sinh không chỉ gây biến dạng về mặt thẩm mỹ mà còn gây nhiều hệ lụy đến sức khỏe và sự phát triển.

Dị dạng xương ức lồi hay còn gọi là ngực ức gà, lồi lồng ngực, có khi gọi là ngực bồ câu hay bệnh lồi ngực bẩm sinh, là hiện tượng biến dạng khung xương phần lồng ngực. Đặc trưng của dị dạng xương ức lồi là xương ức và các xương sườn nhô ra trước.

Dị tật xương ức lồi ngược lại với dị tật lõm ngực bẩm sinh. Hình dáng cụ thể của khung xương biến dạng theo mức độ khác nhau ở từng trường hợp cụ thể, các xương sườn nhô lồi ra phía trước, nhô hẳn hoặc lồi nhẹ.

Dị tật lồng ngực nói chung thường gặp với tỉ lệ 1/400 trẻ sinh ra, trong đó ngực ức gà chiếm khoảng 20% dị tật lồng ngực.

Dị dạng xương ức lõm bẩm sinh là tình trạng biến dạng bất thường của lồng ngực do sự phát triển bất thường của một số xương sườn và xương ức làm lồng ngực bị lõm vào. Dị dạng xương ức lõm có thể phát hiện ngay sau sinh hoặc đến tuổi dậy thì, đa số phát hiện ngay sau sinh.

Diễn biến tự nhiên của dị dạng xương ức lõm là không bao giờ có khả năng tự khỏi, có thể giữ nguyên mức độ như ngay sau sinh nhưng tuy nhiên, đa số nặng dần lên từ sau khi sinh đến tuổi dậy thì và đặc biệt phát triển nhanh chóng đến giai đoạn dậy thì.

Phân loại dị dạng xương ức lõm đơn giản nhất chia thành 2 loại: lõm ngực đồng tâm và lệch tâm.

Theo Nuss, phân loại dị dạng xương ức lõm dựa trên hình dáng vùng lõm, chiều dài đoạn xương ức bị lõm và độ xoắn vặn của xương ức.

Theo tác giả Hyung Joo Park phân loại:

• Loại IA: lõm ngực đồng tâm khu trú.
• Loại IB: lõm ngực đồng tâm dạng phẳng.
• Loại IIA1: lõm ngực lệch tâm khu trú.
• Loại IIA2: lõm ngực lệch tâm dạng phẳng.
• Loại IIA3: lõm ngực lệch tâm tạo kênh dài.
• Loại IIB: lõm ngực hỗn hợp, cả lồi và lõm.

Phẫu thuật dị dạng xương ức là phương pháp duy nhất điều trị dị dạng xương ức lõm và dị dạng xương ức lồi. Có rất nhiều phương pháp được áp dụng như cắt bỏ thành ngực trước, dung khung kéo bên ngoài, cắt sụn sườn biến dạng mở ngang xương ức không hoặc có sử dụng các dụng cụ có chức năng nâng xương ức. Tuy nhiên những phương pháp này có đặc điểm chung là phức tạp, thời gian mổ kéo dài, mất máu nhiều, tỉ lệ biến chứng và tái phát cao.

Hiện nay, điều trị phẫu thuật dị dạng xương ức có các phương pháp và về cơ bản 3 loại phẫu thuật giống nhau:

• Dị dạng xương ức lõm cân đối chỉ cần uốn thanh cân đối.
• Dị dạng xương ức lõm lệch: việc uốn đòi hỏi khó hơn, đưa ra chỉnh vào để 2 bên cân đối, nâng lên đều nhau. Nếu nâng không cân sẽ khiến ngực xấu. Đối với trẻ bị lõm lệch điều trị sớm sẽ tốt hơn bởi xương mềm khi nâng sẽ dễ dàng. Ngoài ra, vấn đề cong vẹo cột sống bị hạn chế tối đa.

Dị dạng xương ức lõm khi có chỉ định phẫu thuật: Bạn cần được phẫu thuật điều trị lõm ngực bẩm sinh khi chỉ số lồng ngực trên 3,25 (tức là chỉ số Haller đánh giá chiều trước – sau của lồng ngực). Điều này dựa trên film chụp CT các lớp để đánh giá chính xác.

Đa số các bác sĩ chỉ định phẫu thuật dị dạng xương ức trong độ tuổi từ 6 đến dưới 18 tuổi, dưới 18 tuổi đạt hiệu quả cao nhất do đang tuổi dậy thì khi thành ngực còn đang phát triển để dễ dàng nâng lên.

Bên cạnh đó, phương pháp phẫu thuật dị dạng xương ức nội soi cũng khá là phổ biến với việc đặt thanh nâng ngực vào để nâng lên, dễ thực hiện, tính thẩm mỹ cao, khả năng phục hồi nhanh hơn và không chịu những vết rạch cắt lớn và không phải cắt xương. Sau phẫu thuật dị dạng xương ức khoảng 4-5 ngày bạn có thể ra viện, lâu thì 1 tuần. Thanh nâng ngực trong trường hợp này thường để từ 2-3 năm, tùy theo lứa tuổi:

• Đối với trẻ dưới 5 tuổi thường để thanh nâng ngực khoảng 2,5 – 3 năm.
• Trẻ lớn, xương cốt hóa nhanh thường để thanh nâng ngực 2 năm.

XEM THÊM:

• Phẫu thuật điều trị lõm ngực bẩm sinh
• Lõm ngực bẩm sinh ở trẻ: Chẩn đoán và điều trị
• Lõm ngực bẩm sinh ở trẻ: Triệu chứng và biến chứng