Nguyên nhân gây sưng, đau yết hầu

Đau yết hầu có thể xảy ra do nhiều nguyên nhân khác nhau, trong đó chủ yếu là do nhiễm virus, vi khuẩn hoặc thay đổi thời tiết gây ra chứng viêm họng. Tuy nhiên, trong một số trường hợp, tình trạng đau ở yết hầu kéo dài kèm theo sụt cân nhanh có thể là dấu hiệu cảnh báo ung thư vòm họng.

Bài viết được tham vấn chuyên môn cùng các bác sĩ Tai - Mũi - Họng - Khoa khám bệnh & Nội khoa - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Hải Phòng.

Viêm họng có triệu chứng đặc trưng là yết hầu sưng to và đau, ngoài ra còn có thể bị đau rát cổ họng, ho khan, đau đầu, sốt, nổi hạch. Viêm họng xảy ra do nhiều nguyên nhân khác nhau như nhiễm virus như adeno, rhino, cúm, sởi và các loại vi khuẩn như liên cầu, tụ cầu, phế cầu; do thay đổi thời tiết, do ô nhiễm môi trường, do thói quen uống nhiều nước đá, ăn thực phẩm kém vệ sinh, do sử dụng các chất kích thích, do thói quen vệ sinh răng miệng không đúng cách hoặc biến chứng của trào ngược acid dạ dày.

Ung thư vòm họng là loại ung thư ác tính xuất hiện ở vòm họng phía sau, chỗ thắt vòm họng hoặc "ngách hầu" do virus epstein-barr gây ra, bệnh thường tiến triển nhanh có nguy cơ gây tử vong cao.

Ung thư vòm họng cũng như các loại ung thư khác, thường có triệu chứng rất mơ hồ, dễ bị nhầm lẫn với các biểu hiện của viêm họng mạn tính. Do đó, bệnh nhân thường phát hiện khi bệnh đã tiến triển nặng. Một số triệu chứng phổ biến của ung thư vòm họng gồm:

• Yết hầu bị đau và sưng
• Thay đổi giọng nói, khàn tiếng
• Khó nuốt
• Sụt cân, thở khò khè
• Đau bên tai

Điểm đáng chú ý để phân biệt ung thư vòm họng với viêm họng là sụt cân nhanh và các triệu chứng nêu trên xảy ra giai dẳng không khỏi. Vì vậy, khi có các biểu hiện trên kéo dài trên 2 tuần mà vẫn chưa khỏi thì cần đi khám để xác định rõ nguyên nhân và xử lý kịp thời.

Yết hầu được xem là cửa ngõ của đường hô hấp và đường tiêu hoá, có nhiều đường kinh mạch đi qua. Do đó, nó có nhiệm vụ bảo vệ cơ thể khỏi sự xâm nhập của các tác nhân bên ngoài.

Trong quá trình xảy ra xung đột giữa các tác nhân bên ngoài và sức đề kháng thì có thể gây sưng, đau dưới yết hầu. Nếu sức đề kháng tốt thì sẽ hết đau, ngược lại thì không chỉ yết hầu bị đau mà sức khỏe toàn trạng cũng bị ảnh hưởng. Một số bài thuốc Y Học Cổ Truyền sau có thể được ứng dụng để phục vụ điều trị:

3.1. Điều trị đau ở yết hầu do tác nhân bên ngoài

Bài thuốc được sử dụng cho những người gặp có triệu chứng đau, ngứa, khô rát, sưng đỏ vùng họng; khó nuốt hoặc nuốt nghẹn; sốt cao; khát nước; tình trạng bệnh có tính chất lây lan giữa người với người.

• Cách sử dụng: Trộn các nguyên liệu (Phòng phong 12g, Bạch thược 12g, Bạch linh 12g, Hoàng cầm 12g, Ngưu bàng tử 12g, Thăng ma 12g, Cát cánh 12g, Cam thảo 10g, Nhân sâm 10g, Hoàng liên 08g) với 7 miếng gừng tươi và 1200ml nước, sắc bỏ bã lấy 120ml chia làm 4 - 5 lần uống.
• Thuốc dạng nhai ngậm được điều chế bằng cách nhai/ngậm lấy nước, nhả bã 3 miếng xạ can, 3 lá hoắc hương, 1 miếng sinh khương, ngày thực hiện 4 - 5 lần.

3.2. Điều trị đau ở yết hầu do sức đề kháng

Bài thuốc điều trị “vị đại tràng tích nhiệt”

Bài thuốc được sử dụng cho người mắc các triệu chứng sốt nhưng không sợ lạnh hoặc nóng, sưng đau họng, nóng rát họng, mệt mỏi, khát nước, táo bón, nước tiểu vàng, khó chịu vùng bụng.

• Cách sử dụng: Các vị thuốc Chi tử 10g, Hoàng cầm 10g, Liên kiều 10g, Đại hoàng 20g, Cam thảo 20g đem sao chín sấy khô, tán bột rồi trộn với Mang tiêu 20g tán mịn, uống 4 lần/ngày, mỗi lần 10g uống với nước Bạc hà diệp, tuỳ độ tuổi mà có liều lượng khác nhau.
• Thuốc dạng nhai ngậm được điều chế bằng cách nhai/ngậm lấy nước, nhả bã 3 lá húng chanh, 3 miếng sơn đậu căn, ngày 5-6 lần.

Bài thuốc điều trị “chứng vị hàn”

Bài thuốc được sử dụng cho người mắc các triệu chứng ớn lạnh, không mồ hôi, ngạt mũi, nói nặng tiếng, sưng đau cổ họng, đau đầu, sốt vừa, sợ gió, đau mỏi toàn thân, chán ăn.

• Cách sử dụng: Các vị thuốc Tiền hồ 12g, Xuyên khung 12g, Kinh giới 12g, Phòng phong 12g, Cát cánh 12g, Độc hoạt 12g, Cam thảo 12g, Khương hoạt 12g, Sài hồ 12g, Chỉ xác 12g, Phục linh 12g trộn với 7 miếng gừng tươi, 10 lá bạc hà, 1200ml nước bỏ bã lấy 120ml nước, chia làm 4 - 5 lần uống/ngày.
• Thuốc dạng nhai ngậm được điều chế bằng cách nhai/ngậm lấy nước, nhả bã 1 miếng Xạ can lá hoặc củ tươi, 1 miếng Sinh khương, ngày 4- 5 lần.

Đau yết hầu có thể xảy ra do nhiều nguyên nhân khác nhau, trong đó chủ yếu là do nhiễm virus, vi khuẩn hoặc thay đổi thời tiết gây ra chứng viêm họng. Theo đó, nếu các triệu chứng bệnh kéo dài không cải thiện thì người bệnh nên đến các trung tâm y tế để thăm khám và điều trị, tránh để các biến chứng nguy hiểm xảy ra.